İstanbul tiyatroları dünyaya açılıyor

Erkin Can SEYHAN

İBB Kültür Dairesi Başkanlığı, yerli tiyatroların uluslararası alanda daha görünür olması için TheatreIST etkinliğini harekete geçiriyor. İstanbul’un çeşitli sahnelerinde sürdürülecek olan etkinliği İBB Kültür Dairesi Başkanı Figen Ayhan Karakelle ve TheatreIST girişimine öncülük eden isimlerden Ragıp Ertuğrul ile konuştuk.

TheatreIST fikri kimler tarafından, nasıl ve hangi motivasyonla ortaya çıktı?

Ragıp Ertuğrul: Tiyatro eleştirisi alanında uzun yıllardır çalışıyorum ve şimdiye kadar uluslararası birçok ‘showcase’ yani vitrin etkinliğine ve festivale gözlemci olarak gittim. Ülke tiyatrolarının uluslararası camiada tanınmasının tek yolunun vitrin programı olduğunu gözlemledim. Türkiye’de çok sayıda başarılı genç oyuncu yetişiyor. Yerli oyun yazarları evrensel dile temas eden yeni metinler yazıyorlar. Reji ve tasarım üzerine ciddi kafa yoran çok yetenekli rejisör ve tasarımcılarımız var. Yaklaşık beş yıldır böyle bir etkinliği düzenleme fikri kafamdaydı. Bu fikrimin en büyük destekçisi birlikte Rest Tiyatro’yu da kurduğumuz Gökay Genç oldu. Projenin taslağını oluşturduktan sonra tiyatro alanında uzun zamandır hem akademisyen hem de araştırmacı olarak başarılı işlere imza atan kemik bir kadro oluşturduk. Bu beyin takımının en önemli nitelikleri tabii ki uyum, güven, vizyonerlik ve Türk Tiyatrosu için kalıcı bir şeyler yapma niyeti.

Ragıp Ertuğrul

'Türkiye Tiyatro Vitrini' olarak tanımlanan etkinliğin, ülkedeki tiyatrolara nasıl katkılar sağlayacağını öngörüyorsunuz?

Figen Ayhan Karakelle: En azından şimdilik Türkiye değil, İstanbul Tiyatro Vitrini demek daha doğru olur. İstanbul’daki tiyatroların uluslararası arenada kendi teatral bakış açılarını, yorumlarını, Türk tiyatrosundaki canlılığı, farklılığı uluslararası arenaya taşımaları hem Türk Tiyatrosu, hem İstanbul açısından son derece kıymetli. İstanbul Büyükşehir Belediyesi olarak buna büyük önem veriyoruz.

Figen Ayhan Karakelle

Günümüzde uluslararası platformlar ile bağlantı kurması maddi açıdan zor olan tiyatroların, dünyanın ve Avrupa’nın önemli tiyatro yöneticileri ve sanat yönetmenleri ile buluşmasını sağlamak, İstanbul’dan dünyaya sanatla açılan bir kapı anlamına geliyor. Tiyatro gibi kadim bir sanatın ve binlerce yıllık bir kültürün devamının İstanbul topraklarında nasıl yeşerdiği ve yeniden hayat bulduğunu paylaşmak çok önemli. Şehir Tiyatroları Müdürlüğümüzün 'Yaftalı Tabut' adlı oyunu da sahnelenecek. Kendi kurumumuzun da bu festival yöneticileri ve sanat yönetmenleri ile buluşması çok kıymetli. Aynı zamanda İstanbul’un tiyatro zeminini; Müze Gazhane‘deki sahnelerimizi, Bahçeşehir Üniversitesi’nin konservatuarını, sahnesini ve çeşitli tiyatro alanlarını gezmeleri, değerlendirmeleri, İstanbul’daki tiyatro hayatını görmeleri önemli. Bu hem tiyatrocularımız adına çok önemli bir deneyim hem de İstanbul’un kültürel zenginliğinin yurt dışına açılması bakımından önemli bir katkı sunacağını düşünüyorum.

Programa dâhil edilen oyunların belirlenmesi nasıl gerçekleşti?

Ragıp Ertuğrul: Organizasyon komitesinde çok değerli akademisyen ve eleştirmenler danışman olarak yer alıyor. Benimle birlikte komitede bulunan Nihal Kuyumcu, Zerrin Yanıkkaya, Hasibe Kalkan, Senem Cevher ve Handan Salta ile uzun toplantılar yaptık, tartıştık. Bu ilk yılda sadece İstanbul sahnelerinde izlediğimiz ve özellikle daha önce uluslararası programlarda yer almadığını fark ettiğimiz performansları baz aldık. Seçkiyi oluştururken belli kriterleri önceliklendirdik: Ödeneksiz ve sponsorsuz tiyatro olması, performansın evrensel bir dilinin olması, festivallere gidebilecek şekilde turne tiyatrosuna uygun mobilitede olması gibi. Seçkide uzun zamandır performanslarını beğeniyle takip ettiğimiz ekipler olduğu gibi ilk işleriyle dikkat çeken performanslara da yer verdik. Yurtdışından gelen tiyatro festivallerinin etkili karar alıcılarına ve eleştirmenlere biçim ve içerik açısından dikkat çeken oyunlar izleteceğiz.

Prodüksiyon ve salon niteliği olarak yurt dışından katılacak olan tiyatro insanlarını İstanbul’da nasıl bir ortam bekliyor?

Figen Ayhan Karakelle: Şehir Tiyatroları’nın sahnelerinin yanı sıra İBB yönetimindeki kültür merkezlerinde yerleşik tiyatro salonlarımız var. Şehirdeki tiyatro canlılığının en önemli aktörlerinden biri İBB. Hem Şehir Tiyatroları hem de İstanbul’daki tiyatro evrenini seyirciyle buluşturan kültür merkezleri, açık hava sahneleri ve geçen haftalarda açılışını yaptığımız Müze Gazhane Prof. Dr. Sevda Şener sahnemizi ve meydan sahnemizi kapsıyor. Bu yıl açtığımız bu iki sahne seyircilerimizin de çok severek takip ettiği sahneler. Gösterimlerin büyük bir kısmı burada ve Bahçeşehir Üniversitesi’nin BAÜ Pera sahnesinde olacak. Buradaki temel hedefimiz, İstanbul’daki tiyatro eleştirmenleri ile yurtdışındaki eleştirmenleri bir araya getirebilmek, diyalog kurabilecekleri, iletişim kurabilecekleri alanları İBB olarak sağlayabilmek, bu alanı açmak, bu fırsatı yaratmak.