İşsizlik 2017 yılında tek haneleri göremedi

Türkiye İstatistik Kurumu’nun açıkladığı verilere göre, Aralık 2017’de işsizlik oranı yüzde 10,4 düzeyinde gerçekleşti. Bu istatistik Kasım-Ocak arası üç aylık dönemi kapsıyor. Böylelikle 2017’nin hiçbir ayında işsizlik tek hanelere inememiş oldu.

Eğer 2016 ile karşılaştırılırsa işsizlik oranının yüzde 12,7’den, yüzde 10,4’e inerek 2.3 puan düştüğü söylenebilir. Son bir yılda işsiz sayısının da, 581 bin azaldığı görülüyor. Ne var ki, 2016’da 15 Temmuz Darbe Girişimi’nin yaşandığı hatırlanırsa, olağandışı bir yılla yapılacak bir kıyaslamanın çok fazla anlam taşımayacağı ortaya çıkar.

Daha doğru yaklaşım, yüzde 6’nın üzerinde bir büyüme beklentisinin dile getirildiği 2017’de dahi işsizliğin yüzde 10’un üzerinde seyrettiği gerçeğiyle yüzleşmektir. İsterseniz bu çerçevede 2017 Aralık işgücü istatistiklerini değerlendirelim:

1- Türkiye’de 2017 boyunca işsizlik hep yüzde 10’un üzerinde seyretmiştir. Dar tanımlı işsiz sayısı 3 milyon 291 gibi yüksek bir noktadadır. İş bulma umudunu kestiği için devre dışı kalanları, iş aramayıp çalışmaya hazır olanları, mevsimlik çalışanları vb katarak hesaplanacak geniş tanımlı işsizlik ise, Disk-Ar’ın dünkü raporuna göre, 6 milyon 190 bindir. Bu nedenlerle, “istihdamsız bir büyüme” ile karşı karşıya bulunduğumuz söylenebilir.

2- Tarımdaki istihdam tartışmalı bir kategori olduğu için, ekonomik değerlendirmelerde daha çok tarım dışı işsizlik oranı dikkate alınır. Bu istatistik bize yüzde 12,3’lük bir işsizlik düzeyinde bulunduğumuzu gösteriyor. Kadınlar için tarım dışı işsizlik oranı ise yüzde 16,8 gibi çok yüksek bir düzeyde seyrediyor.

3- Dünyada da genel olarak yaygın bir büyümenin gözlemlendiği, işsizlik oranlarının düşüş eğiliminde olduğu bir yıldayız. ABD’de işsizlik yüzde 4,1, Japonya’da yüzde 2,4 iken, kronik istihdam sorunu yaşayan Avro Bölgesi’nde bile yüzde 8,6’ya gerilemiş bulunuyor. Türkiye’nin, önde gelen “yükselen ülkeler” arasında da, yüzde 12,2’lik bir işsizlikle boğuşan Brezilya’nın ardından en yüksek orana sahip bulunduğu görülüyor. (Çin yüzde 3.9, Hindistan 6.1, Güney Kore yüzde 3.7, Meksika yüzde 3.4).

İşgücüne katılım yarı yarıya

4- Türkiye’de kadınların işgücüne katılma oranı yüzde 33.5, erkeklerin yüzde 71.7, toplamda ise %52,4’tür. Manşet işsizliğin yüzde 10.4 olduğu düşünülürse, çalışacak yaştaki her 100 kişiden ancak 47’sini istihdam edebildiğimiz ortaya çıkıyor. Yurttaşlarının yarısının bile üretim süreçlerine katamayan bir ekonominin iddialı olması haliyle zor görünüyor.

5- İşgücü istatistiklerinin, özellikle turizm, inşaat ve tarım kaynaklı olarak görece istihdamın düşük seyrettiği bir dönemi kapsadığı göz önüne alınarak, mevsim etkilerinden arındırılmış verilere bakmak daha anlamlı. Yine de işsizlik oranının yüzde 9.9, tarım dışı işsizlik oranının yüzde 11,8 düzeyinde bulunduğu benzer bir tabloyla karşılaşıyoruz.

Çırak, stajyer ve kursiyer akını

6- İşsizlikte en fazla düşüşün, 2016’daki yüzde 24 noktasından yüzde 19,2’ye gerileyen genç nüfusta gerçekleştiği gözleniyor. DİSK-AR’ın araştırmalarına göre, Kasım 2017 rakamıyla “çırak, stajyer ve kursiyer” sayısı bir yılda 423 binden, 1 milyon 107 bine yükselmiş. Demek ki, son bir yıldaki 1 milyon 619 bin istihdam artışının, 684 bini, istihdam seferberliği kapsamındaki, işgücü istatistiklerine dahil edilmesi bile tartışmalı bir kalemden gelmiş.

7- Son dönemlerde özellikle OECD’nin çok önemsediği, “ne eğitimde, ne istihdamda” olanların oranı da Türkiye’de yüzde 23,1 gibi çok yüksek bir noktada. Erkeklerdeki yüzde 14, kadınlardaki yüzde 32,5 düzeyi; genç nüfusun içerisinde “ne bir işi ne de geleceğe yönelik bir kariyer hazırlığı” bulunmayanlar oranının, özellikle kadınlar arasında yüksekliğinin altını çizmek açısından önemli.

Kayıt dışı çalışma yüksek

8- Devletin kendi istatistikleri bile, kayıt dışı çalışanların geçen yılın aynı dönemine göre 0.6 puan artışla yüzde 33.3’e dayandığını gösteriyor. Tarım dışı sektörde kayıt dışı çalışanların oranı da, 0.4 puan yükselerek %22.1 olmuş.

9- Toplam istihdam içerisinde, en kalıcı nitelik taşıyan ve diğer sektörleri besleyen sanayi sektörünün payı 0.2 puan, tarım sektörünün 0.1 puan azalırken; inşaat sektörünün 0.4 puan, hizmet sektörünün 0.1 puan artmış.

10- Mevsimsel etkilerden arındırılmış istatistiklere göre, son 1 ayda istihdama 137 bin kişi eklenmiş. Alt kırılımlarda sanayi sektöründe 44 bin, inşaat sektöründe 44 bin, tarım sektöründe 36 bin, hizmet sektöründe 33 bin yeni iş kapısı açılmış.