İşçiye görev tanımı dışında iş yaptırılamaz

SORU: Ben 3 yıl 1 aydır özel bir üniversitede taşeron elemanı olarak çalışmaktayım (temizlik işçi kadrosunda). Ama işe ilk başladığım günden beri bilgisayar başında üniversitesinin sürekli eğitim merkezinde kursların afişlerini, öğrenci kayıtlarını, veri tabanı kontrol web sayfası güncellenmesini, kısacası bir büro memurunun yapması gerekenden çok daha fazlasını yapıyordum.

Merkez müdürüm değişti, bana 2 ay boyunca ağır derece mobbing uygulandı, işyerinde ben yokmuşum gibi davranılıyor, psikolojik baskı uygulanıyor. Bundan netice alamayınca beni karşısına alarak tehditkâr bir şekilde merkezimizde mesai dışında yapılan, 17.00’de başlayıp 21.30’da biten kurslar süresince haftada 2 gece kalıp kursiyerlere çay yapmamı ve binanın güvenliğini sağlamamı söyledi. Resmi herhangi bir şey yok, ücret kesinlikle yok. Resmi bir delil, yazışma yok. Elimde sadece her gece binayı kapattığıma dair gönderdiğim mesajlar var. Bunun için nasıl bir yol izleyebilirim?

CEVAP: İfadelerinizden size kendi görev tanımınızın dışında işler yaptırıldığı ve yasal sürelerin üzerinde ayrıca fazla mesai ücreti ödenmeksizin fazla çalışma yaptırıldığı anlaşılıyor. Aslında ülkemizde yaygın bir biçimde, özellikle de taşeron (alt işveren) kadrosunda istihdam edilen işçilerin sıkça karşı karşıya kaldığı sorunlar bunlar. Bu yaşadıklarınız karşısında neler yapılabileceği sorusuna gelecek olursak;

İşçi bakımından haklı fesih nedeni
Öncelikle belirtmeliyiz ki bir çalışana kendi rızası dışında işe alındığı görevinin dışında başka bir iş yaptırılamaz. İşverenin bu konuda ısrarı işçi bakımından haklı fesih sebebidir. Yani işçi bu sebebe dayanarak iş sözleşmesini sona erdirebilir ve yasal haklarını (kıdem tazminatı vb.) talep ederek işten derhal ayrılabilir.

Fazla mesainin yasal sınırları vardır
Diğer taraftan İş Kanunu’na göre çalışma sürelerinin yasal sınırları vardır. İşçi bir günde fazla mesai de dahil olmak üzere 11 saatten fazla çalıştırılamaz. Yıllık bazda ise 90 iş günü ve 3 saat olmak üzere 270 saatlik bir sınır söz konusudur. Bu fazla çalışmaların karşılığının ise saat başına yüzde 50 zamlı olarak ödenmesi gerekmektedir. İşçiye fazla mesailerinin ödenmemesi İş Kanunu 24/2. madde çerçevesinde yine haklı fesih sebebidir. Ayrıca ödenmeyen bu ücretler bakımından 5 yıllık hak düşürücü süreyle dava açılabilir.

Mobbing de haklı fesih nedenidir
İşçiyi işten soğutarak onu istifaya zorlamaya yönelik işveren, yönetici ya da diğer çalışma arkadaşları tarafından uygulanan sistematik olumsuz davranışlar (ayrımcılık, aşağılama, izole etme, yaptığı işi küçümseme vb.) mobbing, yani psikolojik taciz tanımı içerisinde yer almaktadır. Bu davranışlarla karşılaşan bir çalışan bu durumu kanıtlamak koşuluyla iş sözleşmesini yine haklı nedene dayanarak sona erdirebilir. Hatta ayrımcılığı kanıtlanması koşuluyla ayrımcılık tazminatı da gündeme gelebilir.

Hukuksal destek almanız gerekiyor
Yukarıda sıraladıklarımız, sizin bakımınızdan bu işyerinden haklı nedenle derhal ayrılarak yasal haklarınızı talep etmenizi gerektirecek hallerdir. Ancak bu olumsuz koşulların ve davranışların sizin bakımınızdan haklı sebep oluşturması konusunda ispat külfeti işçiye, yani size aittir. Dolayısı ile kanıt yükümlülüğünü yerine getirmeniz gerekecektir. Bunun olabilmesi için de bir hukukçu ile birlikte hareket etmeniz, yani avukat desteği almanız gerekecektir. Birlikte hareket edeceğiniz avukat size kanıt bakımından hangi argümanların gerekli olacağını ve davayı kazanabilme yolunda diğer gereklilikler konusunda da yardımcı olacaktır. Bu nedenle önerimiz, zaman geçirmeden bir hukukçuyla temas ederek sonuca ulaşmaya çalışmanızdır.