İnşaatta müşterinin de müteahhidin de derdi aynı: Borçlar ödenemiyor!

OZAN GÜNDOĞDU

İnşaat sektörü yeniden büyüme trendine girebilmek için gözünü faizlerin düşmesine dikmiş durumda. Sektörün en önemli destekçisi AKP’li Cumhurbaşkanı Tayyip Erdoğan ise Merkez Bankası’nın 12 Eylül’deki Para Politikası Kurulu (PPK) toplantısında faizleri düşüreceğini tahmin etti.

Türkiye ekonomisinin finansal yapısı yüksek borçluluk yüzünden stresli olsa da diğer bir stres kaynağı ise faizlerin düşmesinin ardından yaşanmasından endişe edilen kur şoku. Yine de AKP ekonomi yönetimi dövizin atağa kalkma riskini de göze alarak faizleri düşürmeye kararlı görünüyor. Zira yüksek faiz, siyaseti de finanse ettiği iddia edilen inşaat, enerji gibi kamu kesimi ile iç içe sektörlerin en büyük sorunu.

İnşaat sektörünün üretim tarafında müteahhitler, tüketim tarafında ise yatırım ya da kullanım amaçlı konut, bina, yol, köprü vb. talep eden müşteriler var. Ancak yurttaşların konut talebi yüksek faiz ve alım gücünün düşmesiyle daraldığı için sektörün kurtarıcı müşterisi yol, köprü vb. gibi talepleri olan kamu kesimi olmuş durumda.

KONUT KREDİSİ ALMADAN ÖNCE DÜŞÜNÜN

Buna karşılık yüksek borçluluğu görmezden gelen ekonomi politikaları, özellikle konutta yurttaşlara borç dağıtmaya devam ediyor. Ödenemediği için takibe düşen kredilerin oranı bir çok ilde yaklaşık 3 katına çıkmış durumda. Azalan il ise neredeyse yok. Bankacılık Düzenleme ve Denetleme Kurumu’nun (BDDK) verilerinden yola çıkarak illere göre takibe düşen kredi (TDK) oranlarını derledik. Buna göre takibe düşen kredilerin oranı yüzde 347 ile en çok artış gösteren il Gümüşhane oldu. Gümüşhane’yi yüzde 170 ile Yalova, yüzde 150 ile Eskişehir takip ediyor. İstanbul’da ise konut kredisinde takibe düşen alacak oranı 1 yılda yüzde 78 artmış durumda.

Rakamlar konut kredisi kullanan yurttaşların yaşadığı stresi ortaya koysa da, borçluluğun diğer tarafındaki müteahhitlerin durumu daha kötü.

Konutta sektörün talep yanını oluşturan yurttaşların alım gücü düşmüş ve borçlarını ödeyemez duruma gelmişken, ekonomi yönetiminin bulduğu çare konut kredilerinde faizleri indirip daha fazla borçlanmaya teşvik etmek oluyor. Kamu bankaları konut kredisinde faizi yüzde 0,99’a düşürdükten sonra iktidar medyasının manşetlerini konut kredilerinin avantajları hakkında yapılan haberler süslüyor.

MÜTEAHHiTLERİN DURUMU DAHA KÖTÜ

Ancak işin arka planında müteahhitlerin borçları bulunuyor. BDDK verilerine göre bazı illerde inşaat sektörüne verilen kredilerin takibe düşme oranı bir yılda 20 kattan fazla artmış durumda. Müteahhitlerin takibe düşen kredi oranının en sert şekilde arttığı il Hatay. Hatay’da takibe düşen kredi (TDK) oranı 1 yılda 24 katına çıkmış durumda. Bu oranda Hatay’ı takibe düşen kredi oranı 12 katına fırlayan Rize ve 8 katına çıkan Niğde takip ediyor. İnşaat sektörünün merkezi olan İstanbul’da ise TDK artış oranı yüzde 184.

Takibe düşen kredi oranı en çok artan illerde müteahhitlere verilen kredilerin büyük çoğunluğu ödenemiyor. Örneğin TDK oranı en hızlı artan Hatay’da inşaat sektörüne verilen her 100 liralık kredinin 93’ü takibe düşmüş durumda. Bu oranda Hatay’ı yüzde 41 ile Erzincan, yüzde 28 ile Sivas takip ediyor. Türkiye ortalaması ise geçen yıl yüzde 3,2 iken bu yıl yüzde 6,9’a fırlamış durumda.