Hem paylaşımcı hem eğlenceli bir Karadeniz geleneği, soğuğun şenliği: Kalandar
Rumi takvime göre ocak ayının 14’üne gelen gündür kalandar günü. 13 Ocak gününü 14’üne bağlayan gece, Karadeniz’de özellikle Trabzon’da kalandar gecesi olarak kutlanır. Kalandar gecesinde kalandar sofrası kurulur ve “çanta atmak” gibi eğlenceli etkinlikler yapılır.
Kurulan kalandar sofrasının lahana sarması, mısır ve patates haşlaması (geleneksel yetiştirilen), kabak tatlısı ve fındık gibi yiyecekler olmazsa olmazlarıdır. Aile bireyleri toplanır ve kalandar yemeğini bir kutlama havasında yerler.
Çanta atmak geleneği kalandar gecesinin oldukça eğlenceli ve paylaşımcı bir geleneğidir. Çanta atmak için gençler havanın kararmasının hemen ardından evlerinden çıkarlar. Gençler, komşu evlerin kapısını çalarak ucuna uzunca bir ip bağladıkları ve içine kuruyemiş başta olmak üzere hediyeler koydukları çantaları evlerin kapısından içeri atarlar. Ev sahibi ise çantadaki hediyeyi alır ve yerine yenisini koyar. Çantayı atan kişi ipiyle geri çeker ve ev sahibinden hediyesini almış olur.
Kalandar manileri…
Kalandar soğuğunda
Ya bakın kaldık dara
Açın siz kapıları
Biz geldik kalandara
…
Ne olursa alırız
İste gelduk kapiniza
Selam verduk yapinıza
Selamumi almasanız
Daha gelmem kapiniza
Çanta atarken tanınmamak çok önemlidir. Bu nedenle gençler genellikle değişik giysiler içinde dolaşırlar. Çalınan kapılarda ev sahibinin “Kim o?” seslenmesine karşılık tanınmamak için ses değiştirerek cevaplar verilir ve eğlenceli diyaloglar yaşanır.
Çanta atma geleneği geçmişte sevgili ya da nişanlı gençlerin birbiriyle hediyeleşmesini sağlamıştır. Genç aşıklar, kalandar gününde sevgililerinin evlerine attıkları çantaların içine özel hediyeler koyarlar ve birbirlerine ulaştırırmış.
Kalandar gecesi ile ilgili farklı inanışlar var ve bu inanışlar halen hüküm sürmekte. Örneğin; kalandarda eve ilk giren kişinin uğur getireceğine inanılır bu sebeple temiz ve düzgün giyinmeye özen gösterilir, bu gecede birine su vermek uğur sayılır, bu sebeple aile büyüklerine su taşınır ve bu gecenin sabahında denize bakmanın uğur getireceği söylenir.
Bir de kalandar türküsüyle,
kutlu olsun kalandarımız!
karalankuş fol yapar
karağaç kovuğuna
vay olsun bekarlara
kalandar soğuğunda
