Hesap oyunuyla da başarısız oldular
MEB’in başarı olarak sunduğu PISA’da 2015’e göre örneklem değişti. Örneklemde fen ve Anadolu lisesi gibi başarılı okulların oranı artarken başarısız okulların oranı düştü
MUSTAFA KÖMÜŞ
PISA sonuçları önceki gün açıklandı. PISA tarafından alınan örneklem nedeniyle puanlarda suni bir yükseliş göze çarptı. Buna rağmen OECD ortalaması yakalanamadığı gibi sıralamalarda Türkiye yine sonlarda yer aldı.
2015 yılında okullardan alınan örneklemin değişmesi nedeniyle alınan puanlardaki yükseliş gerçeği yansıtmadı. Bir önceki PISA’ya göre genelde başarılı okullar seçilerek örneklem oluşturuldu. Bu da puanların yüksek çıkmasını sağladı. Buna rağmen sınavların kendi içindeki ortalamasını değerlendiren Z puanına göre sonuçlar 2009 yılının da gerisine düştü.
2015 yılında okulların örneklem oranları şöyle gerçekleşti:
- Meslek Lisesi: Yüzde 36,4
- Anadolu Lisesi: Yüzde 39
- Anadolu İmam Hatip Lisesi: Yüzde 14,4
- Fen Lisesi: Yüzde 2,1
- Sosyal Bilimler Lisesi: Yüzde 1,4
- Ortaokul: Yüzde 2
2018 yılında ise bu örneklem oranları şöyle değişti:
- Meslek Lisesi: Yüzde 31,1
- Anadolu Lisesi: Yüzde 43,7
- Anadolu İmam Hatip Lisesi: Yüzde 13,7
- Fen Lisesi: Yüzde 4,2
- Sosyal Bilimler Lisesi: 2,4
- Ortaokul: Yüzde 0,3
Başarılılar arttı
Örneklemde en dikkat çekici unsur fen lisesi, Anadolu lisesi gibi başarılı liselerin oranlarının artması, meslek lisesi ve imam hatip lisesi gibi başarısız olan liselerin ise oranlarının düşmesi oldu. Ayrıca örneklemde başarılı liselerden daha fazla öğrenci seçildi. Açıköğretimde okuyanlar çıkarılınca örnekleme katılan liselerin oranları ve gerçek oranlar şöyle gerçekleşti:
- Meslek lisesi, gerçek oran; yüzde 38 PISA örneklemi; yüzde 31
- Anadolu lisesi, gerçek oran; yüzde 35 PISA örneklemi; yüzde 43,7
- Anadolu imam hatip lisesi gerçek oran; Yüzde 11,6 PISA örneklemi; 13,7 (İmam hatiplerde ‘Anadolu’ olmayan liselerin sayısı net bilinmiyor.)
- Fen lisesi, gerçek oran; yüzde 2,8 PISA örneklemi; yüzde 4,2
- Sosyal bilimler lisesi, gerçek oran; yüzde 0,9 PISA örneklemi; yüzde 2,4
Her sınavın kendi içindeki ortalamasını hesaplayan Z puanı hesabı Milli Eğitim Bakanlığı’nın ‘puanımız yükseldi’ açıklamasını yalanlıyor. Okuma becerisi konusunda 2009’da ortalamaya göre -1 puan altta olan Türkiye 2018’de -1,17’ye düştü. Matematik okuryazarlığında ise 2009’da ortalamaya göre -1,35 puan altta olan Türkiye 2018’de -1,40’a düştü. Yalnızca fen bilimlerinde yükseliş var ama bu da ortalamanın altında. Fen bilimlerinde 2009’da ortalamanın -1,38 altında olan Türkiye, 2018’de ortalamanın -1,04 puan altında kaldı.
OECD eğitimi yönlendiriyor
Üniversite Araştırma Laboratuvarı kurucularından Prof. Dr. Engin Karadağ 2018’deki PISA’da başarılı okullardan olması gerekenden daha fazla örneklem alındığını ifade etti. Karadağ şunları söyledi: “OECD eğitimi yönlendirmeye çalışıyor. Ekonomik teşkilat niye böyle bir araştırma yapar ki? Ayrıca PISA Direktörü Andreas Schlecher’in gittiği ülkelerin puanları ilginç bir şekilde yükseliyor. Polonya, Türkiye, Estonya bunlar arasında. Dünyada örneklemi en rahat alınabilecek ülkelerden biriyiz. Yılları karşılaştırmak için standart puan karşılaştırması yapmamız lazım. Dolayısıyla Z puanından gittiğimizde biz 2009’un da gerisindeyiz.”
Z puanı nedir?
Z puanı istatiksel işlemlerde kullanılan standart puan türü. Ortalaması sıfır standart sapması 1’dir. Karşılaştırılabilir puan elde etmek için kullanılır.