Herkes besteci olamaz

Geçen hafta Motto Müzik, Twitter üzerinden bir anket yaptı. Anketin konusun dikkatimi çekti. Johann Sebastian Bach’ın tamamlayamadan hayatını kaybettiği ‘Die Kunst der Fuge’ isimli bestesi, MusicNet yazılımı tarafından tamamlanacak. Sizce bu mümkün mü? diye sordu. Ankete 250 oy geldi. Bu oylardan yüzde 33’ü ‘Evet, teknoloji gelişti’ dedi. Yüzde 67’si ‘Hayır, aynı duyguda olmaz’ diyerek ankete katıldı. Siz ne düşünüyorsunuz?

Konu uzmanlık gerektirdiği için ben de bilgisine çok güvendiğim aynı zamanda da Motto Müzik eğitmenlerinden olan Nurkan Renda’yı aradım. Nurkan çok net, kesin konuştu. ‘Bitiremez Timur!’ Ardından sebeplerini anlattı. Önce MusicNet’in yaptığını doğru bulduğunu müzik yazılımlarının gelişmesi için atılmış iyi adımlardan biri olduğunu söyleyip ekledi: “Bu tip çalışmalar müzik üzerine yazılmış algoritmalar için çok faydalı oluyor. Yazılım Bach’ın eserinin eksik kısmını mümkün değil yazamaz. Yazabilecek tek kişi var o da Bach. Müzik işi matematik işi doğru ama öyle sinir bozucu bir dengesi var ki ‘duygu’ devreye girmeden bir eser üretmek mümkün değil. Elbet bir şeyler yapar ama bu eser olarak adlandırılamaz. Bach yaşasaydı ve eserini tamamlayabilseydi duygular yerine oturacak ve gerçek bir Bach eseri olacaktı. Bestesini yapmak için piyanosunun başına oturduğunda o gün hava belki çok güneşli harika bir hava olacaktı, evde neşeli bir ortam olacaktı bu onun ruh haline aynen geçecekti ve eserini bu ruh haliyle tamamlayacaktı. Ya da hava çok kasvetli, karısıyla kavga ettiği bir sabah piyanosunun başına geçecekti ve o kafayla eserini yazacaktı. İşte bunları bilgisayara nasıl anlatabilirsin ki? Mümkün değil. Bilgisayar istediği kadar tüm eserleri analiz etsin, tüm parametreleri doğru kurgulasın hep eksik kalacak.”

Nurkan Renda çok güzel bir örnek daha verdi: “Mozart, Requiem’i sipariş alır ve bestelemeye başlar. Bir bölümü biter ve Mozart hayatını kaybeder. Eşi parasını aldıkları bu eserin tamamlamak zorunda olduklarını ve bir şekilde bu sorunu çözmesi gerektiğini düşünür ve Mozart’ın yakın çevresine gider. Uzatmayayım en sonunda Mozart’ın öğrencilerinden Franz Xaver Süssmayr’e bu eseri tamamlaması için verir. Peşin alınmış parayı iade etmek istemediğinden bir şekilde kocasına en yakın olan kişi olarak düşündüğü Süssmayr’e güvenir. Neticede öğrencisi Mozart’tan mutlaka tarz olarak bir şeyler öğrenmiştir diyerek yarım kalmış eserin devamını getireceğine inanır. Süssmayr, Requiem’i tamamlar ve iş teslim edilir. Dinlediğinizde Mozart tarafından yazılmayan, Süssmayr’in tamamladığı yerler anlaşılır.” Nurkan özetle şunu söylüyor. Bırak bir makinenin bir beste yapmasını bir bestecinin bir insanın bile başkasına ait bir eseri tamamlaması mümkün değil.

Bilgisayarlar ve yazılımlar müzisyenlere hizmet için varlar. Onların işlerini kolaylaştırmak, yardımcı olmak yapabildikleri en güzel şey. Yazılımları kullanabilen herkes nasıl müzisyen olamıyorsa notaları kullanabilen bilgisayarlarda müzisyen olamıyor.

Sözün özü müzisyenlerimize iyi bakalım, kıymetlerini bilelim. Onlar günümüzün dijital dünyasının analog kahramanları. Onlar durursa yaşam durur. MusicNet gibi şirketler de algoritmaları, parametreleri geliştirmeye devam etsinler. O da lazım. Neticede teknoloji müziği yapan insanlar içinde artık çok önemli. Ne kadar doğru ve yerinde geliştirmeler sağlanırsa işin kalitesi o kadar artacak.

Taş yerinde ağırdır.