İstanbul Depremi için geri sayım sürüyor, iktidar Hazine’yi doldurma derdinde: Deprem vergileri nerede?

EKONOMİ SERVİSİ

Kamuoyunda Deprem Vergisi olarak da bilinen Özel İletişim Vergisi’ne (ÖİV) zam yapıldı. Eski vergi oranı yüzde 7,5 iken, yapılan zamla beraber ÖİV oranı yüzde 10’a çıkarıldı. Böylece yurttaşın ödediği vergi tutarı yüzde 33 artmış olacak. Kararın duyurulmasının ardından sosyal medyada yeniden “Deprem vergileri nerede” soruları sorulmaya başlandı.

Sorularla ÖİV hakkında merak edilenler…

1- Hangi ürünlerden ÖİV alınıyor?

Gündelik alışverişler veya yapılan ödemelerde farkına varılmasa da, fiyatın içine gizlenmiş onlarca vergi ödeniyor. ÖİV de bunlardan bir tanesi.

♦ Her nevi mobil elektronik haberleşme işletmeciliği kapsamındaki tesis, devir, nakil ve haberleşme hizmetleri

♦ Radyo ve televizyon yayınlarının uydu platformu ve kablo ortamından iletilmesine ilişkin hizmetler

♦ Kablolu, kablosuz ve mobil internet servis sağlayıcılığı hizmeti

♦ Bu kapsama girmeyen diğer elektronik haberleşme hizmetleri

Böylece ilerleyen günlerde telefon ve internet faturalarında kablo tv ödemelerine kadar iletişim alanında kullanılan hizmetlere de zam gelecek.

2- ÖİV’den Hazine’ye ne kadar para giriyor?

ÖİV faturaların içine gizlendiği için ödenirken hissedilmesi daha zor olan bir dolaylı vergi. Ancak Hazine’nin önemli gelir kalemlerinden de biri. Hazine ve Maliye Bakanlığı’nın verilerine göre 2020 yılı boyunca ÖİV’den Hazine’ye 4 milyar 488 milyon TL para girdi.

Peki AKP dönemi boyunca (2003-2020) ÖİV’den ne kadar para tahsil edildi? Yine Bakanlığın verilerine göre 2003 yılının başından 2020 yılının sonuna dek Hazine’nin kasasına ÖİV kaynaklı tam 70 milyar 222 milyon TL para girdi. Yıllar içinde yaşanan enflasyon nedeniyle bu parayı TL cinsinden ifade etmek gerçeği yansıtmıyor. Bu nedenle ortalama dolar kuru üzerinden yaptığımız hesapla bu para 27 milyar 431 milyon dolara karşılık geliyor.

3- Kaç bina yeniden yapılandırılabilirdi?

Peki AKP iktidarı boyunca Hazine’ye giren 70,2 milyar TL nerede? Bütçe mevzuatına göre bir gelirin bir gidere tahsis edilmesi mümkün değil. Bu nedenle ÖİV gelirleri Hazine Tek Hesabı’nda atılıyor ve diğer gelirlerle karışıyor. Bu nedenle ÖİV’nin izini sürmek mali olarak mümkün değil. Ancak özellikle İstanbul’da büyük bir deprem beklendiği düşünülürse bu parayla ne yapılabileceği hesaplanabilir. 4 katlı bir binanın yeniden yapılandırma masraflarının yıllar içinde ortalama 200 bin TL maliyeti olacağı varsayılırsa ÖİV’den toplanan parayla İstanbul’daki 351 bin bina yeniden yapılandırılabilir, 1 milyonun üzerinde daire depreme dayanıklı hale getirilebilirdi.

4- Neden Deprem Vergisi deniyor?

ÖİV 1999 Gölcük Depremi’nin ardından geçici bir vergi düzenlemesi olarak yürürlüğe girdi. O yıllarda hem depremin yarattığı yıkımı onarmak için hem de bozulan kamu mali yapısını finanse etmek için yeni bir vergi yürürlüğe konmak istendi. Böylece getirilen ÖİV’nin adı Deprem Vergisi oldu. Daha sonra süresi uzatılan ÖİV, AKP iktidara geldikten sonra kalıcı hale getirildi.

***

HAZİNE’YE 1,5 MİLYAR LİRA İLAVE VERGİ

2021 yılı bütçesi Meclis’e sunulurken, 2020 yılında ÖİV gelirlerinin 4 milyar 279 milyon lira olacağı tahminiyle, 2021 yılında 4 milyar 703 milyon liralık gelir hedefi belirlendi. 2020 yılına göre ÖİV gelirinde yüzde 9,9 oranında artış öngörüldü.

Ancak, yılın son çeyreğinde ÖİV gelirleri tahminlerin üzerinde gerçekleşti ve yılı 4 milyar 488 milyar lira gelirle kapattı.

Yüzde 7,5 ÖİV oranına göre 2021 yılı için belirlenen vergi gelirlerinin yüzde 33 oranında artması nedeniyle en az 1,5 milyar liralık ilave vergi geliri elde edilmesi bekleniyor.

2021 bütçe kanununda ÖİV gelirlerinin 2022’de 5.1 milyar, 2023’te de 5.4 milyar lira olması öngörüldü.
Yapılan artışla 2021 yılındaki vergi geliri 2023 yılı hedefini de aşacak.