İŞKUR’un yolu da unutuldu

Havva Gümüşkaya

Salgınla daha da büyüyen ekonomik kriz ve işsizlerin iş bulma umudunu yitirmesinin sonuçları rakamlara yansıyor. Ocak ayında işverenlerin İŞKUR’dan işçi talebinin yanı sıra işsizlerin iş başvurusu da azaldı. Salgın ve krizin etkisi nedeniyle ekonomi yeni iş yaratamıyor, istihdam azalıyor, işletmeler kapanıyor veya üretime ara veriyor.

İŞKUR’a kayıtlı işsiz sayısı geçen yılın ocak ayında 3 milyon 613 bin 786 kişiyken bu yıl yüzde 19,3 azalarak 2 milyon 916 bin 783’e geriledi.

2019 yılında kayıtlı işsiz sayısı 4 milyona kadar çıkmıştı. Peki, azalan işsizlik mi yoksa artan umutsuzluk mu?

Salgına yönelik endişelerin azalmaması ve ekonomik krizin derinleşmesi iş bulamama umutsuzluğunu beraberinde getirdi. TÜİK’e göre ülke genelinde işsiz sayısı 2020 Ekim döneminde bir önceki yılın aynı dönemine göre 391 bin kişi azalarak 4 milyon 5 bine geriledi. Ancak bu rakamlar perdenin arkasını kapatır nitelikte. Zira iş bulma ümidini yitirdiği için iş aramayanlar TÜİK’e göre işsiz değil. Fakat korkutucu tablo burada ortaya çıkıyor. Ümitsizlerin sayısı son bir yılda yüzde 122,5 oranında arttı. TÜİK’e göre iş bulma ümidini kaybedenlerin sayısı ilk kez 1 milyon 500 binin üzerinde çıktı. Toplam işgücü ise son bir yılda 1 milyon 288 bin kişi azalarak 31 milyon 452 bine geriledi. İşgücüne katılım oranında büyük düşüş yaşanmaya devam ediyor. Hal böyle olunca iş bulma ümidini kaybedenler işgücüne dâhil olmuyor, iş aramaktan vazgeçiyor. İŞKUR’a dahi kayıt yaptırmıyor.

İŞKUR’DA İŞ KALMADI

Bir dönem AKP’nin seçim ofisi gibi çalışan kurum üzerinden işe yerleştirme ve açık iş sayıları da azalıyor. Kurum üzerinden işe yerleştirme sayıları geçen yıla göre yüzde 19,2 oranında azaldı. 2020’nin ocak ayında 87 bin 387 kişi işe yerleştirilirken bu yıl 70 bin 589 kişi işe yerleştirildi.

Seçim dönemlerinde ise bu rakam yüzbinleri aşmıştı. Örneğin 31 Mart yerel seçimlerinde kurum üzerinden 121 bin 371 kişi İŞKUR üzerinden işe yerleştirildi.
Öte yandan işveren de artık işçi aramıyor. Zira geçen yıla göre açık iş oranı yüzde 44,4 azaldı. 2020’nin ocak ayında 173 bin 473 olan açık iş sayısı bu yıl 96 bin 428’e geriledi.

***

1 milyon 500 bin kişi başvurdu

Ocak-Aralık döneminde toplam 1 milyon 510 bin 856 kişi işsizlik maaşına başvurdu. Ancak yalnızca 509 bin 538 kişi alabildi. Başvuran 3 kişiden 1’i işsizlik maaşından faydalanabildi.

Salgın nedeniyle 17 Nisan’da işten çıkarma yasakları başladı. Fakat salgın bahanesi ile işten çıkarmalar mart ayında sert bir şekilde arttı. İşveren küçülmeye gitme ve Kot 29 gerekçeleri ile işçi sözleşmelerini sonlandırdı. Bu nedenle çok sayıda çalışan işsiz kaldı. Geçen yılın ocak- şubat döneminde 281 bin 540 olan işsizlik maaşı başvuruları mart sonunda yüzde 78 artarak 502 bin 196’ya çıktı. Nisan-Aralık döneminde ise 1 milyon 8 bin kişi işsizlik ödeneği almak için İŞKUR’a başvurdu. Bu başvurulardan sadece 269 bin kişi işsizlik maaşı alabildi. Başka bir ifade ile nisandan yılsonuna kadar işsizlik maaşına başvuran 4 kişiden sadece biri işsizlik ödeneği alabildi.

İşsizlik ödeneğinden en fazla 10 ay faydalanılabiliyor. Salgın döneminde kısa çalışma ödeneği ve işten çıkarma yasaklarının süreleri uzatıldı. Ancak ödeneğe başvuruların patladığı bu dönemde işsizlik maaşı ile ilgili bir düzenleme yapılmadı.

***

Kayıtlı genç işsizler artıyor

İŞKUR’a kayıtlı işsiz sayısı her geçen ay azalsa da kayıtlı işsizler içerisinde genç işsizlerin oranı dikkat çekici. Kuruma kayıtlı her 100 işsizden 35,7’sini 15-24 yaş aralığındaki genç işsizler oluşturuyor. Ocakta kuruma kayıtlı 2 milyon 916 işsizden 1 milyon 40 bini genç. Kurumda 2015 yılında da 2 milyon civarında kayıtlı işsiz bulunuyordu. Ancak bu işsizlerin yüzde 20,4’ü 15-24 yaş aralığındaki genç işsizlerden oluyordu.