İdare, tutuklulara ceza yağdırdı

Umut SERDAROĞLU

Güvenlik zafiyetinden kapasite sorunlarına kadar Türkiye’deki birçok cezaevinde sorunlar had safhaya ulaşmış durumda. Her ne kadar cezaevlerinde yaşananlara dair yayımlanan raporlar kapalı kapılar arkasında yaşanan sıkıntıları gün yüzüne çıkarsa da çözüm için atılan adımlar yetersiz kalmaya devam ediyor. Son olarak AKP’li Cumhurbaşkanı Erdoğan’ın atamalarını gerçekleştirdiği kamu kurumu Türkiye İnsan Hakları ve Eşitlik Kurumu’nun (TİHEK) yayımladığı rapor bu kez de Sincan L Tipi Kapalı Ceza İnfaz Kurumu’nda yaşanan sorunları gözler önüne serdi.

Rapora göre eğitim, Sincan L Tipi Kapalı Ceza İnfaz Kurumu’nda sağlık hizmetine ulaşım, eğitim, güvenlik gibi konularda büyük aksaklıklar yaşanırken en göze çarpan veri ise verilen cezalar oldu. Rapora göre 2 bin 283 mahpusun kaldığı cezaevinde toplamda bin 543 disiplin cezası uygulandı. Bunlardan sadece 657’si ise “hücreye koyma” cezası oldu. Raporda cezaevinde karşılaşılan sorunlardan bazılarına şu ifadelerle yer verildi:

Güvenlik zayıf: Kamera kayıtları ziyaret heyeti tarafından incelenmiş; kameraların görüntü kalitesinin iyi olmadığı, kör noktaların bulunduğu, kapalı ve açık spor salonları, memur havalandırma bahçeleri, marangoz ve yapay çiçek atölyeleri ile bloklar arası bazı koridorlarda kameraların bulunmadığı tespit edildi. Ayrıca kayıtların sistemde geriye dönük 6 ay süre ile saklandığı anlaşıldı.

Kapasite yetersiz: Toplam kapasitesi 1670 olan kurumda ziyaret tarihinde 2 bin 283 mahpus tutulmakta olup kalabalıklaşma sorunu olduğu ve kalabalıklaşma sorununa bağlı olarak ortaya çıkan sorunların bulunduğu anlaşıldı. Yapılan ziyaretlerde 28 kişilik koğuşlarda ortalama 35-40 mahpusun bulunduğu görüldü. Koğuşlara yapılan ziyaretlerde, tutuklular ile hükümlülerin aynı koğuşlarda tutulduğu görüldü.

Koğuşlar ısınmıyor: Görüşülen mahpusların bazıları tarafından, odaların kış aylarında ısınmadığı ifade edildi. İdare ise kalorifer tesisatının eski olduğunu, bazen kalorifer peteklerinde tıkanma olabildiğini ve gerekli önlemlerin alınacağını belirtti.

“Acil durum butonunu kullanma” talimatı: Mahpuslar tarafından, koğuşlarda bulunan acil çağrı butonlarına basılması durumunda görevli personelin mahpuslara butonun kullanılmaması yönünde uyarıda bulunduğu belirtildi. Ziyaret edilen koğuşların birinde; koğuş içerisinde mahpusların birbirine fiziksel şiddet uyguladığı, acil çağrı butonuna basılsa bile personelin koğuşa geç geldiği iddia edildi.

Önüne gelene ceza: İdareden edinilen bilgilere göre son bir yıl içinde mahpuslar hakkında bin 543 disiplin cezası verildi. Bunlardan bazıları 657 kişiye verilen “hücreye koyma” cezası, 315 kişiye verilen “kınama” cezası, 232 kişiye verilen “ziyaretçi kabulünden yoksun bırakma” cezası oldu.

Yine Kuran kursu: Kurumda iş-meslek ve sosyal kültürel kurslar kapsamında; 1’inci ve 2’nci kademe okuma yazma kursları ile Kur’an-ı Kerim’i Tecvidli Okuma kurslarının ziyaret tarihinde aktif olarak verildiği öğrenildi. Mahpuslarla yapılan görüşmelerde; pandemi bitmesine rağmen kursların açılmadığı, aktif kursların görüşme yapılan tüm mahpuslar tarafından bilinmediği, oda içi imkânlarının kısıtlı olduğu ve yalnızca kitap okuma imkânı bulabildikleri dile getirildi.

Hastaneye sevk yapılmıyor: Mahpuslarla yapılan görüşmelerde; revire çıkma konusunda gecikmelerin yaşandığı, hastaneye sevklerin yapılmadığı, aile hekimi ile diş hekiminin ilgisiz olduğu ve bazı mahpusların aylardır tedavi olamadıkları ifade edildi. Kurum İdaresi ile yapılan görüşmede de hem aile hekiminin hem de diş hekiminin ilgisiz olduğu ve İdare ile iletişimlerinin iyi olmadığı bilgisi edinildi.

***

AÇIK KALP AMELİYATI OLAN KUDİN’İN TAHLİYESİ İSTENDİ

Hasta Mahpuslara Özgürlük İnisiyatifi, eylemlerinin 454’üncü haftasında İnsan Hakları Derneği (İHD) Ankara Şubesi önünde basın açıklaması yaptı. Açıklamada, “Tedavi haktır engellenemez. Hasta mahpuslar serbest bırakılsın” pankartı açıldı. Eylemin bu haftasında Urfa Siverek 2 No’lu T Tipi Kapalı Cezaevinde bulunan ağır hasta Eyyüp Kudin’in durumuna dikkat çekildi. Kudin’in durumuna ilişkin açıklama yapan İHD Merkezi Hapishaneler Komisyonu Eş Sözcüsü Nuray Çevirmen, “Yapılan ameliyatlar ve teşhisler sonucunda Siverek Cumhuriyet Başsavcılığınca cezasının 3 ay ertelenmesine karar verilmiştir. Aradan geçen 3 ay sonucunda Kudin 28 Nisan 2023 tekrar Siverek 2 Nolu T Tipi Kapalı Hapishanesine konulmuştur. Kudin’in ağır olan hastalıkları göz önüne alındığında tekrar hapishaneye konulması yaşam hakkı ihlalini de beraberinde getireceği açıktır” dedi. İstanbul’da gerçekleştirilen “F Oturumu”nda ise kanser hastası tutuklu Havva Ak’ın sağlık durumunun gittikçe kötüye gittiği ve yaşam tehlikesi olduğu belirtildi.

***

SON 17 AYDA 93 TUTUKLU YAŞAMINI YİTİRDİ

İHD verilerine göre son 17 ayda cezaevlerinde ölüme terk edilen 93 tutuklu yaşamını yitirdi. MA’nın söz konusu verilere göre yaptığı haberde, 2022 yılında 78, 2023 yılının ilk 5 ayında ise 15 tutuklu cezaevinde yaşamını yitirdi. Tutuklular, sağlık hakkına erişemeyen ve Adli Tıp Kurumu'nun (ATK) verdiği tartışmalı kararlar nedeniyle ölüme terk edildi. Birçok tutuklu da şüpheli bir şekilde yaşamını yitirdi. İHD verilerine göre ise halen 651'i ağır olmak üzere bin 517 hasta tutuklu cezaevinde tutuluyor.