'Kiralık işçilik sorunu çözmez'

Sevgim Denizaltı

1 Mayıs’a günler kala, alanlara çıkmaya hazırlanan işçilerin ve emekçilerin gündeminde ‘kölelik yasaları’ denilen düzenlemeler var. Bu düzenlemelerin başında kiralık işçilik yasa tasarısı geliyor.

Üç büyük işçi konfederasyonu (Türk-İş, DİSK, Hak-İş), özel istihdam bürolarına (ÖİB) işçi kiralama yetkisi verilmesini öngören tasarının geri çekilmesini istiyor. Ancak konfederasyonlar arasında görüş farklılıkları da var. Bu farklılıklar daha çok ev işçileri ve mevsimlik tarım işçileri konusunda yoğunlaşıyor.

Meclis Genel Kurulu gündeminde yer alan tasarıda, mevsimlik tarım işlerinde ve ev hizmetlerinde, süre sınırı olmaksızın işçi kiralanabileceği belirtiliyor. Türk-İş ve Hak-İş buna itiraz etmezken; DİSK kiralık işçiliğin insan ticaretinden farksız olduğunu, hiçbir şekilde ve hiçbir işkolunda hayata geçirilmemesi gerektiğini savunuyor.

Konfederasyonlar ne diyor?

Türk-İş’in tasarının sakıncalarına dikkat çekmek için milletvekillerine yazdığı mektupta şöyle deniyor: “Tasarıda ÖİB üzerinden geçici iş ilişkisi kurulabilecek durumlar sayılarak belirtilmiştir. Bunlardan askere giden, doğum iznine ayrılan, mevsimlik tarım işlerinde, ev hizmetlerinde ve evde bakım hizmetlerinde geçici işçi istihdamına konfederasyonumuzun bir itirazı bulunmamaktadır. Tam tersi bu alanların sorunlu olduğu düşünülmekte ve çözüm aranılmaktadır.”

Hak-İş’in önceki gün Bakü’de toplanan Başkanlar Kurulu’nun yayımladığı bildiride ise özetle şu ifadeler yer alıyor: “Hak-İş istihdamı artırmaya, iş hukukunun koruma şemsiyesi altına herhangi bir nedenle giremeyen kayıt dışı çalışanları iş hukukunun koruması altına almaya, çalışma hayatı ile aile hayatını birbiriyle uyumlu hale getirmeye yönelik her türlü faaliyetin yanındadır. Ancak şu anda gündemde olan tasarının ucuz işçiliğe neden olacağı, örgütlenme özgürlüğünü kısıtlayacağı ve kazanılmış haklara yönelik olması gibi nedenlerle çeşitli itirazlarımız bulunmaktadır.”

DİSK’in 6 Nisan’da Ankara’da düzenlediği eylemde, Genel Başkan Kani Beko tarafından yapılan açıklamada ise, “ÖİB’ler köleliktir, insan ticaretidir. Köleliğin koşullarıyla ilgili pazarlık yapmak, köleliği kabul etmektir. Eğer mesele tarım işçileri ve ev işçilerinin sorunlarına çare bulmak ise, kiralık işçilik bunun çaresi değildir. Biz bu işçi kesimlerinin istihdamının kayıt altına alınması için İŞKUR’un daha etkin bir şekilde devreye girmesini istiyoruz. Çözüm işçileri, işçi simsarlığını yasallaştırarak ‘kayıt altına’ almak değil, kamu otoritesi olarak görevini yapmaktır” görüşüne yer veriliyor.

Ev işçileri: Karşıyız

Özel istihdam büroları, ev işçileri için yeni değil. Türkiye’de yaklaşık 440 ÖİB, yıllardır faaliyet gösteriyor. Bu büroların geçici iş ilişkisi kurma, yani işçi kiralama yetkisi yok; yalnızca işe aracılık hizmeti sunuyorlar. Aracılık edilen işlerin başında da ev işleri geliyor.

İMECE Ev İşçileri Sendikası Genel Başkanı Ayten Kargın, bu bürolar aracılığıyla daha çok göçmen ev işçilerinin çalıştığını, Türkiyeli işçilerin sayısının az olduğunu söylüyor. Kargın, büro aracılığıyla çalışan ev işçilerinin yaşadıklarını ise şu sözlerle aktarıyor: “Pek çok soruna şahit olduk. Bir ev işçisi gittiği işten 150 lira alıyorsa, büro ona 50-60 lira veriyor. Hem işçinin sırtından yüzde 50 kâr elde ediyor, hem de sigortasını bile doğru dürüst yatırmıyor. Göçmen işçilerin ise durumu daha kötü. Neredeyse 24 saat çalışıyorlar, hem büro hem patron tarafından sömürülüyorlar, pasaportlarına el konuyor. İşçi sağlığı ve iş güvenliğinden de yoksunlar.”

‘Nasıl savunuyorlar?’

“Biz ev işçileri olarak kesinlikle kiralık işçilik bürolarına karşıyız” diyen Kargın, bu büroların tümden kapatılması gerektiğini vurguluyor. Türk-İş ve Hak-İş'e tepki gösteren Kargın, “Kiralık işçilik bizim hiçbir sorunumuzu çözmeyeceği gibi, sömürüyü katmerlendirecek. Sadece biz ev işçilerini de değil, bütün işçileri köleleştirecek. Buna destek veren Türk-İş ve Hak-İş yöneticilerine sormak isterim; hiç mi ev işçiliği yapan bir yakınları, akrabaları yok? Hiç mi görmüyorlar bu insanların yaşadıklarını da bunu savunabiliyorlar?" diye soruyor.

'Biz işçiyiz, kabul edin!'

Kargın’a göre, ev işçilerinin sorunlarının çözülmesi isteniyorsa yapılması gereken şey çok açık: “Biz işçiyiz, önce bunu kabul etmeliler. Ev işçileri, İş Kanunu ile İş Sağlığı ve Güvenliği Kanunu kapsamına alınmalı. Bunu yapmıyorlar, kiralık işçilik vb uygulamalarla kendi sorumluluklarından kurtulmaya çalışıyorlar. İşvereni de kurtarıyorlar. Biz kolay sigorta istiyoruz, diğer işçilerin yararlandığı haklardan yararlanmak istiyoruz.”