Kadınların seçme ve seçilme hakkını kazanmasının 85. yılı

Türkiye’de kadınlar seçme ve seçilme hakkını bundan 85 yıl önce 5 Aralık 1934 tarihinde, yani İsviçreli hemcinslerinden 36, Fransız hemcinslerinden 11, Belçikalı hemcinslerinden ise 14 yıl önce elde ettiler.

Bunda elbette Kadınlar Halk Fırkası’nı kuran Nezihe Muhiddin ve arkadaşlarının 1800’lerin ikinci yarısından itibaren başlattıkları mücadelelerin, kurulan derneklerin ve çıkarılan derneklerin büyük katkısı oldu. Kadınlara yönelik şiddet ve cinayetlerin arttığı günümüzde de bu kazanımları korumak adına çabalar iktidara rağmen devam ediyor.

Kadın Adayları Destekleme Derneği (KA.DER), Türkiye’de kadınların seçme ve seçilme hakkını kazanmasının 85. yıldönümü nedeniyle bir açıklama yaptı. Açıklamada, eşitlik ilkesinin tüm toplumda yerleşmesi için kadınların kendi tarihlerini hatırlamalarında yarar olduğu belirtilerek, “5 Aralık 1934, kadınların Osmanlı döneminden başlayarak ezilmeye, ikinci sınıf vatandaş sayılmaya, eve gönderilmeye karşı verdikleri mücadelenin sonucudur. Yani kadınlar hiç bir hakkını kolay kazanamadığı gibi seçme ve seçilme hakkını zor elde etmiştir. Bugün de mücadelemiz eşit temsil için sürüyor” denildi.

Açıklamada “Türkiye’de kadınlar seçme ve seçilme hakkını 1934 yılında kazandı. İsviçreli kadınlar ise 36 yıl sonra, 1971’de. Bugün TBMM’de kadın milletvekili oranı
%17, İsviçre’de ise %42” örneğini verilerek, 5 Aralık 1934’ten 2019 Türkiyesi’ne bakıldığında bugün gelinen noktanın çok yetersiz kaldığı vurgulandı.

KA.DER’in 5 Aralık açıklamasının devamı şöyle:

“5 Aralık 1934 tarihinde Türkiye’de kadınlar seçme ve seçilme hakkını kazandı. Ancak o günün coşkusu sonraki yıllarda aynı şekilde süremedi. Oysa kadınlar 1850’lerden başlayarak ne mücadeleler vermişti. Dergiler çıkarmış, dernekler kurmuş, haklarının peşine düşmüştü. 1900’lerin başında ‘feminizm’i dillendirmiş, Cumhuriyet’in kuruluşunda kendi partilerini kurmaya kadar ilerlemişlerdi. Bu noktada Kadınlar Halk Fırkası’nı kuran Nezihe Muhiddin ve arkadaşlarını saygıyla anıyoruz.

YÜZDE 9’A ULAŞMAK İÇİN 73 YIL BEKLEDİK

“Kadınlar engellemelerle karşılaştılar, ama adım adım yürüdüler haklarına. 8 Şubat 1935’te ilk kez kadınların da olduğu seçimlerde 395 vekilin olduğu parlamentoya 18 kadın seçildi. %4,6 oranı başlangıç için fena sayılmazdı. Peki sonra, o 85 yıllık aralıkta ne oldu? Söyleyelim; engellemeler devam etti. 1950’de 487 vekil içinde sadece 3 kişiydik. Yani %0,6’ydık.