Kamudan pazarlıkla ihale alan şirketlerin başında sözleşme bedeline göre Kolin İnşaat geliyor. İkinci sırada ise toplamda 12 milyarlık sözleşmelerle Atatürk Havalimanı Millet Bahçesi’nin müteahhiti Yapı ve Yapı İnşaat var.

Kamu ihaleleri eşe dosta yandaşa
Fotoğraf: Atatürk Havalimanı’na törenle bugün fidan dikilecek (BirGün)

Nurcan Gökdemir

İstanbul Atatürk Havalimanı Millet Bahçesi’nin büyük bir aceleyle ihale edilip yapımına başlanan ilk etabının açılışı bugün yapılacak. Pazarlık yöntemiyle açık ihale yapılmadan Atatürk Havalimanı Millet Bahçesi inşaatının verildiği Yapı ve Yapı İnşaat kamudan pazarlıkla ihale alan müteahhit şirketleri arasında hem sözleşme büyüklüğü hem ihale sayısı ile ikinci sırada yer alıyor.


Kamunun tartışmalı köprü ve otoyolları ile havalimanları ihalelerinin ülkenin kaynaklarını garanti ödemeleri ile uzun yıllar ipotek altına alacak şekilde verildiği ve “Beşli çete” olarak isimlendirilen grup “Cengiz Holding, Limak Holding, Kalyon Grup, Kolin Holding ve Makyol Grubu”ndan oluşuyor. AKP iktidarları döneminde aldıkları kamu ihalelerinin büyüklüğü ile dünya liginde de ilk sırada yer alan bu şirketler Osmangazi Köprüsü, Üçüncü Havalimanı, Avrasya Tüneli ve Üçüncü Köprü gibi birçok büyük kamu ihalesini yolcu ve araç garantisi vererek üstlendiler.

AKP İHALELERDE PAZARLIĞI SEVİYOR

AKP iktidarına yakın çevreleri fonlama aracına dönüşen Kamu İhale Kanunu’nun 21/b maddesinde tanımlanan “pazarlık” yöntemi ihalelerin istenilen adreslere teslimine olanak sağladı. “Doğal afetler, salgın hastalıklar, can veya mal kaybı tehlikesi gibi ani ve beklenmeyen veya can ve mal güvenliğinin sağlanması açısından ivedilikle yapılması gerekliliği idarece belirlenen hallerde veyahut idare tarafından önceden öngörülemeyen olayların ortaya çıkması üzerine ihalenin ivedi olarak yapılmasının zorunlu olması” durumunda başvurulabilen pazarlık yöntemi AKP iktidarlarının gözde ihale yöntemi oldu. Bu yöntemle yapılan ihaleler dev büyüklüğe ulaşınca ve ilgili ilgisiz alımlarda kullanılmaya başlanınca “Ülkede savaş mı salgın hastalık mı var, bu işin nesi önceden öngörülemedi” soruları yöneltilmeye başlandı. Bunun üzerine 2018 yılında yapılan bir düzenleme ile maddeye “yapım tekniği açısından özellik arz eden” ibaresi eklenerek hareket alanı genişledi.

Bu yolla yapılan ihalelerin 2021 yılındaki büyüklüğü bir yılda 37 milyar TL’den 70 milyar TL’ye çıktı ve yüzde 64’ünü de yapım ihaleleri oluşturdu.
2008 yılında yapılan düzenleme ile ilan edilmesi şartı kaldırılan pazarlık yöntemi ile kamudan en fazla ihale alan şirketler sıralamasında dikkat çekici yeni bir isim yer aldı. “Beşli çete” diye isimlendirilen grubun arasına giremeyen ve son olarak Atatürk Havalimanı’na Millet Bahçesi yapılması ihalesini alan Yapı ve Yapı İnşaat pazarlık sıralamasında ikinci şirket oldu. Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan’ın “aile dostu” olarak bilinen ve 2019 yılında yaşamını yitiren Nusret Yıldırım’ın kurucusu olduğu şirket inşaat sektörünün devleri arasına girdi.

Kamuoyuna açıklanma şartı olmaması nedeniyle pazarlık yöntemi ile yapılan ihalelerden tespit edilenler esas alındığında ortaya şöyle bir sıralama çıkıyor:

• Kolin İnşaat 18 milyar 387 milyon TL sözleşme bedelli 21 ihale,
• Yapı ve Yapı İnşaat 12 milyar 374 milyon TL sözleşme bedelli 15 ihale,
• Kalyon İnşaat 9 milyar 555 milyon TL sözleşme bedelli 15 ihale,
• Cengiz İnşaat 7 milyar 734 milyon TL sözleşme bedelli 16 ihale,
• Makyol İnşaat 7 milyar 287 milyon TL bedelli 18 ihale.

Bu şirketlerin ardından da sırasıyla Özgün Yapı, Özaltın İnşaat, Taşyapı İnşaat, Limak İnşaat ve Asl İnşaat geliyor.

SONUNCUSU ATATÜRK HAVALİMANI YIKIMI

Atatürk Havalimanı’nın halen kullanılabilir durumda olan değerli pistlerini kırarak yerine Millet Bahçesi inşaatı yapan Yapı ve Yapı İnşaat’ın bundan önce pazarlıkla aldığı diğer işlerden bazıları ile sözleşme tutarları ise şöyle:


“• Halkalı-Kapıkule Yeni Demiryolu İnşaatı Kapsamında Halkalı-Ispartakule arası (Kanal İstanbul Geçişi) Demiryolu Hattı İnşaatı ile -Elektromekanik • Sistemlerinin Temini ve Yapımı Demiryolu yapımı (3,1 milyar TL)

• Atatürk Havalimanı Millet Bahçesi (2,1 milyar TL)

• Rize-İyidere Liman İnşaatı (1,3 milyar TL)

• Viyadük ve Bağlantı Köy Yolları Yapımı (682 milyon TL)

• Köprü Yapımı (585 milyon TL), Konut, ticaret, cami ve lojman inşaatı ( 440 milyon TL).”

Yapı ve Yapı İnşaat, bu ihalelerin büyük bölümünü tek başına üstlenirken bazılarını da Cengiz İnşaat, Özaltın İnşaat, Gülermak, Taşyapı gibi şirketlerle birlikte aldı.