İnşaat işçisinin yurtdışı esareti

Emek Servisi

Türkiye’deki müteahhit firmaları gözünü, son yıllarda inşaat projelerinde hızlı bir ivme yakalayan Kazakistan’a dikti. Müteahhitler Kazakistan’da milyar dolarlık yatırımlarla büyümeye devam ederken Türkiye’den çalıştırılmak için götürülen işçiler ise güvencesizlikle karşı karşıya kalıyor. Kazakistan devleti iş birliğiyle kurulan şantiyelerde işçiler sağlık hizmeti gibi birçok sosyal haktan yoksun şekilde çalıştırılıyor. Kazakistan’da denetimsiz kalan firmalar işçilerin ücretlerini ödemiyor, işçi sağlığı ve iş güvenliği önlemlerini almıyor hatta işi biten işçinin Türkiye’ye dönüşünü dahi sağlamıyor. Kazakistan’da Fettah Tamince’nin sahibi olduğu Sembol inşaatın devlet destekli projesi Rixos Otel şantiyesinde çalışan işçiler yaşadıkları sorunları BirGün’e anlattı.

Sembol İnşaat’ın taşeron olarak anlaştığı BBR inşaat firmasıyla geçen şubat ayında Kazakistan’a giden işçi Sedat Ataş, ilk 3 ay parasını alamadığını belirtti. 3’üncü ayın sonunda sadece 1 aylık ücretini aldığını aktaran Ataş “Şirket bize sözleşmenin yapılacağını, oturma iznimizin alınacağını, 75 gün sonra ödemelerimizin yapılacağını söyledi. Ancak bunların hiçbiri yapılmadı. 90 gün dolduğunda sadece bir aylık ödememiz yapıldı” ifadelerini kullandı.

SAĞLIK HİZMETİ YOK

Haziran ayında işin bitmesinin ardından ellerinde sadece 1 aylık ücretlerini olduğunu aktaran Ataş bu nedenle işi bıraktıklarını belirtti. Ücretlerinin tamamının ödenip Türkiye’ye dönmek istedikleri zaman 45 gün oyalandıklarını aktaran Ataş yaşadıklarını şöyle anlattı: “Orada kaldığımız süre boyunca hasta olduğumuzu söylediğimizde bize stajyer doktorları gönderiyorlardı. Gelen stajyerler ise muayene ediyor sonrasında ağrı kesici verip gidiyorlardı. Bizler hasta olduğumuzda tamamen kendimiz hastaneye giderek tedavi olmaya çalışıyorduk. Şantiye içerisinde yeterli tedbirler alınmamıştı. Bunun dışında çalıştığımız süre içerisinde koronavirüse yakalanan arkadaşlarımız vardı. Hasta olmalarına rağmen çalıştırıldılar.”
Ataş Kazakistan’a turist vizesiyle getirildiklerini vize süreleri dolduğunda kaçak duruma düştüklerini bu nedenle kendilerine dava açıldığını belirtti.

KAÇAK ÇALIŞTIRILDILAR

Aynı şantiyede çalışan bir diğer işçi Fehim Üre ise Kazakistan’a mart ayında gittiğini belirtti. Turist vizesiyle ülkeye sokulduklarını aktaran Üre: “Turist vizesi ile gittik, oturma izni alacağız dediler, almadılar. Vizemizin tarihi dolunca ise kaçak çalıştırıldık. Ne bize ödeyeceklerini söyledikleri maaşlarımızı alabildik ne de sigortalı çalıştırıldık. Şirketin bize iş güvenliği için temin etmesi gereken malzemeler ‘Biz size masraf ettik’ diyerek bin dolar fiyatla bize ödetildi. Bizi bu duruma patronlarımız düşürdü. Başta hiçbir sorun olmayacağını söylediler. Biz haklarımız için iş bırakma safhasına geldiğimiz zamansa çekip gittiler” dedi.

Yardım etmeleri için Aktau Başkonsolosluğuna gittiklerini aktaran Üre şunları söyledi: “Konsolosluğa gittiğimizde bize ‘Çalışma izniniz yok. Müdahale edemiyoruz’ dediler. Sembol İnşaat’ın, Kazakistan Devleti ile bağlantısı olduğu için konsolosluk herhangi bir şey yapmadı.”

27 MİLYAR DOLARLIK İNŞAAT HACMİ

Kazakistan’ın Ankara Büyükelçisi Abzal Saparbekuly, geçen şubat ayında yaptığı açıklamada Türkiye’deki müteahhit şirketlerinin Kazakistan devletiyle işbirliği yaparak inşaat alanında 27 milyar dolarlık hacim oluşturduğunu açıkladı. Öte yandan Saparbekuly yaptığı açıklamada Kazakistan’da yapılacak 25 şehir hastanesinin büyük bölümünü Türkiye’deki müteahhit şirketlerinin üstlendiği belirtti.

45 GÜN ÜLKEYE DÖNEMEDİLER

Son 2 ayda 2 ayrı şantiyede işçiler çalıştırıldıktan sonra ücretlerini ve Türkiye’ye dönüş biletlerini alamadı. Kazakistan Aktau kentinde devlet işbirliğiyle yapılan Fettah Tamince’ye ait Sembol inşaatın üstlendiği Rixos Otel inşaatında işçiler, ücretlerini iş bitmesine rağmen 45 gün boyunca alamadı. İşçiler yaptıkları eylemler sonucunda ücretlerini almayı başarsalar da 45 günlük masraf kendi ceplerinden çıktı. Daha sonra işçiler işveren tarafından Türkiye’ye dönüş bileti alınmadığı için Kazakistan’da mahsur kaldı. Daha sonra işçiler gruplara ayrılarak Türkiye’ye getirildi. İşçilerin bir kısmı hâlâ Kazkistan’Daki bekleyişlerini sürdürüyor.

OMYAP Yapı’nın Çimkent kentinde Kazakistan desteğiyle üstlendiği konut projesinde de benzer durum yaşandı. İşçiler ücretlerini alamadıkları gibi Türkiye’ye de getirilmedi. Üstelik vizeleri de yenilenmeyen işçilere Kazakistan devleti para cezası verdi. İşçiler yatıkları eylemlerin ardından Türkiye’deki kamuoyunda da tepki oluşturarak ücretlerini alabildi ve Türkiye’ye dönüş sağladı.