İşçiler salgında boğazından kıstı

Koronavirüs salgınından en olumsuz etkilenen kesim işçi ve emekçiler oldu. Bazı işyerlerinde faaliyetlerin tamamen ya da geçici olarak durması, çok sayıda çalışanın işsiz kalmasına yol açtı. Kimi işyerinde çalışma saatleri azaltılırken, kimisinde mesai süreleri 12-13 saate çıktı. Tek taraflı ücretsiz izin gibi uygulamalarla işçiler büyük gelir kaybı ve yoğun gelecek kaygısıyla baş başa bırakıldı.

Peki, belediye/genel işler işkolunda çalışan işçiler salgından nasıl etkilendi? DİSK Genel-İş Sendikası’nın araştırmasından çıkan sonuçlar çarpıcı. Buna göre, Genel-İş üyesi işçilerin yüzde 69’u “1 ay geçinecek kadar param yok” dedi. Alım gücü düşen işçiler daha ucuz besinlere yöneldi. Her dört işçiden birinin çalışma arkadaşı/arkadaşı Covid-19’a yakalandı, işyerlerinde alınan önlemler yetersiz kaldı. İşçilerin yüzde 80’i, kendisini veya hem işini hem de kendisini tehlikede hissettiğini dile getirdi.

BİN 308 İŞÇİ KATILDI

Türkiye genelinde 8-15 Haziran tarihleri arasında yapılan araştırma kapsamında, bin 308 Genel-İş üyesi işçiye anket yapıldı. Ağırlıklı olarak İzmir ve İstanbul’da yaşayan bu işçilerin yüzde 80’i erkek, yüzde 20’si kadındı.

Araştırmanın sonuçları özetle şöyle:

■ Yarısının çalışma biçimi değişti: İşçilere mart ve haziran ayları arasında çalışma biçimlerinin salgından nasıl etkilendiği soruldu. Genel-İş üyesi işçilerin yarısı çalışma biçiminin değişmediğini belirtirken; yüzde 22’si işe dönüşümlü gittiğini, yüzde 11’i kısa çalışmaya geçtiğini, yüzde 6’sı ücretli mazeret iznine çıkarıldığını, yüzde 5’i ise evden çalıştırıldığı belirtti. Öte yandan erkeklerin çalışma düzeninde değişikliğin daha az olduğu görüldü. Erkeklerin yüzde 57’si çalışma biçiminin değişmediğini söylerken, bu oran kadınlarda yüzde 21 oldu.

■ Yüzde 14’ünün çalışma süresi arttı: İşçilerin yüzde 35’inin çalışma süresi azalırken, yüzde 14’ünün çalışma süresi arttı. Yüzde 48’i ise çalışma süresinin değişmediğini kaydetti. Kadınların yarısı çalışma süresinin azaldığını söyledi. Bu oran erkeklerde yüzde 32 oldu. Çalışma süresinin arttığını söyleyen kadın oranı ise yüzde 10 olarak gerçekleşti. Erkeklerde bu oran yüzde 15.

■ Ücret ve gelir kaybı az: Araştırmaya göre, Genel-İş üyelerinin ortalama net ücreti asgari ücret ile 3 bin 500 lira arasında. İşçiler sendikalı olduğu için salgın döneminde çok fazla ücret ve gelir kaybı yaşamadı. İşçilerin yüzde 82’si mayıs ayında ücretinin tamamını aldığını söyledi. Yüzde 1,6’sı ise mayısta ücretini aldığını ama fazla mesai ücretini alamadığını kaydetti. İşçilerin yüzde 89’u İŞKUR’dan yardım almadığını belirtirken, yüzde 9’u İŞKUR’dan kısa çalışma ödeneği aldığını ifade etti. Yüzde 10’u ise İŞKUR dışındaki ödeneklerden yararlandı.

■ Salgında borçlanma arttı: İşçilerin yüzde 57’si salgın döneminde çeşitli ekonomik zorluklar yaşadığını, yüzde 40’ı ise gelir kaybı yaşamadığını kaydetti. Yüzde 14’ü borçlarının arttığını, yüzde 21’i kredi kartı borcunu ödeyemediğini veya borcun alt limitini ödeyebildiğini, yüzde 9’u ise faturalarını ödemekte sıkıntı çektiğini ifade etti.

■ Yüzde 69’unun 1 aydan daha az geçinecek parası var: İşçilerin yüzde 69’u “Hane halkı gelirinizle ne kadar süre geçinebilirsiniz?” sorusuna “1 aydan daha az” yanıtını verdi. Bu da işçilerin ücretlerinden başka herhangi bir geliri ya da birikiminin olmadığını gösteriyor. İşçilerin sadece yüzde 24’ü 1 ila 3 ay geçinebileceğini belirtti.

■ İşçiler daha ucuz besinlere yöneldi: Araştırma, işçilerin gıda harcamalarında bile tasarruf yapmak zorunda kaldığını ortaya koydu. İşçilerin yüzde 42’si daha ucuz besinler aldığını belirtirken, yüzde 33’ü bir değişiklik olmadığını, yüzde 22’si ise salgın sürecinde daha sağlıklı besinlere yöneldiğini söyledi.

***

Her 10 işçiden 8’i kendisini tehlikede hissediyor

■ Araştırmaya göre işçilerin yüzde 25,5’inin, yani her 4 işçiden 1’inin çalışma arkadaşı/arkadaşları Covid-19’a yakalandı. İşyerlerinde en çok Covid-19 vakasının görüldüğü birimler temizlik işleri, zabıta, park-bahçeler ve idari-mali hizmetler oldu.

■ İşyerlerinin yüzde 10’unda Covid-19 nedeniyle iş/üretim durdurulurken, yüzde 21’inde ise koronavirüs vakası görülmesine karşın iş durdurulmadı.

■ İşçilerin yüzde 35’i işyerlerinde alınan önlemlerin yetersiz olduğunu söyledi. Her 5 işçiden biri işyerindeki önlemlerin “çok yetersiz” olduğunu ifade etti.

■ İşçilerin yüzde 32’si çalışan/sendika temsilcisinin salgın sürecinde yapılan çalışmalara aktif şekilde katılmadığını kaydetti. Yüzde 31’i ise çalışma ortamının hijyen kurallarına uygun olmadığını dile getirdi.

■ İşçilerin yüzde 80’e yakını salgın sürecinde kendisini güvende hissetmediğini belirtti. Yüzde 42’si kendisini tehlike altında hissederken, yüzde 36’sı “Hem kendimi hem işimi tehlikede hissediyorum” dedi.