Kaçınılmaz Olan

Geçiciliğin gerçekliğinde, savunduğumuz fikirler, aldığımız kararlar ve yakaladığımız fırsatlarla bir harç karıyoruz. Bu harca tecrübelerimizi katarak kendi yeryüzü konağımızı inşa ediyoruz. Temeli vicdan, çatısı sevgi, kapısı merak olan konağımızda konuklar ağırlıyor, konuklar uğurluyoruz. Uğurlamalar geride her zaman güzel izler, leziz tatlar bırakmıyor. Mesele yaşamaksa muhabbet, tartışma, hata, kahkaha, gözyaşı, öfke ya da tehlike kaçınılmaz oluyor. Çocuklarımızı kaçınılmaz olana hazırlamak için önce kendi cesaretimizi toplamamız gerekiyor. Yaşamın gerçeklerinden izole büyütülmüş, yanıltıcı dünyalara hapsedilmiş her çocuk er ya da geç kendisini hayatın cenk meydanında buluyor. İşte o an, daha savaşmadan onarılamaz yaralar açılıyor. Ne büyük düş kırıklığı!

Pablo Neruda, Yeryüzünde Konaklama adlı kitabının ön sözünde şiirin doğal ve temel maddesi kabul ettiği kavramlara değinir ve “kötü tattan kaçanlar, düş kırıklığına doğru yol alırlar” diyerek sözlerine nokta koyar. Kitabın çevirmeni ALOVA büyük şair için “maddenin özünü, hareketsiz duran nesneleri, toplumsal kargaşayı şiirle düşünürken kendini ve yer yüzünü yeniden keşfeder” ifadesini kullanır. Şairin şiir sanatıyla yarattığı atmosfer, yaşamı, kavramları ve çevresindeki şaşırtıcı nesnelliği anlamaya çalışan çocukluğun da atmosferi gibidir.

Bugün ‘yeniden keşfin’ cazibesini bizlere hatırlatacak, çocuklarımızın yeryüzünde konaklamasını kolaylaştıracak rehber niteliğindeki işlevsel kitaplardan bahsetmek istiyorum.

***

FELSEFE ATÖLYESİ, Nova Serisi

Baş kahraman Nova’nın iç dünyasının, dış dünya ile etkileşiminden doğan hikâyeleri kapsayan 10 kitaplık bir seri. Hikâyeler gözlem, sorgulama ve eleştiri ilkeleri gözetilerek kaleme alınmış. ‘Abrakadabra’ öyküsü iyi bir sihrin kelimelerden daha fazlasına ihtiyacı olduğunu dile getiriyor. ‘Anlamını Bilmediğimiz Kelimeler’ öyküsü ‘anlamı açıklama’ ile ‘kavramı örnekleme’ arasındaki farka değiniyor. ‘Babaanne Yolu Oyunu’ öyküsünde sevgiyi ve oyun ile bağ kurmayı okuyoruz. ‘Daha Renkli Bir Dünya’ öyküsü farklılıklar ve çeşitlilik kavramlarına gereklilik penceresinden bakıyor. ‘Hüzünlenmek’ ve ‘Kıskançlık’ öyküleri duygu farkındalığı ve umudu işliyor. ‘Macera Defteri’ çocukluğu, geçmişi ve şimdiyi yorumluyor. ‘Özgürlük’ öyküsü tercihler üzerine düşündürüyor. ‘Sihirli Orman’ öyküsü doğa farkındalığına dikkat çekiyor. ‘Sirk’ öyküsünde eğlence kavramı ve insanın eğitici-uygulayıcı iradesi yer alıyor. Yargıdan uzak, felsefenin ilkelerinden sapmadan yeni pencereler açılıyor. Kitap setinde hikâyelerin anlatımı üzerine egzersizlerin yer aldığı bir kitapçık ve açık uçlu sorularla soruşturma yapabileceğiniz bir felsefe defteri de bulunuyor. Eğitimci yazar, okurlarına öğretici bir dille yaklaşmaktan kaçınıyor. Hikâyelerde çocuğu metnin içine davet eden yaratıcı inceliklere yer veriyor.

Üçgen Çocuk- Yazan: Halil Koçakoğlu, Resimleyen: Aslıhan Özlem Olcay

BÜYÜKLÜ KÜÇÜKLÜ FELAKETLERDE NE YAPMALI?

Kitap kapağına çocukların ilgisini çekecek Volkanik Patlamalar ve Taşan Okyanuslar başlığı taşınmış olsa da başlığın da ötesinde bir içerik çeşitliliğinden söz edebiliriz. Kitapta önce oluşabilecek her tür kaza ve felaket sonrasında uygulanması gereken dört temel kuralın açıklamalarına yer veriliyor. Ardından evdeki ve çevremizdeki kazalardan başlayarak Toprak, Su, Hava, Ateş ve İnsanlar üst başlıkları altında 27 farklı konu işleniyor. İlkyardım, acil durum ve hayatta kalma setleri hazırlamak için malzeme listeleri, felaketlerin öncesi ve sonrasını kavrayıp yorumlamak için öneriler paylaşılıyor. Yazar, ‘Uzaklardaki Felaketler’ başlığının altında, vicdan ve insani yardım konusuna uzanıyor. Küçük bir çocuğu yüreklendirebilecek tavsiyelerde bulunuyor. “Tek başınıza da bir şeyleri değiştirebilirsiniz” diyen Goossens başkalarıyla hareket etmenin büyük farklar yaratacağını da vurguluyor. Kitabın hazırlanmasında Kızılay, Sınır Tanımayan Doktorlar, Unicef ve unhcr kaynaklarından faydalanılmış. Niyeti ve yöntemi itibariyle etkileyici. Konu edilen felaketlerin sarsıcı boyutları karikatür görsellerle yumuşatılmış. Yer kürenin tüm tehlikelerini bir çocuğa anlatabilmek ve bunu anlatırken gerçeklerden kopmamak hem de aynı anda hayal gücüne ve mizaha yer açabilmek kolay değil. Kitap bunu başarıyor.

Can Çocuk- Yazan: Jesse Goossens, Resimleyen: Linde Faas, Çeviren: Seda Ateş

DİLE GELEN BEDEN, Deyimlerle İnsan Vücudu

İnsan vücudunu oluşturan organları ve mekanizmasını şemalarla aktaran kitap, organların konuştuğumuz dile farklı şekillerde nasıl yerleştiğini ve kalıplaştığını umulmadık bilgiler eşliğinde anlatıyor. ‘Baş’ın anatomik yapısıyla başlayan anlatımda ‘Kafa Atmak’, ‘Yok Devenin Başı’ gibi onlarca deyim keyifli diyagramlarla sayfalara yerleştirilmiş. Her bölüm sonunda ilginç deyimlerden birinin açıklaması yapılarak bir diğer organa geçiliyor. Beyin, göz, kulak, burun derken tüm gövdemiz hem biyoloji hem de konuşma dili düzleminde masaya yatırılıyor. Baskı kalitesinin göze çarptığı kitap dilimizin zenginliği, muzip ve aksi yönleri, toplumsal bakışımız, düşünme biçimlerimiz, duygulanma yöntemlerimiz üzerine düşünme fırsatı sunuyor. Deri, kemik, ciğerler hatta mide; onlarca organdan yüzlerce deyim üreten bir dilde nasıl oluyor da üreme organları ile ilgili deyimler bulunmuyor? Yazar bu bölümde toplumsal bakışa ve cinsel ayrımcılığa dikkat çekiyor. Kitabın sonunda, içerikte yer alan tüm deyimlerin anlamları alfabetik sırayla açıklanıyor. Deyimleri dolayısıyla kendimizi ve içinde yaşadığımız toplumu yeniden keşfetmek için ilginç bir rehber kitap.

Ginko Çocuk – Yazan: Barış Gönülşen, Resimleyen: Kemal Arslan

ŞİİR ATÖLYESİ

Çocukların hayal kurma, düşüncesini ifade etme yetilerini geliştirmek ve şiir sanatını bu ifade biçimlerinden biri olarak yakından tanımalarına olanak sağlamak amacıyla kaleme alınmış bir uygulama kitabı. Eserlerindeki şiirsel dili çok sevdiğimiz yazar, şiir sanatını dil, düşünce, duygu ve imge ekseninde açıklıyor. Akışta Bedri Rahmi’den, Cahit Külebi’ye pek çok şairin dizelerine yer veriyor. Kitap, şiir yaratımında kullanılan sanatları ve şiirin diğer sanat türleri ile etkileşiminde doğan izleri de okura aktarıyor. Etkileyici illüstrasyonlar, farklı ve dinamik grafik uygulamalar sayfaları zenginleştiriyor. Bilgi verirken okuru yoruma davet eden yazar bir şiirin öyküsünün de yazılabileceğini gösteriyor. Arka fonda çalan tatlı bir melodi eşliğinde çocuğunuzla elinize birer kalem alıp şiirli dakikalar geçirebilirsiniz. Yetişkinlerin kitabı oyunlaştırmaya yönelik tavrı, çocuğun duygularını ve yönelimlerini sayfalara taşımasına yardımcı olacaktır.

Tudem – Yazan: Mavisel Yener, Resimleyen: Eugene Ivanov

***

Paylaştığım kitapları çocuklarla okurken aniden hayretler, yüzleşmeler, sevinçler ortaya çıkabilir. Böylesi karşılaşmaların şiirsel bir yanı olduğunu düşünürüm. O anları, bir yaprağı varlığımız, bir yaprağı kavramlar, bir diğeri bilgi ve sonuncusu sezgi olan dört yapraklı yoncaya benzetirim. Diline, düşüncesine, kalbinde taşıdığı şiire hâkim, büyük küçük felaketlere hazırlıklı çocuklar yetiştirmek dileğiyle iyi okumalar dilerim.