İtibardan eğitime sıra gelmedi

AKP iktidarındaki, “İtibardan tasarruf olmaz” anlayışı, kamu kaynaklarına yönelik hoyrat tutumu da beraberinde getirdi. Eğitim alanı da “kaynak yok” denilerek öğrencilerden bir öğün ücretsiz yemeğin dahi esirgendiği en büyük tasarruf alanlarından biri haline getirildi.

Milli Eğitim Bakanlığı (MEB) bütçesine tutulan mercek de iktidarın, “Aslan payını eğitime ayırıyoruz” iddiasının gerçeği yansıtmadığını gözler önüne serdi. 2017 yılında 13,1 olan MEB bütçesinin toplam bütçe içindeki oranı, yıllar içinde giderek eriyerek 2024 yılında yüzde 9,9’a kadar geriledi.

KESKİN DÜŞÜŞ

MEB’in bütçe payında yaşanan erime, eğitim yatırımları bütçesine de yansıdı. MEB’in yatırım bütçesi, 2023 yılı itibarıyla yüzde 1’in altına indi. Bakanlığın yatırım bütçesinin Gayri Safi Yurt İçi Hasıla (GSYH) ve merkezi yönetim bütçesi içindeki oranında yaşanan düşüşün 2018 yılı itibarıyla keskinleşmesi de dikkati çekti.

Bakanlığın verilerine göre, AKP’nin iktidara geldiği 2002 yılında MEB’in yatırım bütçesinin GSYH’ye oranı yüzde 0,35, merkezi yönetim bütçesine oranı ise yüzde 1,3 oldu. AKP iktidarının ilk döneminin tamamlandığı 2007 yılında ise eğitim yatırımları bütçesinin GSYH ve genel bütçe içindeki payı sırasıyla yüzde 0,17 ve yüzde 0,73 olarak kayıtlara geçti.

Kamuoyunun tepkisinin ardından eğitim yatırımları bütçesi, 2014 yılında AKP döneminin en yüksek seviyesini gördü. Buna göre, 2014’te eğitim yatırımları bütçesinin GSYH’ye oranı yüzde 0,25’e, merkezi yönetim bütçesine oranı da yüzde 1,2’ye kadar çıkarıldı.

2014 yılı itibarıyla dalgalı bir seyir izleyen eğitim yatırımları için ayrılan payın oranı, 2019’da yüzde 1’in çok altına hesaplandı. MEB’in verilerine göre, yatırım bütçesinin merkezi yönetim bütçesi içindeki oranı, 2018-2023 döneminde yıllara göre şöyle sıralandı:

2018: Yüzde 1,01

2019: Yüzde 0,58

2020: Yüzde 0,53

2021: Yüzde 0,84

2022: Yüzde 0,87

2023: Yüzde 0,90

SORUNLAR YUMAĞI

Eğitim Sen Genel Başkanı Kemal Irmak, eğitim sisteminde benimsenen piyasacı, rekabetçi ve sınav merkezli politikaların sorunlar yumağı haline geldiğinin altını çizen Irmak, “Ekonomik tedbirler ve eğitim yatırımları çocukların ihtiyaçları doğrultusunda yapılmıyor. Eğitim alanındaki sorunlar ekonomi ile ülkenin en öncelikli gündemidir. İktidar ise bunları görmeyen bir yerden bütçe hazırlığı yapıyor” dedi. Eğitim yatırımlarının giderek azaldığını vurgulayan Irmak, şöyle konuştu: “Eğitime yatırım yapılmaması, çocukların okula aç gitmesine, çocuk yoksulluğunun artmasına ve okulu terkine yol açıyor. Okullaşma oranlarında azalma yaşanıyor, eğitime erişim zorlaşıyor. Kamusal eğitim politikalarına ihtiyaç var. Bunun yolu da bütçeden eğitim yatırımlarına yeterli payı ayırmaktır.”