İşgücündeki 65 yaş ve üstü çalışanlar

Konuk Yazar: Cem Özgüzel* - cemozguzel@gmail.com

Geçtiğimiz hafta sosyal medyada yayınlanan bir video, yaşlı nüfusun pandemi döneminde yaşadığı zorlukları bir kez daha gözler önüne serdi. İnternette hızla yayılan bu videoda 65 yaş ve üstü bir hanımın, kısıtlama saatlerinde belediye otobüsüne bindiği için yolculardan tepki aldığı görülüyor. İnmesi için yapılan ısrara tepki gösteren yaşlı kadın, kendisinin de evde kalmak istediğini fakat apartman merdivenleri silerek geçimini sağladığını, çalışmadığı takdirde geçinemeyeceğini söylüyor.

Pandeminin başından beri 65 yaş üstündeki vatandaşların sokağa çıkışlarında çeşitli kısıtlamalar getirildi. Bu kısıtlamalarda hastalığın toplumun geneline yayılması engellenmeye çalışılırken, iktisadi aktiviteye gelecek zararın da en aza indirilmesi amaçlandı. Bu sebeple, bu yaş grubuna dâhil olan fakat hâlihazırda çalışanların sokağa çıkmasına izin veriliyor. Peki, kesimin işgücündeki payı ve istihdam durumu nasıl bir seyir izliyor?

En güncel TÜİK’in Hanehalkı ve İşgücü Anketi (2018) verilerine göre Türkiye’de 65 yaş ve üstü nüfusta kabaca her 10 kişiden biri (yüzde 12) aktif olarak çalışmakta ve de toplam çalışanların yüzde 3’üne denk geliyor. (Şekil 1). Avrupa ülkelerine kıyaslandığında Türkiye’deki bu yaş grubunun işgücüne katılımının bir hayli yüksek olduğu görülüyor. Nitekim 28 Avrupa ülkesinde bu yaş grubundaki nüfusun sadece yüzde 4 aktif olarak çalışıyor. Diğer yaş gruplarındaki nüfus işgücüne daha yüksek oranlarda katılırken 65 yaş üstünün Türkiye’de belirgin bir şekilde yüksek olması dikkate değer.

65 yaş ve üstü gruba dâhil çalışanların işyerindeki durumları da dikkat çeken bir diğer unsur. Bu yaş grubuna dâhil çalışanların yüzde 66’sı kendi hesabına veya işveren olarak çalışıyor. Buna karşılık bu gruba dâhil kesimin yüzde 20’si ücretsiz olarak aile işçisi statüsünde çalışırken, sadece yüzde 14’ü ücret karşılığı bir işe sahip.

(Şekil 1)

65 yaş üstü çalışanların yüzde 85’i kayıtdışı çalışmakta

65 yaş üstü çalışanların yüzde 85’i SGK’ye kayıtlı değil. Diğer yaş gruplarına oranla bir hayli yüksek olan bu oran, bu yaş grubuna dâhil çalışanların savunmasızlığını da ortaya koymaktadır. Özellikle pandemi döneminde çalışamamaları durumunda devletin sunduğu gelir desteklerinden veya işsizlik fonlarından mahrum kalacak olmaları bu kesimi daha derinden etkiliyor.

*Paris School of Economics