Hem sanayi küçülmesi hem cari açık rekor kırıyor: Görülmemiş gelişme
Sanayi üretimi rekor düzeyde küçüldü ama yine de cari açık büyüyor. Nisan cari açığı 5,1 milyar dolar. Enerji ithalatı hariç tutulduğunda verilen cari açık son 7 yıldır hiç bu kadar fazla olmamıştı
Ozan GÜNDOĞDU
12 Haziran ekonomide veri akışı konusunda yoğun geçti. Bir yandan Türkiye İstatistik Kurumu (TÜİK) nisan ayına ilişkin sanayi üretim vergilerini açıklarken, diğer yandan da Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası (TCMB) aynı aya ilişkin cari işlemler dengesi verilerini yayımladı. Buna göre Türkiye tarihinde eşine az rastlanan özel bir bunalımla karşı karşıya. Bir yandan ekonomi çok sert şekilde küçülürken diğer yandan da olması gerekenin aksine cari açık büyüdü.
SANAYİ ÜRETİMİ DURMA NOKTASINDA
TÜİK’in açıkladığı verilere göre nisanda sanayi üretimi geçen yılın aynı ayına göre yüzde 31,4’lük rekor bir daralma yaşadı. Öte yandan sanayi üretimi geçen yıl nisanda da yüzde 1,7 küçülmüştü. Böylece 2020 Nisan ayı’ndaki sanayi üretimi 2018 Nisan’a göre yüzde 32,1 oranında küçülmüş oldu.
Sanayi üretiminin sektörel yapısı incelendiğinde en sert daralmanın tekstilde yaşandığı gözlendi. Buna göre nisanda tekstil üretimi geçen yıla göre yüzde 59,8 oranında küçüldü. Bu gelişmede iç talepteki daralma kadar sektörün üretiminin daha çok ihracata yönelik olması, ihracatın ise Covid-19 nedeniyle durması etkili oldu. Sektörde çalışanlar ise büyük risk altında.
HEM KÜÇÜLME HEM CARİ AÇIK
Sanayi üretim verileri ekonomik büyüme verilerinin öncü göstergesi olarak kabul ediliyor. Dolayısıyla nisan, mayıs ve haziran aylarını oluşturan ikinci çeyrekte rekor küçülme beklentisi sanayi üretimindeki küçülmeye paralel şekilde oluşmuş oldu.
Ancak Covid-19 herkesin beklemediği bir gelişmeyi de beraberinde getirdi. Ekonomideki küçülmeyle cari açığın azalması beklenirken tam tersi cari açıkta artış yaşanıyor. Nisan ayı cari açığı 5 milyar 62 milyon dolarla Mayıs 2018’den beri aylık bazda görülen en yüksek cari açık olarak kaydedildi. 2020 yılının ilk 4 ayındaki cari açık ise böylece 12 milyar 855 milyon dolara yükseldi.
CARİ AÇIKTA GÖRÜLMEYEN AYRINTI
Türkiye büyüme dönemlerinde enerji ithalatçısı olmasının da etkisiyle cari açık veriyor. Küçülme dönemlerinde ise paralel biçimde açığı küçülüyor ve fazla vermeye başlıyor. Bunun yanı sıra ülke ekonomisinin üretimde kullandığı aramalı ve yatırım mallarını ithal etmesi de bu gelişmede etkili oluyor.
Ancak petrol fiyatlarının dibi gördüğü bununla beraber ekonominin küçüldüğü nisan ayındaki cari açık ekonomik beklentileri olumsuz etkiliyor. Enerji ithalatı hariç tutulduğunda ülke 3 milyar 875 milyon dolar cari açık verdi. Bu tutar TCMB’nin 2013 Ocak’tan bu yana derlediği en yüksek cari açık tutarı.