İşverenim mesai paramı vermiyor

SORU: Ben 10 yıldır özel bir şirkette cumartesi günleri de dâhil günde 10 saat çalışıyorum ve işverenim mesai paramı vermiyor. Bankaya asgari ücret yatırıyor. Ayrıca yıllık izinlerimin 1 haftasını kullanmama izin vermiyor. Resmi tatillerde de çalışıyorum, artı bir para vermiyor. Günlük hiç dinlenme sürem yok. Çok düşük bir yemek parası alıyorum, 10tl gibi. Bunlarla ilgili haklarım neler, bana bilgi verir misiniz?

YANIT: İş Kanunu’na göre çalışma süresi haftalık olarak düzenlenmiştir ve bu süre haftada 45 saattir. Bu sürenin üzerindeki çalışmalar fazla mesai olarak ücretlendirilmelidir ve saat başına yüzde 50 zamlı ödenmelidir. Diğer taraftan fazla mesainin de sınırları vardır ve fazla mesai günde 3 saati geçemez, yıllık olarak ise 90 günle sınırlandırılmıştır. Dolayısıyla yıllık fazla mesai 270 saati geçemez.

Yine İş Kanunu’na göre, sizin resmi tatil olarak adlandırdığınız genel tatillerde çalışan işçiye çalışmadan elde edeceği ücrete ilave olarak 1 yevmiye fazla ödenir.

İşçiye işyerinde yemek verilmesi ve/veya yemek ücreti ödenmesi yasal bir zorunluluk değildir. Bu işçiye iş sözleşmesi ya da toplu sözleşme ile sağlanmış ilave bir haktır. Dolayısıyla iş sözleşmesinde yemek bedeline ve bunun tutarı ile artışına ilişkin bir madde varsa işveren buna uymak zorundadır.

İşçiye fazla mesaisinin ödenmemesi, yıllık ücretli izninin eksik kullandırılması veya tamamının kullandırılmaması, genel tatil ücretlerinin ödenmemesi ve ücretin gerçek değerinin altında (asgari ücretten) gösterilmesi gibi davranışlar, işçiye haklı nedenle iş sözleşmesini sona erdirmek ve o işyerinden kıdem tazminatını talep ederek ayrılmak hakkı verir. İşçi işten ayrılırken kullanmadığı yıllık ücretli izin hakkı varsa bu hakkı da kendisine en son ücreti üzerinden hesaplanarak nakden ödenmelidir.

Gerek fazla mesai gerekse ödenmeyen diğer haklarınız için işten ayrıldıktan sonra da geriye dönük dava açmak hakkınız vardır. Bunun için bir avukatla görüşmenizi ve hukuksal destek almanızı öneririm.

KIDEM TAZMİNATI HAKKIM VAR MI?

SORU: Ben 1 Ekim 2020’de işe girdim. Pandemi sürecinde 2 ay 1 hafta ücretsiz izne ayrıldım, bunun akabinde önümüzdeki ayın 1’inde, yani 1 Şubat 2021 tarihinde yıllık izni hak ediyor muyum ve haklı koşullarda iş akdimi feshedersem (15 yıl 3600 prim ile) kıdem tazminat hakkım var mıdır? Pandemi sürecinde ücretsiz izin günlerim olduğu için net bilgiye sahip değilim.

YANIT: Ücretsiz izin süresince iş sözleşmesi askıda kalır ve bu süre çalışma süresinden sayılmaz. Dolayısıyla bu süre yıllık izin ve kıdem hesabında dikkate alınmaz. Daha açık bir ifade ile, bu sürenin kıdem ve yıllık izin hesabına dâhil edilmesi için işçinin fiilen ücretsiz izin süresi kadar çalışması gerekir. 15 yıl ve 3600 gün prim ödeme süresinin tamamlamış olan bir çalışanın işyerinden kıdem tazminatı alarak ayrılması için sigortalı olarak çalışma hayatına ilk kez bu yasanın çıktığı tarih olan 8 Eylül 1999 tarihinden önce başlamış olması gerekir. Bu şartı yerine getirdiğinizi SGK müdürlüğünden alacağınız bir yazı ile işverene ibraz ettiğinizde kıdem tazminatınızı alarak işten ayrılabilirsiniz.