İşçi sınıfı sesini yükseltiyor
Emek Çalışmaları Topluluğu’nun hazırladığı rapora göre, işçi sınıfı 2020 yılı boyunca her gün ortalama dört eylem gerçekleştirdi. En çok eylem, DİSK ve KESK’e bağlı sendikalar tarafından düzenlendi.
Haber Merkezi
Emek Çalışmaları Topluluğu (EÇT), 2014 yılı Eylül ayında bir grup akademisyen, araştırmacı ve sendika uzmanının koordineli çalışma imkânları üzerine gerçekleştirdiği bir dizi buluşma sonucu doğdu. Topluluk 2015 senesinden beri düzenli olarak yıllık İşçi Sınıfı Eylemleri Raporları yayımlıyor.
2020 yılı için EÇT’den Alpkan Birelma, Ebru Işıklı, Deniz Sert ve Betül Kocaaslan’ın hazırladığı rapora göre, basına yansıyan 1596 tekil işçi ve memur eylemi tespit edildi. Bir diğer deyişle, Türkiye işçi sınıfı, 2020’de her gün ortalama 4 eylem gerçekleştirdi.
Rapora göre 2020’nin en dikkat çekici ve umut verici eylemlerinden biri Uyar Madencilik işçilerinin Bağımsız Maden-İş’in öncülüğünde gasp edilen tazminatları için gerçekleştirdiği eylem. Madencilerin eylemleri sayesinde bine yakın madenci tazminatını almayı başardı. Madenciler ocak ayında bir yürüyüş, şubatta bir basın açıklaması, haziranda bir yürüyüş ve bir basın açıklaması, temmuzda bir oturma eylemi ve ekimdeki Ankara yürüyüşünü gerçekleştirdiler.
Yine 2020 Ocak ayında gerçekleşen metal eylemleri yılın en belirgin eylem dalgalarından birini oluşturuyor. Eylemlerin sebebi üç sendika (Birleşik Metal-İş, Türk Metal ve Özçelik-İş) ile MESS arasındaki toplu iş sözleşmesi görüşmelerinden oluşuyor. Türk Metal ve Çelik İş 29 Ocak’ta MESS ile anlaşmaya vardı. Buna göre ücretlerde sözleşmenin birinci altı ayında yüzde 17 (sosyal haklardaki zamlarla beraber yüzde 18,5), ikinci altı ay içinse yüzde 6 oranında artış yapıldı. 5 Şubat’ta grev kararı alan Birleşik Metal ise 2 Şubat’ta aynı koşulları içeren sözleşmeyi imzaladı.
2020’de toplam 706 eylem gözlemlendi. 2015’te kaydedilen en yüksek sayıda (754) olan eylem sayısı, 2016-2019 yıllarında düşerek yatay (607-642) seyretti. Darbe girişimi ile başlayıp OHAL ile devam eden olağanüstü siyasal koşulların ve otoriterleşmenin yaşandığı bu dört yılda işyeri temelli eylem sayısı ise 420-430 bandında seyretti. 2015 yılında 628 olan iş yeri temelli eylem vakası sayısı, otoriterleşme sürecinin hüküm sürdüğü 2016-2019 yıllarında 420-430 bandında. 2020’de ise hükümetin salgında patronları kollayan uygulamaları ile 389’a düştü.
EN FAZLA EYLEMİ DİSK ÖRGÜTLÜYOR
Genel eylemlerin yüzde 86’sında örgütleyiciler içinde bir veya birden fazla sendika yer alıyor. Genel eylemleri örgütleyen sendikalar, bağlı bulundukları konfederasyona göre tasnif edildiğinde DİSK’in eylem örgütleme konusundaki hâkimiyeti görülüyor. Genel eylemlerde Birleşik Metal-İş, KESK ve Genel-İş en sık eylem örgütleyen sendikalar olmuş. Sendikaların örgütlediği genel eylemlerin yüzde 63’ü DİSK’e bağlı sendikalar, yüzde 27’si KESK’e bağlı sendikalar, yüzde 23’ü ise TÜRK-İŞ’e bağlı sendikalar olduğu görülüyor.
SAĞLIKÇILAR ÖRGÜTLENİYOR
En çok eylem örgütleyen sendikalara bakıldığında birinci sırada 82 ile KESK’e bağlı Sağlık ve Sosyal Hizmet Emekçileri Sendikası (SES), ikinci sırada 45 ile Birleşik Metal-İş, üçüncü sırada ise 22 ile Genel-İş geliyor.
2017’den beri iş yeri temelli eylem nedenlerinin ilk üç sırasında, sıraları değişmekle beraber, toplu iş sözleşmesi görüşmeleri, işteyken ücret gaspı ve işten atma geliyor. 2020’de bu durum değişiyor. Korona virüs salgını ile irtibatlı tüm eylemlerin toplam oranı yüzde 22. Salgın önlemlerinin yetersizliği, sağlıkçılara söz verilen ek ödemenin yapılmayışı, meslek hastalığı sayılması gibi farklı salgınla irtibatlı nedenler bu başlık altında toplanmıştır. Bu gruptaki eylemlerin büyük bölümü kamu emekçisi sağlıkçıların eylemleri.