İşsiz için toplanır ama yandaş için harcanır

POLİTİKA SERVİSİ

Cumhurbaşkanlığı Sözcüsü İbrahim Kalın, 3 kamu bankasına İşsizlik Sigortası Fonu’ndan 11 milyar TL aktarıldığını kabul etti. 2002’de kurulan fondan kamu bankalarına aktarılan bu miktar, 16 yıldır işsizlere yapılan toplam ödemenin yarısına denk geliyor.

Ağustos ayında çıkarılan kararname ile İşsizlik Sigortası Fonu’nun, tek hesap adı altında Hazine’ye devredilerek Sayıştay denetiminden çıkarılması ardından bir skandal daha yaşandı. Fondan 11 milyar TL üç kamu bankasına aktarıldı

Saray rahat
Cumhurbaşkanlığı Sözcüsü İbrahim Kalın, İşsizlik Sigortası Fonu’ndan kamu bankaları Halkbank, Vakıfbank, Eximbank’a 11 milyar TL aktarıldığına dair iddiaları doğruladı. Önceki gün Saray’da yapılan kabine toplantısının ardından açıklamalarda bulunan Kalın, konu ile ilgili, “Kamu fonları devletin içerisinde zaman zaman farklı yerlerde kullanılmıştır. Geçmişte de bu oldu. Özal döneminden beri bu tür uygulamalar yapılmıştır, AK Parti dönemlerinde de yapılmıştır. Geçen sene de buna benzer birtakım kaydırmalar yapılmıştır. Burada herhangi bir risk, tehlike söz konusu değil” dedi. Oysa, kanuna göre “Fon gelirleri işsizler haricinde hiçbir maksat için kullanılamaz.”

“Yani kamu kendi içindeki kaynakları farklı birimlerde kullanacak şekilde birtakım tedbirler, tasarruflar alabilmektedir. Bu uygulama da ondan farklı bir şey değil” ifadelerini kullanan Kalın, “Buradan daha farklı anlamlar çıkartılması doğru olmaz. Tam tersine, aslında bu kamu kaynaklarının daha etkin kullanılması anlamında atılmış bir adım” diye konuştu.

Bakanlık ‘habersiz!’
Öte yandan konu Meclis’e de taşındı. Plan ve Bütçe Komisyonu’nunda Hazine ve Maliye Bakan Yardımcısı Bülent Aksu’ya konu hakkında soru soruldu. Meclis tutanaklarına yansıyan görüşmelere göre, Aksu Halkbank, Vakıfbank ve Eximbank ile İşsizlik Fonu arasındaki tahvil ticaretinden Hazine ve Maliye Bakanlığı’nın haberi olmadığını söyledi.
İki kurumun da hukuk içinde kalarak hareket ettiğini belirten Aksu, “Bendeki bilgi bu şekilde ve Hazine ve Maliye Bakanlığının yönlendirmesiyle yapılan bir işlem de değil, bilgisi dâhilinde olan da bir işlem değil. Sonuçta iki kurum birbirlerinin kâğıtlarını alıp satma konusunda serbestler. Bu, Sermaye Piyasası tarafından onaylanmış, aynı zamanda BDDK tarafından da onaylanmış işlemlerdir” dedi.

Konu hakkında, Halkbank, Vakıfbank, Eximbank ve İşsizlik Sigortası Fonu’ndan resmi bir açıklama yapılmadı.
Borçlar geri dönmüyor

CHP Milletvekili Gürsel Tekin, fonun Hazine’ye devredilmesi ardından yaptığı açıklamada, fondan kullanılan paralarla ilgili şu çarpıcı bilgileri vermişti: “Soma Maden Ocağında 301 işçinin ölümünden sorumlu şirkete borç para verilmişti. O para henüz tahsil edilmedi. İşsizlik Fonu’ndan GAP’a verilen 11,5 milyar lira borç, 2012 yılından bu yana tahsil edilmeyi bekliyor. Sayıştay raporunda, fon bütçesine eksik yatan 553 milyon liranın hesabı dahi verilmemişken, fonun, tek hesaba aktarılarak yok edilmesine seyirci kalmamız mümkün değildir.”

İşsizlere harcanan paranın yarısı!
Sigortalının prime esas aylık brüt kazancı üzerinden hesaplanan yüzde 2 işveren, yüzde 1 sigortalı kesintileri ve yüzde 1 devlet payı geliriyle büyüyen fon, 125 milyar TL büyüklüğünde. Fonun maddi ve mali varlığının; yüzde 89.05’i tahvil yüzde 10.95’i ise mevduattan oluşuyor.

Fondan, kurulduğu Mart 2002’den beri işsizlere yaklaşık 21 milyar TL ödeme yapıldı. Kamu bankalarına tek seferde aktarılan tutar, 16 yılda işsizlere verilen miktarın yarısına denk geliyor.

***

Yandaşları zengin etme aracı: Fonlar

2011 yılında da İşsizlik Fonu’ndan Hazine’ye 9 milyar TL aktarıldığı ortaya çıkmıştı.
İşsizlik Sigortası’ndaki rezaletin bir benzeri de Deprem Vergileri konusunda yaşanmıştı. 17 Ağustos 1999 tarihindeki Marmara Depremi’nden sonra dönemin hükümetince geçici olarak konulan, 2003’te ise AKP tarafından kalıcı hale getirilen Deprem Vergisi paraların akıbetinin Van Depremi sonrasında sorgulanması sonucu Maliye Bakanı Mehmet Şimşek, toplanan parayı deprem dışı ihtiyaçlar için harcadıklarını itiraf etmişti. Bu paralar duble yolların yapımına harcanarak yandaş müteahhitler zengin edilmişti.

***

Kanun engelliyor, yan yollar kullanılıyor

Kalın’ın her şeyi normal gösteren açıklamasına karşın, kanuna göre fon sadece devlet tahvili satın alabiliyor. Kamu bankası olsa dahi onların kağıtlarını almasına kanun izin vermiyor.

Fondan devlet bankalarına kaynak aktarıldığını ilk kez ortaya çıkaran ekonomi yazarı Uğur Gürses, kanunca mümkün olmamasına karşın yapılan bu işlemin iki yolu olabileceğini söylemişti:

“İlk olasılık: Acaba İşsizlik Fonu elindeki tahvilleri Varlık Fonu’na borç vermiş olabilir mi? Varlık Fonu da bu tahvilleri repolayıp elde ettiği parayı kamu bankalarının sermaye açığını gideren bu tahvil ihraçlarına yatırmış ve kamu bankalarını sermayelendirmiş olabilir mi?

İkinci olasılık: İşsizlik Fonu repoya para yatırabiliyor. Dolayısı ile yine kamu bankalarınca ya da Varlık Fonu aracılığı ile oluşturulan özel bir mekanizmayla, İşsizlik Fonu ‘özel mekanizmaya’ parasını yatırıp repo yapar, ‘özel mekanizma’ ise kamu bankalarınca ihraç edilen bu ‘sermaye benzeri tahvilleri’ satın alır.”

Gürses bu durumu “Yan yollardan geçerek İşsizlik Fonu’nun parası kullanılmışsa, nihai olarak bu fonların yararlanıcısı olarak işçilerin parasıyla devlet bankasına sermaye konmuş demektir” diye değerlendirmişti.