İşsizlik Sigortası verileri izaha muhtaç

Kamu tarafından yayınlanan verileri doğru kabul edip, kullanarak bir takım analizler yapıyoruz. Olması gereken de budur. Ancak son zamanlarda yayınlanan verilerin şüphe ile karşılandığını da biliyoruz.

Bir süredir İşsizlik Sigortası Fonu tarafından yayınlanan aylık bültenlere bakıyorum. Başlangıçta belli başlıklara bakmak yeterli oluyordu. Ancak rapora biraz daha detaylı bakınca bazı veriler arasında önemli tutarsızlıklar olduğunu fark ediyoruz.

2019 yılı Ocak ayından beri yayınlanan raporlara baktım. İçinden çıkamadığım bir durumla karşılaştım.

İşsizlik sigortası fonu işini kaybedenlere belli bir süre ekonomik destek sağlamak amacıyla kurulmuştur. Ancak son aylarda işini kaybetmiş olanlara yapılan ödemelerden daha fazlasını değişik adlar altında, örneğin teşvik ve destekler, yaptıklarını görüyoruz.

İŞKUR’un yayımladığı bültenlerde ayrıntılı açıklamaların olduğu bir bölüm var bir de bu ayrıntılarda verilen bilgilerin gelir gider tablosunda toplandığı kısım var. Sorun ayrıntı ile gelir gider tablosu verileri arasında önemli farkların olmasından kaynaklanıyor. Aşağıdaki tabloda aylar itibariyle veriler bulunmaktadır.

Her ne kadar raporlarda işsizlik fonundan ödeme yapılan kişiler için ödenen Genel Sağlık Sigortası(GSS) ve damga vergisi gibi tutarlar olmasa da ben bunları işsizlik fonundan ödeme yapılan kişilere yapılan ödemelerden hareketle hesapladım. Tabloda gördüğünüz GSS ve damga vergisi rakamları bizim tahmini hesaplamalarımızı göstermektedir.

Tablonun son sütununda işsizlik fonundan “işsizlik ödeneği” altında gelir gider tablosunda yer alan veri ile işsizlik maaşı alanlara yapılan ödemeler, bunlar için ödenen GSS ve damga vergisi toplamı arasındaki fark gösterilmiştir.

Bizim içinden çıkamadığımız durum bu “fark” sütunundaki verilere ilişkindir. Gelir tablosunun tahakkuk esasına göre hazırlandığı varsayılmıştır ki uygulamada bu böyledir.

Bazı aylarda (Ocak, Mart ve Haziran) işini kaybetmiş olanlara ve bunlara ilişkin GSS ve damga vergisi ödeme toplamından daha düşük bir tutar gelir gider tablosunda raporlanmıştır. Yani yapılan ödemelerden daha düşük bir gider gösterilmiştir. Diğer aylarda ise bu ödemelerden çok daha fazla bir tutarın gider tablosunda yer aldığı görülmektedir.

Yanıtlanması gereken sorular:

• Gerçekte yapılan giderlerden daha düşük bir tutarın gider tablosunda raporlanması ne anlama gelmektedir?
• İşsizlik fonundan yararlananlara ilişkin yapılan ödemelerden çok yüksek tutarların gider tablosunda yer aldığı aylarda “işsizlik ödeneği” adı altında başka ne tür ödemeler yapılmıştır? Bunların teşvik, kısa çalışma ödeneği vb gibi giderler olmadığı çok açık çünkü bu başlıklar altında gider tablosunda kalemler bulunmaktadır.
• Mayıs ayında işsizlik fonundan yararlananlar için yapılan ödemelerden yaklaşık 787 milyon liralık daha fazla bir ödeme nereye yapılmıştır?
• Haziran ayında “işsizlik ödeneği tutarı gider tablosunda 10 milyon lira gösterilmiştir ancak fondan yararlananlara yapılan ödemenin bu ayda 715 milyon liranın üzerinde olduğu görülüyor. 705 milyon liralık fark nereden ödenmiştir?
• İşsizlik fonundan yararlanan kişi sayısı aylar itibariyle çok fazla farklılaşmamakla birlikte, gider tablosunda “işsizlik ödeneği” kalemi aydan aya neden bu kadar farklılaşmaktadır? Bu kalemden yapılan gider aylık olarak 10 milyon ile 1,5 milyar lira arasında nasıl değişir? Ödemeler kime yapılmıştır ya da harcamalar başka bir yerden mi finanse edilmiştir?

Bu konuların net bir şekilde kamuoyuna açıklanması gerekir. Aksi takdirde, tıpkı elektrik faturalarında “kayıp kaçak bedelinin” “dağıtım bedeli” içine gizlenmiş olması gibi bir durumla karşı karşıya olduğumuz şüphesi oluşur. İşsizlik fonundan açıklama bekliyoruz.