İhracat patlayacaktı cari açık patladı: Son 4 yılın zirvesi

Ekonomi Servisi

Cari fazla iddiasıyla başlatılan ‘yeni ekonomi modeli’nde, cari açık ve dış ticaret açığı büyümeye devam ediyor. Modele göre TL’nin değer kaybetmesi ülkenin ihracata dayalı büyümesine katkı sağlayacaktı. Ancak daha ilk aydan itibaren çöken modelde dış ticaret açığı büyürken cari açık son 4 yılın en yüksek seviyesine çıktı.

Merkez Bankası kasım ayı ödemeler dengesi istatistiklerini yayımladı. TCMB istatistiklerine göre ülke ekonomisi 13’üncü ayda da cari açık verdi. Kasımda net hata noksan girişi devam etti ve Ocak-Kasım döneminde 22,3 milyar dolar olarak kaydedildi. TCMB verilerine göre 12 aylık cari açık ise 45 milyar dolarla Ağustos 2018'den bu yana en yüksek seviyeye ulaştı.

TCMB verilerine göre kasımda altın ve enerji hariç cari denge 5,3 milyar dolar fazla verdi. Hizmetler dengesi kaynaklı girişler 3,68 milyar dolar seviyesinde gerçekleşti. Bu kalem altında seyahat kaleminden kaynaklanan net gelirler 2,65 milyar dolar oldu.

TCMB, kasım ayında ödemeler dengesi istatistiklerinde revizyon yapıldığını açıklayarak cari açığı aşağı yönlü güncellemişti. Revizyonla birlikte 38 milyar dolar olan dokuz aylık cari açık, yılın ilk sekiz ayı için ölçülen 39,7 milyar dolarlık cari açığın altında kalmıştı.

DIŞ TİCARET AÇIĞININ ETKİSİ

Dış ticaret açığındaki hızlı genişleme cari açık üzerinde baskı oluşturmaya devam ediyor. Modele göre kurların yükselmesi ve rekabetçi hale gelmesi ile birlikte Türkiye ihracatını çok artıracak, ithalatı düşecek ve ülkede döviz bollaşacaktı. TÜİK verilerine göre kasım ayında ihracat yıllık yüzde 2,1 yükselerek 21,9 milyar dolar, ithalat yüzde 14 artarak 30,7 milyar dolar oldu. Böylece, dış ticaret açığı kasımda yıllık yüzde 60,7 genişleyerek 8,8 milyar dolar seviyesinde gerçekleşti. Öte yandan Kasım 2021’de yüzde 79,8 düzeyinde bulunan ihracatın ithalatı karşılama oranı 2022 yılının aynı ayında yüzde 71,4’e geriledi.

Öncü verilere göre dış ticaret açığı aralıkta 10,4 milyar dolar ile yüksek seyrini sürdürdü. Böylece, 2021 yılında 46,2 milyar dolar olan dış ticaret açığı 2022 yılında yüzde 138,4 genişleyerek 110,2 milyar dolar oldu.

Başlıca ihraç pazarlarında ekonomik aktivitede gözlenen yavaşlama eğiliminin yanı sıra enerji başta olmak üzere emtia fiyatlarında gözlenen dalgalı seyir cari açık üzerindeki risklerin gündemde kalmasına neden oluyor. Gelişmiş ülke merkez bankalarının yüksek enflasyona karşın faiz artırma adımlarını sürdürmesi ise ödemeler dengesinin finansman tarafına yönelik belirsizliklerin devam edeceği bir tabloya işaret ediyor.

FİNANSMANIN KAYNAĞI BELİRSİZ

Son dönemde çok tartışılan kaynağı belirsiz para girişleri de devam ediyor. Kasım'da net hata noksan kaleminde izlenen kaynağı belirsiz para girişleri TCMB verilerine göre, kasımda 899 milyon dolarlık oldu. Böylelikle 11 ayda Türkiye ekonomisinde net hata noksan girişi 22,3 milyar dolar oldu.

Net hata ve noksana neden olan işlemler şöyle:

•Kayıt altına alınmamış işlemler
•Gümrük beyanlarındaki eksiklikler ve yanlışlıklar
•Kayıt ve anketlerdeki ölçüm hataları
•Kayıtlar için farklı veri kaynaklarının kullanılması
•Dış ticarette teslimat ve ödeme zamanlarındaki uyumsuzluk
•Borç ve alacakların farklı dönemler için raporlanması