Kayıtdışı artacak ücretler düşecek

Emek Servisi

AKP’li Cumhurbaşkanı Erdoğan, pazartesi günü yaptığı kabine toplantısı sonrası kısa çalışma ödeneğinin (KÇÖ) uzatılmayacağını tekrar duyurdu ancak bu ödenekten faydalanan 1,3 milyon kişinin ne yapacağına dair hiçbir şey söylemedi. İşçiler ücretsiz izne çıkarılma endişesi yaşarken, işletmeler ise borç batağında. Hali hazırda ücretsiz izinde 2,5 milyon kişi bulunuyor. Kısa çalışma ödeneğinin süresi dolduktan sonra bu ödenekten faydalanan ancak ücretsiz izne de çıkarılmayan işçiler için ise ücretlerin düşürülmesi tehlikesi var. Salgın sürecini ekonomik açıdan en ağır şekilde atlatan kesim olan, işçiler ve esnaf desteklerin kaldırılmasıyla daha da zor günler yaşayacak.

Kısa çalışma ödeneğinden faydalanan ve bir restoran zincirinde çalışan işçi Adem Çelik mart sonu itibariyle kayıt dışı çalışmanın aratabileceğini aktardı. Çelik şöyle konuştu: “Kısa çalışma ödeneği ile işçinin eline iyi kötü bir para geçiyordu. Şimdi bu olanağın onlardan alınması ücretsiz izne çıkarılmalarına, insanların maddi bir çöküş yaşamasına neden olacak. İşverenler de kayıt dışı çalıştırmayı severler. Farklı sektörlerden arkadaşlarımız vardı ücretsiz izindeyken kayıt dışı çalışmak zorunda kalan. İnsanların bir şekilde geçimini sağlaması gerekiyor.”

Dükkanı açar açmaz borçlar kapıya dayandı

Kadıköy Esnaf Derneği (KADIDER) Başkanı Tuncay Savaşlı ise kısa çalışma ödeneğinin kaldırılmasıyla işçilerin ücretlerinin işveren tarafından düşürüleceğine dikkat çekti. Yeni normalleşme sürecinde esnafın toparlanamadığını da aktaran Savaşlı “Dükkanın kapısını açar açmaz borçlar kapıya dayandı. İşçi kısa çalışma ödeneğinden faydalanıyordu şimdi o da kalkacak onun yükü binecek işverene. Eleman sayısı zaten azaltılmıştı ancak bu noktada işçilerin ücretlerinde de düşüş yaşanacaktır” dedi.

Savaşlı esnafın toparlanamadığını belirterek şöyle konuştu: “Bu süreçte tüketim de azaldı. Saat kısıtlamaları nedeniyle insanlar dışarıda vakit geçirip tüketim yapamıyor. 10 kişilik dükkan sayısını zaten 3’e düşürmüştü. Verilen destek de kaldırılınca ekonomik yük artacak. Esnaftan gelir vergisi alınmayacağı söylendi. Esnaf zaten kazanamıyor ki gelir vergisi versin. Ancak eğlence vergisine kadar her şey alınmaya devam ediyor. Elektrik sayacı sökülen işyerleri var. Borçlar kapıya dayandı. İşyeri 10 bin ciro yapıyorsa bu 2 bine düştü. Giderler var. Bu destek de kalkınca işveren ne yapacak? Salgın devam ettiği sürece bu ödeneğin de devam etmesi gerekir” dedi.

Salgın boyunca devam etmeli

Tez-Koop-İş Sendikası Genel Başkanı Haydar Özdemiroğlu da kısa çalışma ödeneğinin kaldırılacak olmasına tepki gösterdi. Salgın boyunca bu ödeneğin işverene ve işçilere sağlanması gerektiğini aktaran Özdemiroğlu şöyle konuştu: “Kısa çalışma ödeneği, genel ekonomik, bölgesel veya sektörel kriz ile zorlayıcı sebeplere bağlı olarak düzenlenen bir uygulama. Kısa çalışma ödeneğinin hangi işkollarında, işletmelerde ve hangi bölgelerde yoğunlaştığı açık olarak bilinmiyor. Oysa sorunun bütününü görebilmek için kısa çalışma ödeneğinin kapsadığı alanların somut olarak açıklanması zorunlu.”
Kod 29 tehlikesine de değinen Özdemiroğlu “Bu arada kısa çalışma ödeneğinin kesildiği gerekçesine sığınan birçok işverenin işten çıkarma yasağının yarattığı koşulları aşmak üzere Kod-29 uygulamasını çok daha fazla yürürlüğe koyacağını düşünmek gerekiyor. Bunun için mutlaka etkili önlemler alınmalıdır” dedi.

Ücretsiz izin son bulsun

Ücretsiz izin uygulamasının da yasaklanması gerektiğine değinen Özdemiroğlu taleplerini şöyle sıraladı: “Kısa çalışma ödeneğinin süresinin uzatılması ve ödemelerin en az yürürlükteki asgari ücret düzeyinde gerçekleştirilmesi zorunludur. Yine istisnası olmaksızın tüm işten çıkartmalar yasaklanmalıdır. Kısa çalışma ödeneğinin alındığı dönemde kıdem tazminatı hakkının yitirilmeyeceği yasal bir düzenleme yapılarak 4857 sayılı İş Kanununda açık olarak belirtilmelidir. Ücretsiz izin uygulamalarına son verilmelidir. Asgari ücretten yapılan vergi kesintileri kaldırılmalı, ücretlilerin gelir vergisi yükü azaltılmalıdır.”