Kapitalizm sürdükçe Marx yaşayacaktır

RONA SEROZAN - Prof. Dr., hukukçu

Tarih boyunca ve dünyada hiçbir düşünür ve yazar Marx kadar okunmadı, yorumlanmadı, tartışılmadı; gençleri ajite etmedi, devrimleri tetiklemedi, ideolojileri ve dünya görüşlerini etkilemedi. O kadar ki Kant, Hegel, Spinoza ve daha nice anlı şanlı filozof Marx’ın yanında hep soluk ve silik kaldı.

Nasıl Darwin organik doğanın gelişim yasalarını keşfetmişse, Marx da insanlık tarihinin gelişim yasalarını keşfetmiştir. Şöyle ki Marx belirli bir toplumun ve belirli bir dönemin maddi yaşam ilişkilerinin devlet kurumlarını, hukuki görüşleri, sanatsal akımları ve hatta dinsel inançları belirlediğini kanıtlamıştır. Ama Marx aynı zamanda kapitalist üretimin ve burjuva toplumunun temel varlık ve hareket yasasını, yani “artı değer” kavramını ortaya çıkarmakla emek sömürüsünü de bilimin gün ışığına çıkarmıştır.

TÜM ENGELLEMELERE RAĞMEN...

Marx toplumu açıklamakla yetinmeyip, onu değiştirmeyi amaçladığı ve kurulu düzene karşı çıktığı için hep sansürlendi; görüşlerinin savunulması anarşik propaganda ve suç sayıldı. Ama tüm engellemelere karşın, o, sosyal demokrasinin ve komünizmin öncüsü oldu.

Ne acı ve çarpıcı gerçektir ki bizde Marx aforoz edilirken, onun öğretisi Marksizm de acımasızca kovuşturulurken, kendisi kapitalizmin kalesinde, has burjuva toplumu Almanya’da kamuoyu araştırmalarında Einstein, Beethoven, Goethe arasında en etkileyici 10 tarihsel dâhi arasında yer almaktaydı; dahası, adına doğum ve ölüm yıldönümlerinde özel altın ve gümüş paralar ve pullar çıkarılmaktaydı.

1990’da Sovyetlerin çöküp dağılmasıyla bir ara Marx’a ilgi azalır gibi oldu; hatta eserlerini müze arşivlerine kaldırmaya kalkışanlar çıktı!

EKONOMİ VE YAYIN DÜNYASI MARX'SIZ OLMAZ

Gelgelelim, ekonomik krizler ve sosyal sorunlar büyüdükçe, Marx yine geçer akçe olmaya, aranmaya, okunmaya başlandı. Herkes bu sefer de Marksizmin Rönesansı’ndan, yeniden doğuşundan söz eder oldu. Ekonomi bilimi ve yayın dünyası Marx’sız edemez hale geldi.

Marx’a öldü diyenler onun ikide birde dirilmesinden öcü görmüş gibi irkiliyorlar. Onların bir türlü algılayamadıkları, daha doğrusu algılamak istemedikleri gerçek şu: İletişimdeki ve bilişimdeki büyük patlama, teknolojideki baş döndürücü gelişme şu gerçeği değiştiremiyor: Kapitalist üretimin yasaları topluma egemen oldukça, bu yasaları irdeleyip eleştiren Marx ve Marksizm her zaman geçer akçe olacaktır.

KAPİTALİZM VARSA MARX DA VAR

İnsanı özüne ve hemcinslerine yabancılaştıran, tüm insansal değerleri “meta”ya (fetişe) indirgeyen, yoksulları daha yoksul kılan, gelir uçurumunu derinleştiren, ücretleri düşüren, sosyal edimleri kısan, iş güvenliğini hiçe indiren, ekonomik krizleri ve sosyal felaketleri yaratan, hukuk devletini otoriter polis devletine çeviren, dünyanın her köşesinde maddi çıkar uğruna savaş çıkaran ve savaş kışkırtan, insanları birbirine kırdıran “kapitalizm” sürdükçe, Marx’ın anti-kapitalist görüşleri varlığını tüm inandırıcılığı ile sürdürecektir.

İşte bu gerçekler ışığında, Marx’ın dostu ve yoldaşı Engels ile birlikte “Devlet ve Hukuk Üzerine” yazdıkları önemlidir, günceldir, gelecekte insanlık için daha güzel bir dünyanın kurulabileceğinin müjdecisidir ve aynı zamanda böyle bir dünyanın kurulabilmesi için verilen mücadelenin de rehberidir.

*Marks/Engels: Devlet ve Hukuk Üzerine başlıklı kitabın tanıtım yazısı