İktidar belediyelerinin usulsüzlükleri Sayıştay Raporları'nda: Ar damarları olsa çatlar!
Ballı ihaleler, kadrolaşma, rant aktarımı, kanunları dikkate almadan doğrudan belirlenen isimlerden mal ve hizmet alımı, belediyeler üzerinden memur devşirme ne ararsanız var… Bir günde memur yapılanlardan kadrolara sınavsız atamalara, bol keseden harcayarak kamuyu zarara uğratmaya ve ‘kiralık araç’ oyununa kadar her türlü hile ile usulsüzlük genel uygulama olmuş.
HAZIRLAYANLAR: Nurcan Gökdemir, Hüseyin Şimşek, İsmail Arı, Mustafa Mert Bildircin
1- ORDU- RİZE
AKP’liye 1 günde memur kadrosu
AKP’li belediyelerde özel kalem müdürlüğüne yapılan atamalar memuriyete sınavsız girişin bir yöntemi haline getirildi. Ordu Büyükşehir Belediyesi’nde bir kişi, bir gün özel kalem müdürlüğü yaptıktan sonra sınavsız olarak memur kadrosuyla başka bir kamu kurumuna atandı. 2014’ten bu yana özel kalem müdürlüğü kadrosuna 9 farklı kişi 13 defa atandı, bu atamalardan yalnızca 6’sı devlet memurları arasından yapılırken diğer atamalarda açıktan atama tercih edildi. 8 kişi açıktan atanarak memur kadrolarına geçirilirken bazıları ise naklen başka kamu kurumlarına tayin oldu.
Bu atananlardan sadece biri göreve devam ediyor. Diğer kurumlara atananlardan arasında özel kalem müdürü olarak 1-4 gün çalışanlar da bulunuyor. “2019 yılı mevsimlik çiçek, ağaç ve çalı grubu alım işi” kapsamında 619 bin 264 TL ve “2019 yılı yazlık çiçek alım işi” kapsamında 492 bin TL olmak üzere toplam 1 milyon 112 bin TL’lik mal alımı ihalesiz yapıldı. Rize Belediyesi’nde de istediklerine iş imkânları yaratmak için değişiklik yöntemler uygulandı. Altı şube müdürü önce belediye başkan yardımcısı olarak görevlendirildi, daha sonra da bu kadrodan doğrudan şube müdürlüğü kadrosuna atandılar.
***
2- SAMSUN
Bin 28 işyeri ruhsatsız
AKP’li Samsun Büyükşehir Belediyesi’nin kiraya verdiği bin 203 işyerinden bin 28’inin çalışma ruhsatı olmadan faaliyet yürüttüğü öğrenildi. Ayrıca belediye işçilerinin hakkedilmiş izinlerinin yüzde 45,6’sının kullandırılmadığı tespit edildi. Sayıştay, İşyeri Açma ve Çalışma Ruhsatı olmadan işletilmeye devam edilen işyerleriyle ilgili gerekli tedbirlerin bir an önce alınması konusunda belediyeyi uyardı. Tespitler bununla da sınırlı kalmadı. Belediyede görev yapan kadrolu işçilerin yıllık izinlerinin kanuna uygun şekilde kullandırılmadığı öğrenildi. Belediyenin son 10 yıllık verilerinde yapılan incelemede, kurum bünyesinde çalışan 174 işçinin kişi başı ortalama 141 gün kullanılmamış izninin bulunduğu, hak edilen izinlerin yüzde 45,6’sının kullanılmadığı görüldü. Ayrıca 15 işçinin de 10 yıl boyunca hiç izin kullanmadığı kayıtlara geçirildi.
3- DENİZLİ
Oyunculuk ve modellik hizmeti
Sayıştay raporları Denizli Büyükşehir Belediyesi’nde de birçok usulsüzlüğü ortaya çıkardı. Temsil ve Ağırlama Bütçesi’nden 185 bin TL’ye modellik ve oyunculuk hizmeti aldı. Belediye bütçesindeden ayrıca, 1 milyon TL’lik iftar ve lokma şerbet ile 2,7 milyon TL’lik pide ve ayran dağıtımı gerçekleşti. 150 bin TL’ye ise Kongre Kültür Merkezi Açılışı için sanatçı kiralama hizmeti alımı yapıldı. Bunların yanı sıra 2 milyon 868 bin 750 TL’ye taziye çadırı kurulumu ve ikramı da Temsil Ağırlama Bütçesi’nden karşılandı.
4- KAYSERİ
Sınavsız atamalar milyonluk usulsüzlükler
Kayseri Büyükşehir Belediyesi’nin kadrolara sınavsız atama yaptığı ve kamu kurumlarına meclis kararı olmaksızın araç tahsis ettiği belirlendi. Belediye, asfalt kaplama işi için anlaştığı bir firmaya, 9,1 milyon TL fiyat farkı ödedi. Belediyenin, sözleşmeli bedeli 35 milyon 733 bin TL olan, “Kayserinin Muhtelif Yerlerinde Sıcak Asfalt Kaplama Yapılması İşi” kapsamında yüklenicinin idareye verdiği iş programında aylık imalat ve iş miktarları, yıllık ödenek dilimleri ve bunların aylara dağılımının açık ve net olarak gösterilmediği görüldü. Yüklenici ile idarenin yaptığı sözleşmede fiyat farkı verilmesi öngörülerek yükleniciye 9,1 milyon TL’lik fiyat farkı ödemesi yapıldı. Belediyenin, kadrolara yaptığı sınavsız atamalar da denetime takıldı. Buna göre, zabıta memuru olarak çalışan kişi zabıta komiserliğine ve itfaiye eri olarak çalışan bazı kişiler itfaiye onbaşılığına atandı.
5- DÜZCE
Kiralık araç oyunu
AKP’li Düzce Belediyesi’ndeki araç kiralama oyunu açığa çıktı. Belediye’nin 9 Eylül 2019 ve 31 Aralık 2019 tarihleri arasında kullanmak üzere 1,5 milyon TL’ye kiraladığı 83 aracın bir bölümünün, ihalenin ardından farklı araçlarla değiştirildiği tespit edildi. Kira sözleşmesinde, araçların yabancı menşeili ve 1600 CC silindir hacmini geçmeyeceği belirtilse de ihalenin ardından araçlar, başka araçlarla değiştirildi. İncelemelere göre Düzce Belediyesi, ihaleyle kiraladığı araçları geri göndererek bir adet Wolswagen Passat, dört adet Skoda Super B kiralarken Fiat Egea olan araçları da Fiat Linea ile takas etti. İhale teslim tutanağıyla alınan 17 adet Toyota Corolla marka araçtan hiçbirinin fiili olarak kullanılmadığı, yerlerine ise 12 adet Renault Megane marka aracın konulduğu belirlendi.
6- MARAŞ
Hedeflenen borç tutmadı
Kahramanmaraş Büyükşehir Belediyesi’nin bir yıllık faaliyetlerini inceleyen Sayıştay, belediyenin 2019 başında 141 milyon TL olarak “hedeflediği” borcun 171 milyon TL’ye ulaştığını belirtti. 2018’de 5 milyon TL ‘bağış’ alan belediye, yerel seçimlerin yapıldığı 2019’da ise tam 21 milyon TL bağış ve özel gelire sahip oldu. Öne çıkan tespitler şöyle: “Taşınmazlara ilişkin yapılan incelemelerde envanter kayıtları ile muhasebe kayıtlarının birbirinden farklı olduğu görüldü. İcmal kayıtları ile muhasebe kayıtları arasında 658 milyon TL’lik bir fark ortaya çıktı. Yevmiye defterinde, yevmiye tarihi ve numaralarının birlikte teselsül etmediği ve bazı yevmiye kayıtlarının silindiği veya atlandığı görüldü. Çevre temizlik vergisi paylarının tahsilatı izlenmiyor. Otopark Yönetmeliği hükümlerine göre ilçe belediyelerince gönderilmesi gereken paylar gönderilmiyor. Belediye şirketine fatura karşılığı yapılan hakediş ödemelerinde sigorta prim borcu tutarları kesilmeden ödeme yapılıyor.”
***
7- ERZURUM
Kiralamada hülle yapılmış
Fuar alanı yeşil alan olmasına karşın sosyal tesis sayılarak ihaleye çıkılmadan Erzurum Büyükşehir Belediyesi iştiraki Kültür A.Ş.’ye kiraya verildi. Şirket de fuar merkezini ihaleye çıkmadan özel şirket olan TUYAP A.Ş.’ye kiraladı. İşçi ve sözleşmeli olarak istihdam edilen personel, müdür kadrolarında vekâleten görevlendirildi.
***
8- İSTANBUL
Engelli alanına kafe, kayıtsız araçlar, usulsüz devirler
İstanbul Büyükşehir Belediyesi (İBB) 2019 Sayıştay Denetim Raporu, AKP döneminde belediyede yaşanan hukuksuz uygulamaları ortaya koydu. Sayıştay’ın onlarca usulsüzlük tespitinin tamamına yakını AKP dönemine ait. Tespitler arasında engelliler için tahsis edilen yere kafe yapılması, Başakşehir Stadı’ndaki ‘adrese teslim ihale’ ve belediyenin taşınmazlarının ücretsiz kullandırılması gibi usulsüz uygulamalar yer aldı.
Bazı kişi ve şirketler, 2019 yılına kadar belediyeye ait olan ve aralarında terk edilmiş rezidanslar, otoparklar, büfeler, kafe ve restoranların da yer aldığı taşınmazları herhangi bir ücret ödemeden kullandı. 2009 ve 2015 yılları arasında AKP’li belediye yönetiminin özel şirketlere devrettiği yerler amacı dışında kullanıldı. İBB’ye ait bir diğer dikkat çekici tespit ise 2016 yılına ait. Sayıştay, İBB’nin kendi mülkiyetinde bulunmamasına rağmen bu tarihte bazı iskeleleri Şehir Hatları A.Ş’ye devrettiğini kaydetti. Belediye yönetimi, 2012 ve 2015 yılları arasında ise ihale yapmadan şirketlere devredilmesi mümkün olmayan taşınmazların devrini gerçekleştirdi. Büyükşehir sınırları içerisinde faaliyet gösteren bazı servislere belediye yönetimi tarafından süresiz plaka verildi. Yolcu taşımacılığı yapan bazı kişiler de ruhsat almadan hizmet verdi. Bir kamu bankasından 2011 ve 2012 yıllarında yapılan iki ayrı protokolle Mercedes ve Audi marka araçlar alındı. Bir özel şirketten de “kontrollük” işleri için araç tahsisi yoluna gidildi. Şirketten alınan araçların kaydı tutulmadığı için özel işlerde kullanılıp kullanılmadığı tespit edilemedi.
***
9- BALIKESİR
Dernek ve vakıflara baştan vize
Balıkesir Büyükşehir Belediyesi’nde dernek ve vakıflarla içeriği, niteliği, maliyeti, süresi bilinmeyen ortak projeler yürütebilmek için önden karar alındı. Tespite göre, Büyükşehir Belediyesi tarafından dernek ve vakıflarla birlikte yürütülecek tüm ortak hizmet projeleri için meclisten karar çıkartıldı. 95 adet taşınmaz (dükkân, kafeterya, büfe vs.) ihale yapılmaksızın mevzuatta herhangi bir karşılığı olmayan işgaliye sözleşmesi ile kullandırıldı. Belediye, zorunluluktan kaynaklanan nedenlerle ihale yoluyla kiralamanın sağlanamadığını, bu alanların bir kısmının üst yapılarının işgalcilerce yapıldığını, bir kısmının ise ATM cihazı kurulan yerler, taksi durakları, ekmek satış büfeleri, bilet satış büfeleri, demonte yapılar gibi ihaleye konu edilemeyecek yerlerden olduğunu bildirdi. Bazı mal ve malzeme alımları, 90 bin 358 TL’lik parasal limitin altında kalmak amacıyla kısımlara bölünerek, açık ihale usulü yerine doğrudan temin yöntemiyle gerçekleştirildi. Temsil ağırlama faaliyetleri kapsamında yapılan mal alımlarında 4 milyon 795 bin TL, hizmet alımlarında ise 3 milyon 420 bin TL’lik tutar Kamu İhale Kurulu’nun uygun görüşü alınmadan aşıldı.
***
10- ANTEP
İhalelerde usulsüz işlemler
Eski Bakan Fatma Şahin’in başkanlığını yaptığı Gaziantep Büyükşehir Belediyesi’ndeki çok sayıda işlemde usulsüzlük tespit edildi. İşletme hakkı devredilen taşınmaz mallar, şirketler tarafından üçüncü kişilere ihale bile yapılmadan yeniden devredildi. Birçok taşınmaz da mevzuata aykırı olmasına rağmen yine ihale yapılmadan belediye şirketlerine verildi. Belediyeye ait taşınmaz kira bedellerinin günün emsal ve rayiç bedellerini yansıtmadığı ve düşük kaldığı tespiti yapıldı. Tapuda kayıtlı taşınmazlarından yaklaşık 200 adedinin, mevcut kullanım şekli ile tapuda yer alan bilgileri farklı. Tapuda kayıtlı olan taşınmazların değer tespiti yapılmadı ve ilgili muhasebe hesaplarına kaydedilmedi.
11- KONYA
Sertifikasız ve lisanssız antrenörler
Konya Büyükşehir Belediyesi’ne bağlı spor okullarında futbol, basketbol, güreş, masa tenisi, hentbol, bocce, judo, karate gibi spor dallarında lisansı ve sertifikası olmayan kişilerin antrenör olarak çalıştırıldığı tespit edildi. Personelin belirtilen kriterleri taşımaması yönünde usulsüzlükleri tespit eden denetçiler, “Futbol, basketbol, güreş, masa tenisi, hentbol, bocce, judo, karate gibi spor dallarında uzman personel çalıştırılmadığını” belirledi. Selçuklu ilçesinde bir caminin altında bulunan sekiz adet yapının “dini, eğitim, öğretim ve sosyal amaç gözetilerek” Selçuklu İlçe Müftülüğü’ne tahsis edildiği ancak bu yapılardan yedisinin cami derneği tarafından üçüncü kişilere kiraya verildiği de saptandı.
***
12- KOCAELİ
En borçlu belediye borç vermiş
Sayıştay, Türkiye’nin en borçlu belediyesi olan AKP’li Kocaeli Büyükşehir Belediyesi’nin yine AKP’li Gebze ve Başiskele ilçe belediyelerine mevzuata aykırı bir şekilde borç verdiğini belirledi. Belediyenin 41 personelini de mevzuata aykırı olarak Almanya gezisine gönderdiği tespit edildi. Gezi ile ilgili her türlü gider yüklenici tarafından karşılanmış. Kanuna aykırı bir şekilde 25 yılı aşan sürelerle taşınmaz tahsisleri yapıldı.
13- BURSA
AKP’li belediye ‘işgalcilere’ göz yummuş
AKP’li Bursa Büyükşehir Belediyesi’nin, belediye taşınmazlarını ihalesiz şekilde kullandırdığı belirlendi. Belediyenin, yalnızca Başkanlık makamına ait olması gereken temsil ağırlama bütçesini daire başkanlıkları ve şube müdürlerinin de kullandığı açığa çıkarıldı. Sadece başkanlık makamına ait olması gereken temsil ağırlama bütçesinin, 31 daire başkanlığı ve şube müdürlüğü bütçesinde tertip açmak amacıyla kullanıldığı belirlendi. Belediye Başkanı’nın kullanımına sunulan temsil ağırlama bütçesi diğer harcama birimlerince kullanıldı. Belediyeye ait mülk ve işletmelerin bir kısmının ihalesiz şekilde işgal edilmesi de denetime takıldı. İşgalcilerin mülklerden çıkarılamadığı, bunun yerine işgal edildiği tespit edilen yerlerin kiracı varmış gibi kullandırıldığı bildirildi.