Kıdem tazminatı fonu aldatmacası
Mahir Bağış
CHP Genel Başkan Yardımcısı Veli Ağbaba koordinatörlüğündeki CHP Emek Büroları, AKP iktidarının uzun süredir ortadan kaldırmaya çalıştığı kıdem tazminatı hakkında bir rapor yayımladı. “10 Maddede Kıdem Tazminatı Fonu Aldatmacası” isimli bir rapor kaleme alan Emek Büroları, AKP’nin kıdem tazminatının fona devretmesi planlarının sonucunda, işçilerin alacağı ücretin yarı yarıya düşürmeyi amaçladığına dikkati çekti.
10 maddelik raporda, Türkiye’de kıdem tazminatının tarihsel arka planı sunuldu. Raporda, 1936 yılında kabul edilen 3008 sayılı yasa ile 5 yıllık kıdemi olan işçiler için 15 günlük ücret tutarında kıdem tazminatı ödeme hakkının getirildiği belirtildi. Raporda, 1936 yılından bugüne kıdem tazminatı hakkının işçiler lehine gelişerek devam ettiği vurgulandı. 12 Eylül darbecilerinin bile kıdem tazminatı hakkına dokunmaya cesaret edemediği kaydedilen raporda, AKP iktidarının işçilerin 84 yıllık kazanımını ortadan kaldırmayı amaçladığı ifade edildi.
İŞTEN ÇIKARMALAR KOLAYLAŞACAK
Raporda öne çıkan tespitler şöyle:
► 84 yıldır çalışma yaşamında yer alan işçileri korumaya dönük caydırıcı bir etki taşıyan bu son güvenceyi ‘’Bireysel Hesap Sistemi’’ ve ‘’Fona Devredilme’’ gibi uygulamalar tehdit etmektedir. Kıdem tazminatı hakkının olası bir değişiklik ile ortadan kaldırılması ile işçilerin iş güvencesi elinden alınacak, işten çıkarılmaları kolaylaşacaktır. Bu yüzden kıdem tazminatı hakkının fona devredilmesine karşı çıkılmalıdır.
► Hazine ve Maliye Bakanı Berat Albayrak, “Yeni Ekonomik Program”larda ve 11. Kalkınma Planında kıdem tazminatının Bireysel Emeklilik Sistemi ile ortak bir fonda entegre edileceğini açıkladı. İktidar, Bireysel emeklilik sistemini yeniden yapılandırırken, kıdem tazminatı fonu oluşturacak ve bu fonu bireysel emeklilik sistemi ile bütünleştirerek tek bir fonda toplayacaktır.
► Kıdem tazminatının fona devri ile tıpkı işsizlik sigorta fonunda olduğu gibi, fonun amaç dışı kullanılmasını da beraberinde getirecektir. Ayrıca kıdem hakkının bu şekli ile ortadan kaldırılması neticesinde işçilerin iş güvencesi elinden alınacak ve işten çıkarmalar kolaylaşacaktır.
İŞÇİNİN HAKKI GASP EDİLECEK
► Kıdem hakkının bireysel emeklilik sistemi ile ortak bir fonda toplanması ile işçiler büyük hak kaybına uğrayacak, halihazırda kıdem tazminatı hakkından yararlanma koşulları ortadan kalkacaktır. İşçiler belirli bir süre prim ödemeleri takdirde belirli şartlarda kıdem tazminatını alabilecektir. Mevcut yasaya göre evlilik nedeniyle iş sözleşmesini sona erdirenler ve askerlik hizmetini yerine getirecek olanlar kıdem tazminatı hakkından mahrum kalacak. Sağlık nedenleriyle iş sözleşmesini sona erdirenler kıdem tazminatı almayacaktır. Sonuç olarak bireysel emeklilik hesabı ile ortak bir fonda birleştirilecek olan kıdem tazminatı, işçinin kıdem hakkının gasp edilmesi sürecini beraberinde getirecektir.
CHP'NİN ÇÖZÜM ÖNERİLERİ
Raporda, CHP'nin çözüm önerileri de şöyle sıralandı:
► Kıdem tazminatı çalışma yılı şartı olmaksızın kullanılabilen bir hak olmalıdır. Kıdem tazminatına tüm çalışanların erişimi sağlanmalı, bu erişim önündeki tüm engeller kaldırılmalıdır.
► Kıdem tazminatında kanun hâkimiyeti ve herkesin bu hakka saygı göstermesi sağlanmalıdır. Her türlü işten ayrılma durumunda işverenler tarafından ödenen ve ödenmemesi durumunda devlet tarafından güvence altına alınan bir hak olarak yeniden düzenlenmelidir.
► İşverenin ödeme güçlüğüne düşmesi durumunda, kıdem tazminatı hakkının güvence altına alınması için 173 sayılı ILO sözleşmesinin onaylanması gereklidir. Fon ve bireysel hesap sistemi uygulamalar asla hayata geçirilmemeli, kıdem hakkı işçilerin geleceği için teminat altına alınmalıdır. İşçi Sendikalarının itiraz ve görüşleri dikkate alınmadan kıdem tazminatı konusunda hiçbir çalışma yapılmamalıdır.