Kazakistan'da halk baskı altında

DIŞ HABERLER SERVİSİ

Kazakistan'da işçi eylemleriyle başlayıp ülke genelinde siyasi iktidara karşı halk ayaklanmasına dönüşen protestoların şiddetle bastırılmasının ardından acı bilanço ortaya çıktı.

Sağlık Bakanlığı, protestolarda 2'si çocuk 164 kişinin hayatını kaybettiğini açıkladı. Protestoların en yoğun yaşandığı ticaret kenti Almatı'da 103, diğer kentlerde 61 kişinin yaşamını yitirdiğini duyuran bakanlık, ölenlerden kaçının güvenlik görevlisi olduğunu belirtmedi. Kazakistan Çocuk Hakları Ombudsmanı Arujan Sain ise 11 yaşındaki bir çocuğun Almatı kentinde anne babasıyla yürüyüş yaparken açılan ateş sonucu hayatını kaybettiğini duyurdu.

GAZETECİLERE ATEŞ AÇILDI BİRÇOĞU GÖZALTINA ALINDI

Tokayev yönetimi, ülkede ilan edilen "yüksek tehlike alarmı" nedeniyle güvenlik güçlerini şiddet uygulaması yönünde görevlendirmiş durumda. Tokayev'in "Teröristleri öldürmeliyiz" diyerek "vur" emri verdiği güvenlik güçlerinin insan hakları ihlalleri ise sürüyor. İngiliz Daily Mail gazetesinin, önceki gün yayımladığı görüntülerde, maskeli çevik kuvvet polislerinin bir kişiyi döverek gözaltına aldığı, gazetecilerin olduğu bir gruba da hedef alarak ateş açtığı görüldü.

Gazetecileri Koruma Komitesi (CPJ) de 4 Ocak'tan bu yana en az sekiz gazetecinin eylemleri takip ederken gözaltına alındığını, iki internet sitesinin yasaklandığını ve gazetecilerin hapis cezasıyla tehdit edildiğini aktardı. CPJ’nin Avrupa ve Orta Asya Program Koordinatörü Gulnoza Said, “Kazak hükümetini medya mensuplarını gözaltına almayı durdurmaya, serbest bilgi akışını sağlamaya ve sahadaki gazetecilerin güvenliğini sağlamak için mümkün olan tüm önlemleri almaya çağırıyoruz” açıklaması yaptı.

ALMATI'DA HALK MARKET ÖNÜNDE SIRA BEKLİYOR

Ülkenin en büyük kenti Almatı'da ise bazı işyerlerinin yeniden açılmasıyla birlikte halk yiyecek almak için dışarı çıktı. Benzin istasyonları önünde araç kuyrukları oluştu. Akaryakıt istasyonlarının kapanmasının, yaklaşık 2 milyon nüfuslu kentteki gıda dağıtımını kesintiye uğrattığı aktarıldı. Başkent Nur Sultan'ın tüm giriş ve çıkışlarına da polis kontrol noktaları kuruldu. Uzay üssünün bulunduğu Baykonur kentinde ise protesto olmamasına rağmen alkollü içki satışı kısıtlandı, gece sokağa çıkma yasağı ilan edildi. Ülke genelinde internet kesintisi ise sürüyor. Almatı Havalimanı'ndan halen uluslararası uçuşların yapılamadığı da belirtildi.

BBC'nin Kazakistan muhabiri Abdujalil Abdurasulov ise Almatı'dan aktardığı gözlemlerinde, "Büyük süpermarketlerin kapanması nedeniyle Almatılılar gıda sıkıntısıyla karşı karşıya. Açık olan mağazalar ise sadece nakit kabul ediyor ancak para çekecek bir yer bulmak zor. İnternet kesik ve taksiye binmek de riskli. Protestolar şu an için sonlanmış olsa da hükümete karşı hoşnutsuzluk devam ediyor. Yeni bir kıvılcım, başka bir protesto dalgasına yol açabilir" görüşlerine yer verdi.

PROTESTOLARLA İLGİLİ YÜZLERCE DAVA AÇILDI

Kazakistan Cumhurbaşkanlığı’ndan yapılan açıklamada ise Tokayev başkanlığında Ulusal Güvenlik Komitesi toplantısının yapıldığı aktarıldı. Açıklamaya göre, Tokayev'e protestoların bilançosu hakkında bilgi verildi. Olaylar nedeniyle 125 dava açıldığı ifade edilen açıklamada, “Karakollara 5 bin 800 kişi getirildi, bunların önemli kısmı yabancılar” denildi. Kolektif Güvenlik Anlaşması Örgütü (KGAÖ) barış gücünün bir takım stratejik binaları koruma altına aldığı ifade edilen açıklamada, şiddete başvuran protestoculara yönelik operasyonların süreceği aktarıldı.

RUSYA ÜLKEYE BİR GRUP ASKER DAHA GÖNDERDİ

Rusya ise Kazakistan'a yeni askeri birlik gönderdi. Rusya Savunma Bakanlığı Sözcüsü Igor Konaşenkov, Kazakistan'daki Rus askerlerinin Almatı'da havalimanı, Rusya konsolosluğu ve diğer önemli kurumların güvenliğini sağlayacağını söyledi. ABD ve Avrupa Birliği (AB) ise Rus askerlerinin ülkedeki faaliyetlerini yakından takip etmeye devam ediyor. ABD'yle Rusya arasında konuya ilişkin polemik yaşanırken AB'den ise bir kez daha "uyarı" yapıldı. AB Dış İlişkiler ve Güvenlik Politikası Yüksek Temsilcisi Josep Borrell, "Dış askeri destek Kazakistan'ın egemenliği, bağımsızlığı ve vatandaşların temel haklarına saygı göstermelidir" açıklaması yaptı. Rusya Dışişleri Bakanlığı ise ülkedeki askerlerine ilişkin ABD'den gelen eleştirilere "Bu konu ABD'lileri kesinlikle ilgilendirmiyor" tepkisi vermişti.

***

Asgari ücret artırıldı, tepki çeken zamlar ertelendi

Kazakistan Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı, asgari ücretin yüzde 41 artırılarak 42 bin 500 tengeden 60 bin tengeye (139 dolar) çıkarıldığını, emekli maaşı ve sosyal yardım alanların hesaplarına 176,8 milyar tenge aktarıldığını açıkladı. Kazakistan Ekonomi Bakanlığı su, doğalgaz, elektrik hizmetlerinde 1 Temmuz’a kadar zam yapılmayacağını duyurdu. Bakanlık, söz konusu kamu hizmetleri tarifelerinin artırılmasına ilişkin bir moratoryumun gündemde olduğunu aktardı. Ayrıca belirli memur kategorilerinin maaşlarında 2022’den 2025’e kadar yıllık ortalama yüzde 20 oranında kademeli bir artış yapılacağı da belirtildi. Ülkenin Tengiz petrol sahasındaki işçilerin de maaşlarına yüzde 50 zam yapılacağı belirtilen açıklamada, Tengiz’de eylemlerin sona erdiği ve çalışanların göreve döndüğü belirtildi.