Kitap fuarlarında kaybolan hikâyeler

Küçük ve orta ölçekli yayınevleri, büyük sermayeli rakiplerinin ve ticarileşmiş kitap fuarlarının baskısı nedeniyle zorluk yaşıyor. Yayıncılık sektörü, giderek daha da ticarileşen bir ortamda, büyük organizasyon şirketlerinin ve sermayeli yayınevlerinin hâkim olduğu kitap fuarlarıyla şekilleniyor. Bu durum, küçük ve orta ölçekli yayınevlerinin görünürlük bulmalarını zorlaştırıyor.

Yayıncıların seslerini duyurabilmeleri ve nitelikli kitaplarını okurlara ulaştırmaları engelleniyor. Büyük yayınevlerinin ve organizasyon şirketlerinin çıkarlarının ön planda tutulduğu bu ortamda, okurların çeşitlilikten mahrum kalmasına ve büyük sermayeli yayınevlerinin pazar üzerindeki egemenliğinin pekişmesine yol açıyor. Küçük ve orta ölçekli yayınevleri, ekonomik sıkıntılarla birlikte haksız rekabetle de mücadele etmek zorunda kalıyor.

Son olarak, Yayıncılar Kooperatifi (YAYKOOP), yarın başlayacak Mudanya Kitap Fuarı ile olan ilişkisini, bu sebeplerden dolayı sona erdirdiğini açıkladı. Beş yıldır yürütücüsü oldukları fuarın, son üç aydır süren görüşmelerin küçük ve orta ölçekli yayıncıların aleyhinde gelişmesi nedeniyle bu kararı aldıkları ifade edildi.

YAYKOOP, ülke ekonomisinin zorlu koşullarında kooperatif kültürü ve dayanışma bilinciyle hareket ederek, büyük sermayeli yayınevlerinin ve organizasyon şirketlerinin hâkim olduğu fuarların aksine, orta ve küçük ölçekli yayınevlerinin nitelikli kitaplarını daha uygun maliyetlerle okurlarla buluşturmayı hedeflediklerini belirtti. Açıklamada, “Bu yaklaşım, yerel yönetimlerin desteğiyle başarılı bir şekilde uygulanmış ve okurlardan yoğun ilgi görmüştü. Ancak, ticarileşen fuar kültürüne karşı dayanışmayı ve çeşitliliği ön planda tutan bu hedeflerin devamını sağlayacak uygun şartların oluşmaması nedeniyle Mudanya Kitap Fuarı ile olan ilişki kesilmiştir” denildi.

YAYINCILAR KOOPERATİFİ (YAYKOOP) BAŞKANI ELİF AKKAYA: FUARLAR ÇİÇEK BAHÇESİ OLMALI

Yayıncılar Kooperatifi (YAYKOOP) Başkanı Elif Akkaya, fuarlardaki yüksek stant kiraları ve diğer masrafların, küçük-orta ölçekli yayınevlerinin fuarlardan çekilmesine neden olduğunu ifade etti. Zarar etmeyi göze alan az sayıdaki yayınevinin de genellikle küçük stantlar kiralayabildiğini, buna karşın büyük sermayeli yayınevlerinin büyük ve gösterişli stantlarla çok daha fazla görünür olduklarını söyledi. Özel kuruluşlar tarafından düzenlenen tanınmış fuarların büyük yayınevlerinin gösteri alanı olmaktan kurtulması gerektiğini söyledi. Fuarların, tüm yayıncılığın renklerini barındıran bir “çiçek bahçesi” olması için stant büyüklüğüne sınır getirilmesi, yayınevlerinin birden fazla stant açmalarına izin verilmemesi ve stant kira bedellerinin artan oranlı olması gerektiğini önerdi.

Kitap festivallerinin yayıncılar için can suyu olduğunu vurgulayan Akkaya, enflasyon ve ekonomik krizin koşulları zorlaştığını ifade etti. Yerel yönetimlerin kitap fuarları ile şenlikleri için bölgeye gidecek yayıncılara olanaklar sunma konusundaki desteğinin hayati önem taşıdığını vurguladı.

PUSLU YAYINCILIK GENEL MÜDÜRÜ MURAT BULUT: ADİL FUARCILIK İÇİN ÖRGÜTLÜLÜK

Puslu Yayıncılık Genel Müdürü Murat Bulut, fuar için alınan peşinatlar ve teminatlarla yayınevlerinin borçlandırıldığını, büyük yayınevlerine ve banka sahiplerine ise avantajlı yerler ve birden fazla stant verildiğini ifade etti. Bulut, belediyelerin kültürel sorumluluk çerçevesinde fuar düzenlemesi gerektiğini ve bu fuarların paralı olmaması gerektiğini vurguladı.

Ayrımcılığın sonuçlarına değinen Bulut, adil rekabetin sağlanmadığını ve ekonomik sermaye odaklı fuarların yayıncılığın topluma katkısını göz ardı ettiğini belirtti. Bu durumun, toplumu faydalı ve çeşitli kitaplardan mahrum bıraktığını, fikirsel çeşitliliği azalttığını ve entelektüel gelişimi olumsuz etkilediğini ifade etti.

Bulut, fuarlardan en çok kazananların kargo firmaları, stant firmaları, organizatörler, bankalar ve büyük yayınevleri olduğunu, en çok kaybedenlerin ise küçük ve orta ölçekli yayınevleri ve yüksek fiyatlarla kitap almak zorunda kalan okuyucular olduğunu söyledi. Bulut, Türkiye’de daha adil bir kitap fuarcılığı ortamı sağlamak için yayıncıların örgütlenmesi gerektiğini belirtti.

TOPLUMSAL YAYINEVİ GENEL YAYIN YÖNETMENİ ORHAN ŞAHİN: DESTEKLEYİCİ TEŞVİKLER GEREK

Toplumsal Yayınevi Genel Yayın Yönetmeni Orhan Şahin, kitap fuarlarında büyük yayınevleri ile küçük ve orta büyüklükteki yayınevleri arasındaki ayrımcılığın ekonomik ve kurumsal güç farklarından kaynaklandığını belirtti.

Büyük yayınevlerinin geniş finansal kaynakları sayesinde daha büyük stantlar ve etkinlikler düzenleyebildiğini, bu durumun küçük yayınevlerinin görünürlüğünü kısıtladığını ifade etti. Küçük yayınevlerinin fuarlarda büyük yayınevlerinin gölgesinde kaldığını ve yüksek katılım maliyetleri nedeniyle fuarlara katılmaktan çekindiğini vurguladı. “Bu durum, sektörün çeşitliliğini azaltırken tekelleşme riskini artırıyor” diyen Şahin, Türkiye’de daha adil bir fuar ortamı için fuar katılım ücretlerinin indirilmesi, küçük yayınevlerine özel alanlar ve tanıtım faaliyetleri yapılması gerektiğini söyledi. Ayrıca, devletin küçük yayınevlerini destekleyecek teşvikler sağlamasının önemine vurgu yaptı.

Küçük yayınevlerinin daha fazla yer alabilmesi için işbirliği yaparak ortak stantlar oluşturmalarını ve fuar organizatörlerinin özel alanlar tahsis ederek tanıtım faaliyetlerini artırmalarını önerdi.