Karikatürden bile korkuyorlar: ‘Tayyip başkan’ yazmadığımız sürece her daim tutuklanabiliriz

UĞUR ŞAHİN ugursahin@birgun.net @uugurs

69 yaşındaki usta karikatürist Nuri Kurtcebe’nin ‘Erdoğan’a hakaret’ suçlamasıyla tutuklanıp, Yalova Cezaevi’ne konduktan bir gün sonra tahliye edilmesinin ardından gözler bir kez daha AKP’nin ‘ifade özgürlüğü ve mizah’ üzerinde kurduğu baskıya çevrildi. Mizahçılar, AKP’nin iktidara gelmesiyle pek çok dava ve soruşturmayla karşı karşıya. Çizerlerin daha da sıkıntılı bir dönem yaşamasının nedenlerinden birisi de 15 Temmuz’da ilan edilen OHAL.

Bavul Dergisi çizeri Yılmaz Aslantürk ile BirGün çizeri Serkan Altuniğne, konuya ilişkin gazetemize konuştu.

‘Hepsi iflas etti’

Aslantürk, artan baskı nedeniyle karikatüristlerin eserlerini otosansürden geçirmek durumunda kaldığını aktarıyor. Aslantürk, şöyle konuşuyor: “Karikatür sanatının şöyle bir güzelliği vardır. Okurla arasında kurduğu ilişkiye dayanır bu. Yani bir şey söylüyor, okur onu anlıyor ama eleştirdiği kişinin ruhu duymuyor. Bir şekilde huylanıyor, kendisine laf sokulduğunu anlıyor ama onu kavrayamıyor. Kavrasa bile elindeki güç ile tepesine biniyor. Ama bütün karikatüristler başkaldıran karikatürler çiziyor diyemeyiz. Ancak Nuri ağabey, 68 Kuşağı’nda olduğu için bileğine geleni çizebiliyor. Korkusu da yok. Karikatürcüden hep korkuyorlar. ‘Bu bir şey diyor, pek de anlamadık diyorlar, sonra da elindeki gücü kullanarak susturmaya çalışıyorlar. Fakat buna yeltenen yöneticilerin hepsi iflas etmiştir.”

Gezi’deki mizahla baş edemediler

Bavul Dergisi çizeri Yılmaz Aslantürk, sözlerini şöyle sonlandırıyor: “Mizah zekâ gerektirir. Bu da esprinin ulaştığı kitleyi harekete geçirecek etki taşır. Gezi’de baş edemedikleri tek şey mizahtı. Hatta işin komiği AKP’li görünümlü gençliğin aynı jargonu taklit etmeye çalışması. Kendi dünyalarından olmayan kelimeleri kullanıyorlar ona gülüyorum, mizahi tarafı bu.”

‘Utanç duyuyorum’

Gazetemiz çizeri Serkan Altuniğne’ye göre hükümetin eleştirilere hiç tahammülü yok. Bunun göstergelerinden birinin Nuri Kurtcebe’nin tutuklanması olduğunu söyleyen Altuniğne, mevcut tabloya ilişkin, “Bir karikatürcü ve Türkiye Cumhuriyeti vatandaşı olarak utanç duyuyorum” diyor.

Altuniğne, şunları kaydediyor: “Çünkü hiçbir şekilde mantıkla açıklanabilecek bir durum değil. Nuri abinin çizdiği bir karikatürle çizilecek kadar hassas façanız varsa, o zaman başka bir iş yapınız. Eleştirilere aslında bu kadar tahammülsüz olmanız, aslında kendi yaptığınız işe de az saygı duyduğunuzu ve kendinize güveninizin az olduğunu gösteriyor. 69 yaşında, akciğer kanseri insanı hiç çekinmeden hapse koymaya niyetleniyorsunuz. Sonra da gündem olunca ‘özgürlük diye yola çıktık, aman başımız ağrımasın’ deyip tahliye ediyorsunuz. Ve bunun için bizden alkış istiyorlar.”

Serkan Altuniğne, ‘otosansür meselesi’ne de değinerek, sözlerini şöyle noktalıyor: “Hiç kimse hapse girmek istemiyor. Dolayısıyla ister istemez otosansür yapılıyor ama neyin hakaret, neyin suç olduğunu kalın çizgilerle belirlenmiş değil. Bugün iktidardaki partiyi ve Cumhurbaşkanı’nı eleştirmek hakaret unsuru olarak kabul ediliyor. Yani bir nevi fikirlerine katılmamak da hakaret sayılıyor. ‘Tayyip başkan, Türkiye şampiyon’ yazmadığınız sürece her daim içeriye alınma ihtimaliniz var.”

***

AKP’nin karikatürle imtihanı

16 yıllık AKP iktidarında karikatüristlere ve karikatür dergilerine birçok dava açıldı. Ses getiren davalarından bazıları şöyle:

»Zapsu ve Erdoğan’dan Selvi’ye dava: AKP’nin iktidara gelmesiyle birlikte bir karikatür nedeniyle açılan ilk önemli dava Evrensel Gazetesi’nin çizeri Sefer Selvi’ye açılan davaydı. Davada Yargıtay, karikatürün “eleştiri hakkı sınırları içerisinde” yer aldığını hükmetti. Ardından ilk derece mahkeme tazminat talebini reddetti.

»Musa Kart’a dava: Selvi’ye açılan davanın ardından ikinci ve çok ses getiren dava, 9 Mayıs 2004’te Cumhuriyet Gazetesi’nden Musa Kart’a açılan dava oldu. Mahkeme, Kart’ı Erdoğan’a 5 bin TL ödemeye mahkum etse de, Yargıtay, kararı bozdu.

»Penguen’e dava: Kart’ın 5 bin TL ‘ceza’ya mahkûm edilmesinin üzerine Penguen Dergisi, derginin 24 Şubat 2005 tarihli kapağına Erdoğan karikatürlerini taşıdı. İki yıl süren davanın sonucunda mahkeme, davanın reddine karar verdi.

»Leman davası: Leman Dergisi’nin 6 Temmuz 2006 “Reco Kongo Kenesi Türkiye’nin Anasını Ağlatıyor” başlığı ile kapak yaptı. Yankı uyandıran karikatür nedeniyle çizer Mehmet Çağçağ ve Leman Dergisi aleyhine 25 bin TL’lik manevi tazminat davası açıldı. Dava reddedildi.