Hişt! Hişt! Garibaldi Sahnesi sizi çağırıyor
EDA KÖPRÜ YILMAYAN
Garibaldi Sahnesi; İstiklal Caddesi’nde Tünel’den Tepebaşı’na doğru yüründüğünde solda dar bir yolda yer alıyor. Bina uzun yıllar İtalyan Hayır Cemiyeti olarak hizmet verdi. İtalyan İşçi Yardımlaşma Cemiyeti’nin kurucusu Garibaldi’nin adıyla anılan binanın içinde geniş bir kütüphane, el yazması defterlerden oluşan bir arşiv ile önemli sanat eserleri bulunuyor. Son yıllarda çok az sayıda üyesi kalan ve dernek için fazla büyük ve masraflı olan bina TÜRSAB’ın maddi desteğiyle restore edilerek Devlet Tiyatroları tarafından kullanılmaya başlandı.[1]
Tarihi binanın kapısından içeri girdiğinizde sizi yüksek tavanlı bir mimari karşılıyor. Merdivenlerinden üst salona çıktığınızda ise duvarda yazılı “Chi Ama La Patria Onor con le opere” yazısı dikkat çekiyor. Türkçe anlamı; “Vatanını seven onu eserle onurlandırsın”. Salonda ahşap bir de balkon bulunuyor. Garibaldi Sahnesi’nde ‘Pazar Okumaları’ da yapılıyor. Her pazar ücretsiz olarak yapılan tiyatro okumaları devam ediyor.
Garibaldi’nin İstanbul’a yolu bir deniz seferi sırasında hastalanmasıyla düşüyor. Denizci bir aileden gelen Garibaldi 1828 yılında tayfalık yaptığı gemide rahatsızlanıyor, geminin kaptanı Karadeniz’e gitmekteyken onu en yakın liman olan İstanbul’da indiriyor. Garibaldi iyileşip dönüşte tekrar gemiye binmeyi planlıyor fakat üç yıl İstanbul’da kalıyor. İstanbul’da kaldığı dönemde Fransızca öğretmenliği yapıyor ve İstiklal Caddesi üzerindeki Eski Çiçekçi Sokak’ta (Via Linardi) oturuyor. Günümüzde Casa Garibaldi olarak tanınacak İtalya İşçi Birliği Derneği’nin de kuruculuğunu üstleniyor.
AZİZ DOSTUM ÇEHOV
Yılmaz Gruda’nın çevirdiği, Zafer Algöz’ün yönettiği, ‘Aziz Dostum Çehov’ Garibaldi Sahnesi’nin tarihi atmosferiyle bütünleşiyor.
Hikâyelerinde yaşadığı toplumun insanlarını; yoksulluklarını, üzüntülerini, sevinçlerini ele alan Çehov, çevresinde gördüğü haksızlıklara duyarsız kalamamış, ince bir mizahi üslupla sorunları gözler önüne sermiştir. ‘Aziz Dostum Çehov’ oyununda yazarın tek perdelik dokuz oyunundan üçü sahnelenmektedir. Oyunda Bir Evlenme Teklifi, Tütünün Zararları ve Ayı eserleri peş peşe oynanıyor. İki perde olarak sahnelenen oyunda yer alan tüm oyuncular kusursuz performanslarıyla övgüyü hak ediyor. Özellikle Bir Evlilik Teklifi hikâyesinde Ivan Vasilyeviç Lomof karakterini canlandıran ve Tütünün Zararları oyunundaki performansıyla Emre Başer’i dikkatle izlemenizi öneririm.
Garibaldi Sahnesi’nin izleyici için en önemli özelliği; bir platformla yükseltilen herhangi bir sahne olmamasıdır. Oyun, seyircinin kendisini hikâyenin parçası gibi hissettiği bir ortamda sahneleniyor. Aslında tam da Çehov’un eserlerinde yansıttığı gibi oyunun sahneleniş biçimi de o ruhu seyirciye geçiriyor. Önünüze oturabilecek uzun boylu biri nedeniyle bazı sahneleri kaçırabilme ihtimalinize rağmen, Garibaldi Sahnesi’nin izleyiciye farklı bir tiyatro deneyimi yaşattığını söyleyebiliriz.
‘ÖYLE BİR HİKÂYE’
Dünya edebiyatında modern hikâyeciliğin kurucusu olarak kabul edilen Çehov, eserlerinde hayatı tüm gerçekliğiyle anlatmaktadır. Hikâye sanatında geliştirdiği bu yeni tarzla kendinden sonra gelen yazarları da etkilemiştir. Türk edebiyatında başta Sait Faik ve Memduh Şevket Esendal olmak üzere birçok yazar da Çehov tarzında hikâyeler yazmıştır. Garibaldi Sahnesi’nde dünya ve Türk edebiyatına yön veren her iki öykücünün de eserlerinin aynı sezonda sahnelenmesi adeta iki ustaya saygı duruşu niteliğinde.
Dinamik bir sahne kullanımının görüldüğü oyunda, oyuncunun enstrümanları; salona yerleştirilen sandık, sandalye gibi objelerdir. Sahnede seyirciyle konuşan, onlara sorular soran bir Sait Faik izliyoruz. Yazarın bilinen öykülerinden biri olan ‘Hişt! Hişt!’ sesleri ile başlayan oyun yine bu sesle bitiyor. Usta yazarı canlandıran Taner Turan seyirciyi Sait Faik’in gizemli dünyasına götürüyor, Faik’in martılara seslenişini, dalgalarla fısıldaşmasını dinliyoruz.
Her iki oyunu sezon boyunca İstanbul Devlet Tiyatroları Sahneleri’nden ve online bilet sayfası www.biletinial.com adresinden takip edebilirsiniz.
[1] Garibaldi Sahnesi’ne ilişkin bilgiler Vakıflar Restorasyon Yıllığı’ndan alınmıştır. http://garibaldi.org.tr/yayin/VakiflarRestorasyonYilligiGaribaldi.pdf