İhaleler seçerek dağıtılmış
Geçen yıl kamu ihalelerinin önemli bölümünü, ihaleye girme şartlarını bile karşılamayan firmaların kazandığı ortaya çıktı. İhale şartlarını karşılayan isteklilerden ise katılımlarını engelleyecek belgeler istendiği bildirildi.
Hüseyin ŞİMŞEK
AKP iktidarı döneminde birçok kez değişikliğe uğrayan ve yandaşları zengin etmenin bir yolu olarak görülen ihale sistemi, çok sayıda kusurlu işleme sahne oldu. AKP, açık ihale yöntemiyle gerçekleştirmek zorunda olduğu ihaleleri, doğrudan temin ya da pazarlık yöntemiyle seçtiği kişi ve firmalara verdi. İhaleler kapsamında yüklenicilerden "iş yapmak için" alınması gereken araçlar yerine işle ilgisi bulunmayan araçlar temin edildi.
Sayıştay 2021 Yılı Dış Denetim Genel Değerlendirme Raporu, iktidarın ihale oyunlarını gözler önüne serdi. Yandaşların zengin edildiği çoğu ihalenin, kanunlara aykırı yöntemlerle hayata geçirildiği ortaya çıktı. Yapılan denetimlerde, ihale hazırlık çalışmalarında gerekli özenin gösterilmemesi nedeniyle, ihale süreçlerinde gecikmelerin yaşanması, ihalelerin iptal edilmesi ve belirlenen yeterlilik kriterini karşılamayan yüklenicilerin seçilmesi gibi sorunların yaşandığı, iş artışı ve azalışlarının yaygın hale geldiği tespit edildi. Kamu ihale mevzuatındaki sınırlamaların ötesinde, isteklilerin ihalelere katılımını sınırlayacak şekilde bilgi ve belge istendiği, teknik şartnamelerde belirli marka ve modellere işaret edildiği de vurgulandı.
Raporda, AKP’nin ihale oyunları ve kamu kurumlarında yaşanan hatalı uygulamalar şu şekilde anlatıldı:
İhale dokümanını oluşturan belgelerde çelişkiler ve noksanlıklar olduğu, farklı istekliler tarafından karşılanması alışılmış olan ihtiyaçların tek bir ihalede birleştirildiği ve kısmi teklife imkân tanınmadığı, 4734 sayılı Kanun kapsamında temin edilmesi gereken ihtiyaçların mevzuatta öngörülen koşullar sağlanmadığı halde istisna kapsamında satın alındığı tespit edildi.
Temel ihale usullerinden olan açık ihale usulü yerine, mevzuatta öngörülen koşullar sağlanmadığı halde pazarlık usulü yöntemi kullanıldı.
Doğrudan temin usulünün uygulanmasında mevzuat hükümlerine uyulmadı.
Yapım işleri kapsamında işin yürütülmesi ile doğrudan ilişki kurulamayan araçlar temin edildi. Denetimlerde, bazı kamu idarelerinde, yapı denetim görevlilerinin kullanımına tahsis edilmek üzere yapım işleri ile birlikte kontrollük aracı adı altında, işin yürütülmesi ile doğrudan ilgisi bulunmayan ve ayrı bir ihale konusu olabilecek taşıt araçlarının sözleşmeye özel hüküm konularak temin edildiği ve bazı idarelerde ise araçların kontrollük hizmeti dışında başka amaçlarla kullanıldığı tespit edildi.
Denetimlerde, bazı kamu idareleri tarafından gerçekleştirilen yapım işlerine ilişkin projelerin hazırlık aşamasında yeterli özenin gösterilmemesi nedeniyle projelerde eksiklik ve hataların bulunduğu ve dolayısıyla uygulama aşamasında çeşitli aksaklıkların meydana geldiği tespit edildi. Kimi zaman kesin proje bile ortada yokken ihaleye çıkıldı.
Kamu idaresinin onayı alınmadan alt yüklenici çalıştırıldı.
DOLU KADROYA GÖREVLENDİRME
Denetimlerde, bazı kamu idarelerinde izin, geçici görev, disiplin cezası veya görevden uzaklaştırma olmaksızın dolu olan kadrolara başka memurların görevlendirildiği, görevin sürekli ve düzenli olarak bu kişiler tarafından yürütüldüğü ve harcama yetkililiği görevlerinin de bu kişiler tarafından yapıldığı tespit edildi.