Salgın döneminde işsizlik sigorta fonu adeta işveren destek fonuna döndü. İşsizlik maaşı sadece 10 ay boyunca alınabilirken salgında da onuncu ayı geride bıraktık. İşten çıkarma yasakları ve kısa çalışma ödeneği süreleri uzatılırken işsizlik maaşı ile ilgili ise hiçbir adım atılmadı.

İş de yok işsizlik maaşı da


Havva Gümüşkaya

Koronavirüs salgınında onuncu ayı geride bıraktık. Ancak 10 ayın sonunda başlayan aşı çalışmaları salgının gidişatına yönelik olumlu düşüncelere neden olsa da tam anlamda ne zaman normal hayata geçileceği henüz bilinmiyor.

Bu dönemde artan işsizlik ve gelir kaybı ekonomik krizi daha da derinleştiriyor. Ülkede mart ayında ilk vakanın açıklanmasının ardından 17 Nisan’da işten çıkarma yasakları başladı. Fakat salgın bahanesi ile işten çıkarmalar mart sonunda sert bir şekilde arttı. Geçen yılın ocak- şubat döneminde 281 bin 540 olan işsizlik maaşı başvuruları mart sonunda yüzde 78 artarak 502 bin 196’ya çıktı.

İŞSİZLİK MAAŞINI ALMAK ZOR

İşsizlik ödeneğini alabilmek için işsizin bazı şartları yerine getirmesi gerekiyor. Yani her işsiz işsizlik ödeneğinden faydalanamıyor. Ayrıca salgın döneminde işten çıkarma yasakları ve kısa çalışma ödeneğinin süreleri uzatılırken işsizlik maaşı ile ilgili herhangi bir adım atılmadı. Ancak salgın nedeniyle iş bulmak daha da zor.

Öte yandan işsizlik maaşı süreleri her sigortalı için değişiyor. İŞKUR’un web sitesinde işsizlik ödeneğinin süreleri ile ilgili şu bilgiler yer alıyor:
Hizmet akdinin feshinden önceki son üç yıl içinde

♦ 600 gün sigortalı olarak çalışıp işsizlik sigortası primi ödemiş olan sigortalı işsizlere 180 gün,

♦ 900 gün sigortalı olarak çalışıp işsizlik sigortası primi ödemiş olan sigortalı işsizlere 240 gün,

♦ 1080 gün sigortalı olarak çalışıp işsizlik sigortası primi ödemiş olan sigortalı işsizlere 300 gün, süre ile işsizlik ödeneği veriliyor.

is-de-yok-issizlik-maasi-da-830134-1.MAAŞ 10 AYDA KESİLDİ

Ülkede ilk vakanın açıklanmasından kısa bir süre sonra salgın ve ekonomik kriz bahane edilerek işten çıkarılan yurttaşlardan biri de Ada Hökelek. Grafiker olan Hökelek, “2020 yılının ocak ayında 7 yılı aşkın süredir çalıştığım işyerinden kişisel sebeplerden dolayı ayrıldım. Oradan ayrıldıktan çok kısa süre sonra bir reklam ajansında işe başladım. Tabii süreçte salgın dünyada yayılmaya başlamıştı ama bizde dünyada salgın yokmuş gibi hareket ediliyordu. Derken mart ayında ilk vaka açıklandı. Eski işverenim normal bir şekilde ‘ekonomik kriz var, işler kötü’ vesaire diye başladığı konuşmayı ‘salgın da başladı artık seninle çalışamayız’ diyerek bitirdi. İş akdimin sonlandırıldığını söyledi” ifadeleriyle çalışma geçmişini anlattı.

31 yaşındaki Hökelek, nisan ayında işsizlik maaşı almaya başladığını belirterek “Yaklaşık on ay işsizlik maaşı aldım. bin 150 lira gibi maaş aldım. O dönem evdeydim, yoksa bu para neye yeter” dedi. Kronik kalp hastası olan Hökelek, bu süreçte ilaçlarını da alabildiğini belirtti. Ailesiyle yaşayan Hökelek, sürekli çalışmaya ve maaş almaya alışmış kişi için çok zor bir süreç. Evde bile olsanız parasızlık hissi çok rahatsız edici bir duygu” ifadelerini kullandı.

Aralık ayında işsizlik maaşının kesildiğini belirten Hökelek, şans eseri bu ayın başında yeni bir işe başlamış.

***

Resmi işsizlerin yüzde 94’ü işsizlik ödeneği alamıyor

DİSK-Ar’ın Covid-19 Döneminde İşsizlik Sigortası Fonu (İSF) adlı raporuna göre resmi işsizlerin yüzde 94’ü işsizlik ödeneği alamıyor. Salgın öncesinde Şubat 2020’de ülke genelinde 4 milyon 228 bin işsizin 592 bini, yaklaşık yüzde 14’ü işsizlik ödeneği aldı. Ekim 2020 itibarıyla işsizlik sigortasından yararlanan işsizlerin sayısı yalnızca 255 bin 424 kişi oldu. Aynı dönemde TÜİK, dar tanımlı (resmi) işsiz sayısını ise 4 milyon 5 bin olarak açıkladı. Buna göre işsizlerin yalnızca yüzde 6’sı İSF’den yararlanabilirken yüzde 94’ü yararlanamadı.

Salgında başvurular yüzde 177 arttı

Salgın döneminde işsizlik ödeneğine başvurular rekor seviyelere çıktı. İşten çıkarmaların yasak olmasına rağmen işveren bir yöntemini bularak iş sözleşmelerini sonlandırdı. İşveren tarafından İş Kanunu’nun 25. Maddesi bahane edilerek yapılan sözleşme fesihleri bu dönemde artış gösterdi. İŞKUR’un verilerine göre 2020’nin ocak-şubat döneminde 281 bin 540 kişi işsizlik ödeneğine başvururken 153 bin 821 kişi bu haktan faydalanabildi. 2020’nin 11 ayında ise başvuranların sayısı 1 milyon 392 bin 799’a yükseldi. Aradan geçen 9 ayda işsizlik ödeneğine başvurular yüzde 395 oranında arttı. 1 milyondan fazla kişinin başvurduğu işsizlik ödeneğini yalnızca 477 bin 66 kişi almaya hak kazandı.

is-de-yok-issizlik-maasi-da-830136-1.

***

is-de-yok-issizlik-maasi-da-830135-1.

Nakdi desteğin 3 katı işverene verildi

İşveren Teşvik ve Destek Ödemeleri: 18 milyar 88 milyon 597 bin TL
Nakdi Ücret Desteği: 6 milyar 536 milyon 49 bin TL

***

İşveren destekleri arttı

Salgın döneminde işsizlik sigortası fonu, işveren teşvik ve desteklerine daha çok kullanıldı. 2020’de işveren teşvik ve destek ödemelerine İSF’den ayrılan kaynak 18 milyar TL’yken nakdi ücret desteğine ayrılan miktar 6 milyar TL oldu. DİSK-AR’ın raporuna göre işçilere yapılan nakdi ücret desteğinin 3 katı ödeme destek ve teşvik ödemeleri olarak işverenlere yapıldı.