Kamuda çöküş, özelde yükseliş

Haber Merkezi

İstanbul Planlama Ajansı’nın (İPA) Kent Gündemine Bakış serisinin İstanbul’daki Sağlık Hizmetleri Üzerine Bir Değerlendirme başlıklı raporu yayımlandı. Rapora göre İstanbul’daki özel hastane sayısı, devlet hastanesi sayısının 3 katından fazla çıktı. Buna göre 1995’te 141 olan özel hastane sayısı, 2004’te 253’e 2023’te ise toplam yüzde 300,7 artış göstererek 565’e yükseldi.

Hastanelerdeki özelleşme süreci, özellikle yenidoğan yoğun bakım yataklarında görüldü. Yenidoğan Çetesi tarafından gerçekleştirilen bebek ölümleriyle toplumda infiale yol açan yenidoğan yoğun bakım yataklarının çoğunluğunun özel hastanelerin bünyesinde bulunduğu belirlendi. Özel hastanelerdeki yenidoğan yoğun bakım yatağı oranı yüzde 52’nin üzerinde çıktı.

İPA’nın raporuna göre Sağlık Bakanlığı’nın tedavi edici sağlık hizmetlerine ayırdığı bütçe artarken koruyucu sağlık hizmetlerine ayrılan payın düşmesi bu alana gerekli önemin gösterilmediğini gözler önüne serdi. Koruyucu sağlık için yapılan toplam harcama 2021’de yüzde 46 iken bu oran 2023’te yüzde 25,24’e geriledi. Türkiye Cumhuriyeti Cumhurbaşkanlığı Strateji ve Bütçe Başkanlığı tarafından açıklanan 2024 yılı verilerine göre ise kamu-özel işbirliği projeleri içerisinde sağlık sektörüne 13 milyar 433 milyon 281 bin 994 dolar yatırım yapıldı.

Kamu özel işbirliğiyle yapılan sağlık tesislerine yönelik Sağlık Bakanlığı bütçesi 2021’de yüzde 21,10, 2022’de yüzde 18,60 ve 2023’te yüzde 15,9 olarak ölçüldü. Bakanlığın bütçesinin büyük kısmı yine yapılan usulsüzlüklerle gündeme gelen şehir hastanelerine ayrıldı. Şehir hastanelerinin işletilmesiyle ilgili fazla ve gereksiz ödemeler, projelerde belirtilenden daha fazla alanın ticari amaçlarla kullanılması Sayıştay raporlarına da yansıdı. Şehir merkezlerinin dışına konumlanan, yurttaşların erişim ve ulaşımda büyük sıkıntı yaşadıkları şehir hastanelerine ayrılan pay, aile hekimliğine ayrılan payı da aştı.

∗∗∗

ŞİDDET DE HEKİM GÖÇÜ DE ARTTI

İPA’nın raporunda ilk basamak sağlık hizmetlerinde iyileşme sağlanması gerektiğine dikkat çekildi. Sağlıkta özelleştirmenin çarpıcı boyutlara ulaştığının belirtildiği raporda şunlar öne çıktı:

• Sağlıkta yaşanan dönüşümle müşteri olarak değerlendirilen hastalar sağlık hizmetine ulaşabilmek için fazla ücret ödemeyi göze aldı. Bununla birlikte sağlıkta şiddet sorunu derinleşti.

• Özel hastanelerdeki yatak sayısının tüm yatak sayıları içindeki oranı 2020’de yüzde 33 iken 2023’te yüzde 35,8’e ulaştı.

• İstanbul’da özel hastanelerde 1 milyon kişiye düşen mamografi cihazı sayısı 9 iken, Sağlık Bakanlığı’na bağlı hastanelerde bu sayı 3 oldu.

• 1 Ocak-20 Aralık 2023 tarihleri arasında 457 sağlıkta şiddet olayı tespit edildi.

• 2012’de 59 sağlık çalışanı tarafından yurtdışına çıkmak için İyi Hal Belgesi alınırken bu sayı 2023’te 3 bin 25’e yükseldi. 12 yılda belge alan sağlıkçı sayısı 60 kattan fazla artış gösterdi. 2012-2023 yılları arasında 11 bin 39 sağlık çalışanı İyi Hal Belgesi alırken 2024’ün ilk on ayında 2 bin 265 sağlık çalışanının belge aldığı belirlendi.