İşçilerden ‘tarihi’ rest

Umut Can FIRTINA

Çöküş süreci hızlanan kapitalizm giderek saldırganlaşırken işçi sınıfı haklarını korumak için direnişini büyütüyor. ABD’li uçak üretim ve savunma şirketi Boeing’de 33 bin işçi, şirket ile sendikanın üzerinde anlaştığı toplu sözleşme dayatmasını kabul etmedi. Dört yıl boyunca yüzde 25’lik zam öngören teklifi ezici bir çoğunlukla reddeden on binlerce montaj işçisi, 14 yıl aradan sonra greve gitti.

Şirketin sendika tarafından desteklenen ve “tarihi” olarak lanse edilen teklifi, yüzde 25 maaş artışı önerirken yıllık ikramiyelerinde yüzde 16’ya varan kesintiler içeriyordu. Anlaşmada işçilerin şirketin ödediği emeklilik maaşlarının ödenmesi dahil edilmezken “acil fazla mesai” yapılmasına izin veren boşluklar bırakıldı. Ayrıca anlaşmaya yeni işçilerin istenildiği zaman işten çıkarılabileceği bir “deneme süresi” eklendi.

İŞÇİLERİN ÖFKESİ

Uluslararası Makinistler ve Havacılık İşçileri Sendikası (IAM) yönetimi, geçen pazar günü üyelerine sözleşmeyi kabul etmelerini önermiş olsa da birçok işçi başlangıçta talep edilen yüzde 40’lık maaş artışı ve yıllık ikramiye haklarının ellerinden alınmasına öfkeliydi. Öte yandan işçiler, durgun ücretlerden ve 2008’den bu yana emeklilik ve sağlık hizmetleri konusunda verdikleri tavizlerden dolayı da oldukça tepkiliydi.

EZİCİ ÇOĞUNLUK

IAM’a bağlı işçiler, sendika yönetimi tarafından kabul edilen teklifi oyladı. Sendikanın “grevi engellemek” için olduğu belirtilen 3’te 2 çoğunluk zorunluluğu koymasına rağmen işçilerin yüzde 94,6’sı teklifi reddederken yüzde 94’ü greve gitmek için oy İşçilerden ‘tarihi’ rest ABD’li uçak üreticisi Boeing’in ‘tarihi’ olarak nitelendirdiği yüzde 25’lik zam dayatmasını reddeden 33 bin işçi, ezici çoğunlukla greve gitme kararı aldı. Sendikanın şirketle birlikte hareket ettiğini belirten Taban Komitesi, işçilere “ipleri eline alma” çağrısı yaptı kullandı. 2008’deki sekiz haftalık grevden sonra ilk kez greve giden Boeing işçileri, cuma günü çoğu Washington eyaletindeki Renton, Seattle ve Everett gibi şehirlerde bulunan fabrikalarda iş bırakma eylemine başladı. Boeing ise grev kararının ardından yaptığı açıklamada “yeni bir anlaşmaya varmak için masaya dönmeye hazırız” mesajını verdi. Açıklamada “IAM liderliği ile vardığımız geçici anlaşmanın üyeler tarafından kabul edilebilir olmadığı mesajı açıktı. Çalışanlarımız ve sendika ile ilişkilerimizi yeniden düzenlemeye kararlıyız” denildi. Boeing'de 1995'teki 10 haftalık grevden bu yana en uzun grev olan 2008'deki 8 haftalık grev, şirkete günde yaklaşık 100 milyon dolara mal olmuştu.

ŞİRKETE SON DARBE

Grevin, bu yılın ikinci çeyreğinde yaklaşık 1,44 milyar dolar net zarar eden ve gelirinin yüzde 14,6 düştüğünü duyuran Boeing'in karşı karşıya olduğu zorlukları daha da artıracağı belirtiliyor. Şirketin adı bırçok kazaya da karıştı. 2018 ve 2019’da 346 kişinin ölümüyle sonuçlanan kazalardan ocak ayında yolcu jetlerinden birinde bir panelin patlaması ve iki NASA astronotunu sorunlu bir araçla uzaya göndererek uzayda mahsur kalmalarına kadar şirket birçok sorun yaşadı. Grev, Boeing’in geçen ay atanan yeni CEO’su Kelly Ortberg’in şirketi toparlamak için zor zamanlar beklediğini gösteriyor. Zira şirketin en çok satan 737 Max ile 777 ve 767 kargo uçağı modellerinin üretildiği fabrikalarda grev sürdükçe Boeing, havayollarına yeni uçaklar teslim ederek elde ettiği nakitten mahrum kalacak.