Dünya genelinde HIV pozitif tanısı alanların sayısı 37 milyonu aştı. Türkiye’de ise ocak ayından bu yana 2 bin 74 vaka kayıtlara geçti. Uzmanlar eşitsizlik ve insanların hizmete ulaşamamaları nedeniyle HIV’in küresel bir sağlık krizi haline geldiğine dikkat çekti.

HIV’i önlemek eşitlikle başlar

Dilara ŞİMŞEK

Bugün Dünya AIDS Günü. Birleşmiş Milletler tarafından bu yıl "Eşitsizlikleri sona erdir, AIDS'i sona erdir, pandemiyi sona erdir" sloganı, tema olarak belirlendi. İnsan Bağışıklık Yetmezliği Virüsü (HIV) enfeksiyonu, zamanında tanı konmadığı ve tedavi edilmediği takdirde İnsan Bağışıklık Eksikliği Sendromu’na (AIDS) ilerleyerek ölümcül bir seyir gösteriyor. Geçen sene dünya genelinde HIV pozitif kişi sayısı 37,7 milyon olurken bu kişilerin 1,7 milyonunu 0-14 yaş grubu çocuklar oluşturdu. 680 bin kişi AIDS ile ilişkili hastalıklar nedeniyle yaşamını yitirdi.


Türkiye genelinde ise 2020'de 2 bin 76'sı HIV pozitif kişi, 46'sı AIDS vakası olmak üzere toplam 2 bin 122 vaka tespit edildi. 1 Ocak-15 Kasım 2021'de 2 bin 21'i HIV pozitif kişi ve 53'ü AIDS vakası olmak üzere toplam vaka 2 bin 74 vaka kayıtlara geçti. Bu yıl bildirimi yapılan vakaların yüzde 84,08'ini erkekler, yüzde 15,92'sini ise kadınlar oluşturdu. En fazla vaka 25-29 yaş grubunda görüldü.


YARGILAMA, DESTEK OL

Pozitif-iz Derneği Kurucu Üyesi Çiğdem Şimşek geçen yıl Covid-19 nedeniyle pek çok kişinin teste gidemediği için HIV’den haberdar olmadığını vurgulayarak “Bu yıl sayının 30 bini rahatlıkla geçtiğini öngörüyoruz. Bu rakamın bile gerçeği yansıtmadığı görüşündeyiz. Türkiye’deki vaka sayıları ile yapılan matematiksel modellemelere göre gerçek sayının 50-70 bin arasında olduğu tahminleniyor.”

Önyargılar ve tabuların HIV hakkında doğru ve güncel bilgiyi yaygınlaştırarak yıkılacağını vurgulayan Şimşek şöyle konuştu: “Çünkü yanlış bilgi önyargılara, önyargılar da ayrımcılığa ve damgalanmaya neden oluyor. Ülkemizde toplumun yüzde 77’si HIV hakkında bilgiye sahip değilken, yüzde 75’i HIV ile yaşayanların herkes gibi normal bir yaşam sürebileceğinin farkında değil. HIV ile yaşayan kişi sizin ister çocuğunuz, anne-babanız veya eşiniz/partneriniz veya iş arkadaşınız olsun; ona eskiden nasıl davranıyorsanız yine aynı şekilde devam edin. Tanı aldığı süreçte lütfen yargılamayın ve ona destek olun. Danışanlarımız o süreçte kendilerini hep şöyle tanımlıyor; ‘kendimi çok yalnız ve çaresiz hissediyorum’. HIV tanısı almak onlar için çok büyük bir şok. Onları uzaklaştırarak daha fazla yalnızlaştırmayın. Hayata katılmaları için kolaylaştırıcı olun.”

AYRIMCILIK ÖZGÜRLÜĞÜ ENGELLİYOR

Toplumdaki önyargı kaynaklı ayrımcılıkların HIV ile enfekte olan kişilerin hak ve özgürlüklerini yerine getirememesine sebep olduğunu vurgulayan Şimşek, şöyle konuştu:

“Sağlık kuruluşlarında kişilerin HIV statülerinin ifşa edildiğini, diğer hastalardan farklı muamele gördüklerini, tedavilerinin reddedildiğini gördüğümüz örnekler var. Ayrıca kişiler, HIV durumlarından ötürü işe alınmayabiliyor ya da işten çıkarılabiliyor; evlenmeleri, eğitim, seyahat, mülkiyet hakları engellenebiliyor. Her yıl yayımladığımız ‘HIV ile Yaşayanların Maruz Bırakıldıkları Hak İhlalleri’ raporlamalarımıza göre; Türkiye’de HIV ile yaşayan kişilerin hala en çok sağlık kuruluşlarında ve sağlık çalışanları tarafından damgalandığını, ayrımcılığa ve hak ihlaline maruz bırakıldığını görüyoruz. İkinci sırada ise iş yerlerinde yaşanan ayrımcılıklar geliyor ve hak ihlallerinin sayısı gün geçtikçe hızla artıyor.İhlaller ile ilgili yaptığımız incelemelerde bazı vakaların tek seferde birden fazla hak ihlaline maruz bırakıldığını da gördük.”


DOKTOR SEÇME HAKKI

Şimşek, HIV pozitiflerin tedavi ve takibi hakkında şu bilgileri paylaştı: “HIV pozitiflerin tedavi ve takibini belli Devlet Hastaneleri veya Üniversite Hastaneleri yapmaktadır. HIV tanısı alan kişilerin bu hastanelerin enfeksiyon (İntaniye) bölümlerine başvurmaları gerekmekte. HIV pozitiflerin yaşam boyu 3’er aylık aralıklarla kontrollerini yaptırmaları, tedavi alanların da yine bu aralıklarda ilaçlarını reçete ettirmeleri gerekmekte. Bu nedenle kendilerine en yakın hastaneyi seçmeleri uygun olacaktır.Diğer önemli bir konu ise hekimleri ile kurdukları ilişkidir. Güvenle kurulan bağ, yaşam boyu devam edecek olan bu ilişkiyi ve tedavi sürecini olumlu yönde etkileyecek. Başlangıçta seçilen hastane ve doktordan memnun kalınmaması durumunda, bir başka hastane ve doktor seçme hakkının kullanılmasını önermekteyiz.”

HALK SAĞLIĞI SORUNU

Altınbaş Üniversitesi Sağlık Hizmetleri Meslek Yüksekokulu’ndan öğretim görevlisi Özlem Demir, birçok ülkelerde HIV testi yapımının, AIDS’le mücadele ve bakım hizmetlerinin de Covid-19 etkisiyle durma noktasına geldiğini söyledi. Eşitsizlik ve insanların hizmete ulaşamamaları nedeniyle HIV' in küresel bir sağlık krizi haline geldiğine dikkat çeken Demir, "Yıllar itibarıyleHIV’ın, dünya çapında milyonlarca insanı etkilediği gibi ülkemizde de trendini artıran önemli bir halk sağlığı sorunu olduğunu gösteriyor. Bu nedenle salgınlarda ve büyük hastalıklarda hiç kimsenin hizmette geri kalmaması ve hastalıklardan korunması için ‘Eşitsizliklerle mücadele’ durumunu yaygınlaştırmalı, bunu bir halk sağlığı hareketi olarak benimsemeliyiz" dedi.


***

HIV/AIDS nedir?


İlk defa ortaya çıktığı 1980'li yıllardan bu yana dünyada artarak yayılmaya devam eden HIV enfeksiyonu doğrudan bağışıklık sistemine zarar veriyor ve bu virüsü taşıyanlar ‘HIV pozitif’ olarak adlandırılıyor. AIDS ise HIV virüsünün bağışıklık sistemini zayıflatmasından sonra ortaya çıkan hastalık hali olarak tanımlanıyor.

***
NASIL KORUNULUR?


► Cinsel ilişkide kondom kullanılmalı.
► Kan ve kan ürünlerinin HIV yönünden test edilmeli.
► Damar içi madde kullanımı alışkanlığı önlenmeli..
► Ortak enjektör kullanımı önlenmeli.
► Gebeliğin belirli bir ayında anneye, doğumdan sonra da bebeğe tedavi başlanması ve hastanın yakın takibe alınması
► Anne sütü ile virüsün geçişi gösterildiğinden anne bebeği emzirmemeli.

***

hiv-i-onlemek-esitlikle-baslar-949981-1.




***
HIV/AIDS Nasıl Bulaşmaz?

hiv-i-onlemek-esitlikle-baslar-949982-1.

***


VERİLER

2020 yılına ait veriler:

2076
2020’de HIV pozitif kişi sayısı

37,7 milyon
dünyada HIV virüsü taşıyan kişi sayısı

680 bin
Dünya genelinde AIDS nedeniyle yaşamını yitirenlerin sayısı