Karanlık sarmalı

Mustafa BİLDİRCİN

Elazığ’da önceki gün cemaat evinde yaşananların ardından gözler bir kez daha iktidarın desteği ile giderek etkinliği artan tarikat ve cemaat yapılanmalarına çevrildi. Okullardan hastanelere, cezaevlerinden kadın sığınma evlerine kadar hemen her alanda etkisini artıran cemaatler, Türkiye’yi gericilik batağına sürükledi. Yurttaşların, “Cemaat ve tarikatlar kapatılsın” talepleri yok sayılarak hayata geçirilen kanuni düzenlemeler, cemaat ve tarikatların önünü daha da açtı.

Yurttaşların tüm mücadelesine karşın bürokraside cemaat ve tarikatlara sağlanan alan giderek daha da genişletildi. Önce AKP iktidarının bir dönem koalisyon ortağı olan Gülen yapılanması tüm ülke yönetimine hakim doldu. Bozulan ortaklığın ardından 15 Temmuz’daki kanlı darbe girişimi gündeme geldi. Gülen yapılanmasının kamuda boşalttığı yerlerde bu kez yeni cemaat ve dini örgütlenmeler palazlandı.

İktidarın desteğiyle etki alanını genişleten tarikat, cemaat ve vakıfların kamu kuruluşlarındaki yapılanmaları şöyle:

SÜLEYMANCILAR: Dini vakıf ve derneklerin Milli Eğitim Bakanlığı’ndaki etkisi, Ziya Selçuk’u istifaya kadar götürdü. İstifa etmeden kısa bir süre önce çevresine, “Çift başlılıktan” yakındığı öğrenilen Selçuk’un, dini dernek ve vakıflarla imzalanan protokollerin önüne geçememekten şikayetçi olduğu iddia edildi. Milli Eğitim Bakanlığı ve Süleymancılar arasında imzalanan, “Değerler Eğitimi Protokolü'' kapsamında tarikatın, gerici ideolojisinin okullarda düzenlediği seminerlerde çocuklara aktarılmasına olanak sağlandı.

MENZİLCİLER: Nakşıbendiliğin kolu olan Menzil Tarikatı, AKP-Gülen Cemaati ilişkilerinin bozulmasının ardından adını ciddi biçimde duyurmaya başladı. Çok sayıda radyo ve televizyon kanalı açtı. Özellikle esnaflar arasında örgütlenen Menzil, Adıyaman kökenli bir tarikat olmasına karşın bütün ülkeye yayıldı. Tarikatın, “Semerkand Öğrenci Yurdu'' adı altında ülke genelinde açtığı yurtların sayısı 150’ye yaklaştı. Diyanet İşleri eski Başkanı Mehmet Görmez’in görevden ayrılmasında pay sahibi olduğu söylenen Menzil, İçişleri Bakanlığı ve Adalet Bakanlığı’nda etkili olsa da asıl etkisini Sağlık Bakanlığı’nda gösterdi.

İSMAİLAĞA: AKP’li bürokratların, Mahmut Ustaosmanoğlu’yla verdiği pozlarla akıllarda kalan İsmailağa Cemaati, 15 Temmuz’un ardından pastadan en büyük pay alan cemaatlerden oldu. İsmailağa Cemaati, Türkiye’nin birçok yerinde “Marifet Derneği'' adı altında öğrenci yurdu açtı. Cemaat mensupları devlet kadrolarında etkili görevler üstlenemese de dernek adı altında açılan yurt ve Kuran kurslarıyla etki alanını büyüttü.

HAMİYET VE İRFAN VAKFI: 2006 yılında Ankara’da kurulan Hamiyet ve İrfan Vakfı (AHİ) Gülen-AKP ilişkilerinin bozulmaya başladığı 2013 yılından bugüne etki alanını genişletmeye devam etti. Aile ve Sosyal Politikalar Bakanlığı ve Ankara Milli Eğitim Müdürlüğü’yle protokol imzalayan vakfın gelirlerinin büyük oranda Ankara, İstanbul, Konya ve İzmir’deki öğrenci yurtlarından toplanan paralardan oluştuğu belirlendi.

MALATYALILAR CEMAATİ: Gülen Cemaati ile beraber, AKP iktidarından en fazla, “nemalanan" grupların başında bu cemaat geldi. Gülen Cemaati gibi eğitim ve kadrolaşmaya özel önem veren grup, boşalan kamu kadrolarını doldurma konusunda diğer cemaatlere oranla öne çıktı. Ahmet Davutoğlu’nun Başbakanlığı döneminde TRT ve Dışişleri Bakanlığı’nda kadrolaştıkları bilinen Malatyalılar, İnönü Üniversitesi’nde uzun süre etkisini hissettirdi.

ENSAR: Darbe girişimi ardından ülke genelinde Gülen’e ait okullar ve kurslar kapatılırken AKP eğitimi vakıflar eliyle yürütmeye devam etti. Milli Eğitim Bakanlığı, Karaman’daki yurdunda çocuklara yönelik yaşanan tecavüz olaylarıyla tepki çeken Ensar’a imzaladığı protokolle eğitimde büyük alan açıyor. Protokolün açtığı yoldan Ensar, ortaokul ve liselerin yanı sıra üniversiteye giriş kursundan Kuran kursuna kadar istediği her alanda eğitim verebiliyor

TÜGVA: AKP’nin öğrencileri “emanet ettiği'' bir diğer vakıf ise Türkiye Gençlik Vakfı (TÜGVA). AKP Genel Başkanı ve Cumhurbaşkanı Erdoğan’ın oğlu Bilal Erdoğan’ın kurucusu olduğu vakıf, ilkokullardan üniversitelere kadar geniş bir zeminde varlık gösteriyor. TÜGVA’nın çocuklara ve gençlere yönelik bazı faaliyetleri arasında şunlar yer aldı: ''Namaz Ağacı’ Projesi, ''Çizimlerle Hadis’ Yarışması, Okuldan Sonra Camiye’ etkinliği.

İLİM YAYMA CEMİYETİ VE BİRLİK VAKFI: MEB, Ensar’a olduğu gibi İlim Yayma Cemiyeti ve Birlik Vakfı’na da e-yaygın sistemdeki öğretim programlarını kullanarak her düzeyde öğrenciye yönelik sosyal, kültürel, sportif, mesleki ve teknik kurslar düzenleme olanağı verdi. İlim Yayma Cemiyeti’nin başta İstanbul ve Bursa olmak üzere toplam 142, Birlik Vakfı’nın ise ülke genelinde 200’e yakın öğrenci yurdu bulunuyor.

HAKYOLCULAR: Nur Cemaati’nin en etkili kolu olan Hakyolcular Sağlık Bakanlığı ve MEB’de kadrolaştı. MEB politikalarına yön verdiği iddia edilen ve bir devlet tarikatı olarak ifade edilen grubun Sağlık Bakanlığı kadroları için Menzil Tarikatı ile çıkar çatışmasına düştüğü biliniyor. Hakyolcular’ın geliri büyük oranda esnaftan toplanan para ve ülke genelinde eğitim faaliyeti yürüten medreselerden sağlanıyor.

***

Yasa dışı örgüt kapsamına alınmalı

İlahiyatçı Yazar Cemil Kılıç, cemaat ve tarikatların artan etkisine ve cemaat ve tarikatlara karşı atılması gereken adımlara yönelik BirGün’e değerlendirmelerde bulundu. Tarikat ve cemaatlerin, “677 Sayılı Devrim Yasası” kapsamında kapatıldığının altını çizen Kılıç, “Dolayısıyla bu yapılar yasa dışıdır. Hiçbir tarikat ve cemaat de tarikat ve cemaat adıyla faaliyet icra etmiyor. Bir takım vakıflar, dernekler yoluyla çalışıyorlar. Vakıf ve dernek adı altında örgütleniyorlar. Devletin içinde tarikat ve cemaatlerin varlığı ancak bu çerçevede değerlendirilebilir” dedi.

Türkiye’de devlet erki zayıfladığından cemaatler ve tarikatlar arası yoğun bir çatışmanın yaşanmasının olasılık dahilinde olduğunun altını çizen Kılıç, şunları söyledi: “Hatta bu çatışma silahlı çatışmaya bile dönüşebilir. Emniyette, orduda ve genel anlamda bürokraside hiçbir tarikatın cemaatin örgütlenmesine izin verilmemeli, buna göz yumulmamalıdır. Artık günümüzde pek kullanılmayan ancak kullanılması bence icap eden irtica ile mücadele kavramının yeniden devreye sokulması gerekiyor. Hatta tıpkı, ‘FETÖ gibi terör örgütü’ kapsamına alınmalıdır.”

***

223 cemaate milyonlar aktarıldı

İYİ Parti Isparta Milletvekili Aylin Cesur, devletin 2021 yılı için 223 cemaate 173 milyon 704 lira aktardığını belirtti. Cesur, “İlim Yayma Cemiyeti’nin 107, TÜRGEV’in 18, TÜGVA’nın 38, Ensar Vakfı’nın 60 tane olmak üzere toplam 223 kurumuna bu yerlere, 173 milyon 704 lirası aktarılıyor” dedi. Cesur, “Bunu neden gençlerimize aktarmıyoruz? Neden yurt yapmıyoruz? Neden bu çocuklarımız çaresiz bırakılıyor?” diye sordu.

***

Tarikat ve cemaat yurtları kapatılsın

Cemaat ve tarikatların ülkeyi kuşattığın dikkat çeken SOL Genç üyeleri ülkenin pek çok noktasında gericiliğe karşı sokaklara çıktı. İstanbul, İzmir ve Samsun’da eylem düzenleyen SOL Genç üyeleri, "Tarikat yurtları kapatılsın, gençlerimiz yaşasın" dedi.

İzmir’de Alsancak Türkan Saylan Kültür Merkezi önünde yapılan açıklamada, “Biz Enes’iz; Enes hepimizin acı, çaresiz ve öfkeli sesiydi” denildi. Gençlerin okuyabilmek ve hayatını sürdürülebilmek için tarikat ve cemaat yurtlarına mecbur bırakıldığı dile getirilen açıklamada, “Halkı açlığa, sefalete, çaresizliğe sürükleyenler hesap verecek” ifadeleri kullanıldı. Samsun’da Süleymaniye Geçidi’nde bir araya gelen SOL Genç üyeleri de “Yaşananların sorumlusu kader veya fıtrat değildir. İntiharların ve cinayetlerin sorumlusu psikolojik sorunlar değildir. Sorumlu siz ve sizlerin baskıcı ve gerici dinci zorbalığınız. Tarikat yurtları kapatılmalı, tarikatların tüm varlıkları kamulaştırılmalıdır” vurgusu yaptı. Bakırköy Meydanı’nda toplanan İstanbul SOL Genç üyeleri de iktidara şöyle seslendi: “Tarikatlara aktarılan her kuruş geri alınmalı, gençlerin ihtiyaçları için karşılanmalıdır! SOL Genç olarak çocukları yatılı tarikat okullarına, imam hatiplere; gençleri cemaat yurtlarına ve TÜGVA'ya gitmek zorunda bırakan AKP’ye sesleniyoruz Gelecek kaygıları yaşattığınız, karamsarlığa son vereceğiz.”

***

Gericiliğin panzehri laik program

Akademisyen Yasin Durak, cemaat ve tarikat örgütlenmelerine karşı tüm yönleriyle laik ve kamucu bir mücadele hattının geliştirilmesi gerektiğinin altını çizdi. “Düzen muhalefetinin çok ciddi bir yanılgısı var. Gerici restorasyon programında laikliğin esamesi okunmuyor” diyen Durak, “Sadece AKP'nin gidişine ve iktidarı ele almaya odaklanmış durumdalar fakat içinde bulunduğumuz düzlem AKP'nin gidişiyle kolayca çözülebilecek bir düzlem değil. Muhalefet bugün dindar taban dedikleri ve çekindikleri insanlar nedeniyle laik programı önermiyor. Bugün gelinen noktada laiklik gerçekten dindar tabanın bile talebi haline gelmeye başladı” ifadelerini kullandı. Özel yurtların kamulaştırılması ve denetlenerek seküler ve laik esaslarca tekrardan düzenlenmesinin belirli grupların etkinliğine son verilmesi büyük ölçüde meseleyi çözebileceğine vurgu yapan Durak’ın değerlendirmesi şöyle: “Siyasal İslam doğrudan yaşamın örgütlenmesine taarruz etmiş durumda. Kılıçdaroğlu’nun çıkıp ‘Hiçbir şey demiyorum’ gibi refleks göstermesi artık bunların neredeyse normal kılındığı gibi bir anlama geliyor. Gerçekten özgürlüğü, kamuyu dert eden bir irade burada ebeveyn sömürüsünü bile tartışmaya açmadı. 20 yaşında ailesine mecbur kalan bir yurttaştan bahsediyoruz. Bu insan belirli olanaklar bulabilseydi belki ailesinin taassubundan da sıyrılacak başka tercihleri söz konusu olabilecekti. Kamucu bir yurttaşlık politikasıyla, önermelerle karşılaşmadığı için çaresiz kılıyor.”