Google Play Store
App Store

Ümitsiz işsizlerin önceki yıla göre yüzde 118 arttığı 2020’de işsizlik, ekonominin en önemli gündemi oldu. Ancak tablo karamsar. İktidar faizleri düşürebileceği kaynakları önceki aylarda tüketti, yerli paranın istikrarını sağlayamıyor. 2021 yılı işsizlikte daha önce deneyimlenmemiş gelişmelere gebe.

İşsizlikte en kötü geride kalmadı

Ozan GÜNDOĞDU

Başkanlık Sistemi’nin kurumsallaştığı 24 Haziran 2018 seçimlerinin ardından başlayan ekonomik bunalım 3’üncü yılına merdiven dayadı. 2018’in sonunda yaşanan kur şokunun sancıları 2019’a yüksek faiz ve işsizliği miras bırakmış, Türkiye İstatistik Kurumu’nun (TÜİK) dar tanımlı işsizlik verileri o yıl rekor kırmıştı. 2020’de ise pandemi ile birlikte arayan kişi sayısındaki gerileme nedeniyle dar tanımlı işsizlik verileri düştü ama geniş işsizlik zirve yaptı.

TÜİK dün, 2020 yılına ilişkin işsizlik verilerini yayımladı. Buna göre işsiz sayısı, rekor kıran 2019’a göre 408 bin kişi azalarak 4 milyon 61 bin kişi oldu. Ancak bu veri pandeminin yarattığı özel durum nedeniyle gerçeği yansıtmıyor. Bu nedenle verilerin arka planında kalan iş arayamayan işsizlere odaklanmak gerekiyor.


Ümitsizler 2’ye katlandı

TÜİK, işsizliği anketler aracılığıyla tahmin ediyor. Buna göre TÜİK’in anketine “iş olsa çalışırım ancak iş aramıyorum, çünkü iş bulma ümidim yok” diyen kişi sayısı 2019’da 627 bin olarak tahmin edilmişti. Bu sayı 2020’de yüzde 118’lik rekor artışla 1 milyon 369 bine yükselmiş durumda. İş aramama gerekçesi yalnızca ümitsizlik değil. Ev kadını olma, öğrencilik, emeklilik gibi nedenler yüzünden de insanlar iş arayamayabiliyor. Ancak bu kişiler iş teklif edilse çalışırlar mıydı? TÜİK anketinde bu soruya da yanıt aranıyor. Buna göre TÜİK anketine “İş aramıyorum çünkü ev işleriyle meşgulüm, öğrenciyim, emekliyim ancak iş olsa çalışırım” diyen insanların sayısı 2019’da 1 milyon 659 bindi. Bu sayı 2020’de yüzde 72 oranında artarak 2 milyon 850 bine yükseldi.

Ülke halkı ne iş olsa yapmaya başladı. 2020 parça başı işlere yoğunluk verilen yıl oldu. Haftada 40 saatten az çalışan ve daha fazla süre çalışmak istediğini beyan edenleri TÜİK, “zamana bağlı eksik istihdam” olarak tanımlıyor. Bu kişilerin sayısı 2019’da 364 bindi. Bu sayı 2020’de yüzde 243’lük artışla 1 milyon 251 bine yükseldi. Hem ümitsiz işsizler, hem de zamana bağlı eksik istihdam ölçüm tarihinin açık ara farkla rekorunu kırmış durumda.

İşgücünde böylesi bir yıkım dar tanımlı işsizlik verilerine yansımadığı için iktidar medyası tarafından ustaca gizleniyor. Ancak işsiz sayısındaki düşmeye karşılık istihdamdaki düşüş tüm gerçeği gözler önüne seriyor. 2019’da istihdam edilenlerin sayısı 28 milyon 80 binken bu sayı 2020’de nüfusun artmasına, ekonominin ‘sözde’ büyümesine rağmen 26 milyon 812 bine geriledi. Bu haliyle 2020 yılı boyunca en az 1 milyon 268 bin kişi işinden oldu.

2021 daha kötü olacak

Böylesi bir yıkıma karşılık 2021’in ilk çeyreği geride kalırken bunalımın derinleşeceği ortada. 2019, döviz kurlarının yüksek faizle dizginlendiği ancak işsizliğin rekor seviyelere çıktığı yıl olarak kayıtlara geçmişti. Aradan geçen 2 yılın ardından durum daha vahim noktaya geldi. 2019’un temmuz ayında görevden alınan TCMB Başkanı Murat Çetinkaya’nın ardından 3’üncü başkan koltuğuna oturdu. Artık para politikası ne yapılırsa yapılsın dikiş tutmuyor. Faizleri düşürerek piyasayı hareketlendirmek isteyen iktidar, bu politikasını finanse edecek kaynakları da önceki aylarda tüketti. Bu haliyle faizleri düşürmenin büyük bir döviz krizine dönüşeceğinin sinyalleri hafta başı itibariyle görüldü. Yerli parasını istikrara kavuşturması artık hayal olan Türkiye, 2021 yılında hem yüksek faiz hem yüksek enflasyonla birlikte eşi benzeri görülmemiş bir işsizlik dalgasını tecrübe edecek.

***

DİSK-AR: Her üç kişiden biri işsiz

TÜİK 2020 yıllık Hanehalkı İşgücü Araştırması sonuçlarını dün açıkladı. TÜİK 2020 yıllık verilerinde 10 Mart 2021’de yeni yayımlamaya başladığı geniş tanımlı işsizlik yöntemini kullanmadı. 2020 yıllık verileri eski hesaplama yöntemine göre açıklandı. Devrimci İşçi Sendikaları Konfederasyonu Araştırma Merkezi (DİSK-AR) ise her ay olduğu gibi bu ay da TÜİK verilerinden yola çıkarak İşsizlik ve İstihdamın Görünümü Raporu’nu yayımladı. Sonuç; Covid-19 nedeniyle her 3 kişiden 1’i İşsiz!

♦ Covid-19 etkisiyle yaşanan toplam iş kaybı ve işsizlik 12 milyon 115 bin.

♦ Covid-19 etkisiyle iş ve istihdam kaybı oranı yüzde 34,4

♦ Geniş tanımlı işsiz sayısı 9 milyon 638 bine yükseldi.

♦ Geniş tanımlı işsizlik oranı 27,4’e yükseldi.

♦ İstihdam 2020 yılında 1 milyon 268 bin kişi azaldı.

♦ Kadınlarda geniş tanımlı işsizlik oranı yüzde 34,8

♦ Gençlerde geniş tanımlı işsizlik oranı yüzde 41,1 olarak gerçekleşti.