İktidar enflasyonu durduramaz

Yusıf Tuna KOÇ

İşveren temsilcisi, bakanlık ve Cumhurbaşkanı Erdoğan’ın uzlaşmasıyla asgari ücret 8506 lira olarak belirlendi. Biz de ekonomist yazar Mustafa Sönmez ile son asgari ücret artışının ülke ekonomisine etkisini ve hükümetin ekonomi politikalarını konuştuk.

Asgari ücrete getirilen zam miktarıyla ilgili ne düşünüyorsunuz?

Beklenen sonuç oldu. Türk-İş 9 bin dedi ancak böyle sonuçlanması bekleniyordu. Artış oranından ziyade, bu asgari ücret geçim sorunu çeken insanların ihtiyaçlarına karşılık verir mi? Mutfak giderleri 8 bine yakın. Buna mutfak dışı gelirleri eklediğinizde 4 kişilik bir aile için 25 bin lira gerekiyor. TÜİK verilerine göre bu ailelerin yarısında bir kişi çalışıyor. Asgari ücretle çalıştığını düşünürsek bu para mutfak masrafına ancak yetecek, geri kalan masraflara hanede iki kişi bile çalışa yetmiyor.

Bir de tabii, asgari ücreti artırınca bu ücretin dışında kalan insanların beklentileri ne olacak? Neredeyse toplumu asgari ücrete yaklaştırıyorlar. Asgari ücret dışı kesimin ücretleri benzer oranda artırılmaz ise (ki bunların içerisinde mavi beyaz yakalı özel sektör işçileri de var) memur kesimi var, emekliler var. Bunlarla asgari ücret arasında bir uyum olması lazım. Asgari ücret genelde fazla vasıflı olmayan bir emek. Onun ötesinde vasıflı emek sahibi kişilerin ücretleri uyumlu olmalı bu bir taban ücreti olmalı. Bu taban ücretinin ötesinde bir ayarlama gerekli. Bu ayarlama yapılmazsa o zaman onlar asgari ücrete yakınlaşırlar, asgari ücret yaygın ücret haline gelir. Asgari ücreti veri alarak diğer kesimler de belli artış oranları istemeliler.

Sizin de bahsettiğiniz gibi asgari ücret yaygın gelir haline geldi. Ülkede şu an enflasyona karşı ezilen ücretlere yönelik asgari ücret ve endeksli zamlar dışında hangi uygulamalar düşünülebilir?

Ülkede örgütlenme düzeyi çok düşük. Sendikalaşma oranı da böyle. Asgari ücrete göre benim ücretimi artırın diyebilmek için örgütlü olmak, toplu sözleşme hakkını kullanabilmek yani sendikalı olabilmek lazım. Özel sektörde bunu diyebilen kesim bir milyonu bulmuyor bile. Kamuda bu hakkı olanların grev hakkı, yaptırım hakkı yok. Burada geriye seçim kalıyor son çare olarak. Seçim aslında bir pazarlık kozu haline geldi. Bu artışa işverenler yanaşmayacaktır belki ama en azından asgari ücret biraz daha yüksek tutularak, diğer ücretlerin ayar eşiği artırılabilirdi. Bu yapılmadı. Fakat bu bir gösterge ücrettir. Ona bağlı kalarak yapılabildiği kadar emeğin karşılığı için örgütlü mücadeleyle yükseltmek gerekiyor.

Liberal ekonomistler, asgari ücretin pahalılığı artırdığını iddia ediyor. Bu konuda ne düşünüyorsunuz?

Bunun yaratacağı bir talep, enflasyona kaynaklık etmez. Türkiye’de enflasyon talep değil, başta gıda olmak üzere bir arz eksikliğinden kaynaklanıyor. Tarımda yeterli arz yok, arz olmadığı için de fiyatlar hızlı bir şekilde artıyor. Öte yandan bu patlamaya TCMB'nin faiz bastırması ve döviz fiyatının sert şekilde artması yol açtı. Bütün bu süreçte talep kaynaklı bir enflasyon yaşanmadı. Bundan sonrasında da insanların ihtiyaçlarını zar zor karşılayabileceği bir süreçte bir talep bazlı enflasyon patlaması yaşanmaz. Ekonomik kırılganlıklar ve arz eksikliği ile ilgili bir enflasyon içerisindeyken buna asgari ücret zammını ilişkilendirmek zayıf bir argüman.

Önümüzdeki süreçte ekonomiye ilişkin bir değişim görüyor musunuz? İçinde bulunduğumuz ağır şartlarda seçime doğru ve sonrasında bir hafifleme olur mu?

İktidarın hedefi seçime kadar ekonomiyi resesyona sokmamak. Bunun için de kredi musluklarını açıyor. Esnafın kredi imkanını artırıyor. Burada seçime kadar zorlanmış büyüme, en azından durgunluğa düşmeme politikası güdülüyor. Bu ister istemez aylık yüzde üç civarında bir enflasyonu yerinde tutuyor. Bunda bir azalma olmaz. Yıllık enflasyonda bir düşüş göreceğiz ancak aylık artışlar yine yüzde 3-4 oranında devam edecek. İnsanlar ihtiyaç maddelerini yine zamlanarak almak zorunda kalacaklar. Yanı sıra mevsimsel olarak da bir artış olacaktır. O nedenle seçime giderken bir ekonomik rahatlama söz konusu olmayacaktır. Her ne kadar hükümet asgari ücret artışında olduğu gibi farklı araçlarla ekonomiyi düzeltme imajı vermeye çalışsa da seçmen bazında bunun bir değişime sebep olmayacağı kesin.