Kod 29 zulmü sürüyor. Patronlar bu kodla sendikalaşan, hakkını arayan işçileri tazminatsız işten çıkarıyor. İşçiler işsizlik ödeneği de alamıyor. Peki ne yapmalı? Sendikacılara, hukukçulara, iş müfettişlerine sorduk. Ortak kanı, acilen bir düzenleme yapılması gerektiği yönünde.

Kod 29 zulmüne karşı yasal düzenleme şart

Emek Servisi

Pandemi nedeniyle işten çıkarma yasağı sürerken, yasağın istisnası olan Kod 29 patronların elinde güçlü bir silaha dönüşmüş durumda. Ülkenin dört bir yanında yüzlerce işçi sendikalaştığı, haklarına sahip çıktığı, hak gasplarına sessiz kalmadığı için İş Kanunu’nun 25/2’nci maddesi (ahlak ve iyi niyet kurallarına aykırı davranış) gerekçe gösterilerek tazminatsız işten çıkarılıyor. Patronlar bu işten çıkarmaların bildirimini, Sosyal Güvenlik Kurumu (SGK) tarafından belirlenen çıkış kodları arasında yer alan Kod 29’u kullanarak yapıyor. Bu kodla atılan işçiler kıdem ve ihbar tazminatı alamadığı gibi, işsizlik ödeneğinden de yararlanamıyor.

Patronlar SGK’ye yaptıkları bildirimlerde yasa ile sınırlanmış değil. İşçinin çıkış tarihini ve kodunu tamamen patron belirliyor. Çıkış kodunun doğruluğu ne SGK ne de Türkiye İş Kurumu (İŞKUR) tarafından sorgulanıyor. Hiçbir denetim yok. Yanlış kod bildiren patronlar herhangi bir yaptırımla da karşılaşmıyor. Patronun bu derece serbest bırakılmış olmasının bedelini ise işçiler ödüyor.

Peki ne yapmalı? Yasa değişikliği mi gerekli? Nasıl bir düzenleme Kod 29 zulmünü ortadan kaldırır? Çalışma yaşamının kanayan yarası haline gelen bu konuda ortak bir mücadele örgütlenebilir mi? Bu soruları sendikacılara, iş hukukçularına ve iş müfettişlerine sorduk. İşte yanıtlar…

kod-29-zulmune-karsi-yasal-duzenleme-sart-832880-1.
DİSK Genel Başkanı Arzu Çerkezoğlu

OTOMATİK OLARAK KABUL EDİLMEMELİ

DİSK Genel Başkanı Arzu Çerkezoğlu: İşçiler açısından kara listeye alınmak anlamına gelen Kod 29, işten çıkarma yasağıyla birlikte çok yaygın kullanılmaya başlandı. Eskiden de işverenler tazminat yükümlülüğünden kurtulmak için bu koda başvuruyorlardı; şimdi hem işten çıkarma yasağını delmek hem de sendikal örgütlülüğü engellemek için kullanıyorlar. Bizim bu konuda DİSK olarak önerimiz ve talebimiz, işveren tarafından Kod 29 ile SGK’ye yapılan işten çıkarma bildirimlerinin otomatik olarak kabul edilmemesi ve sorgulanması. Bu talebimizi Çalışma Bakanlığı ile yaptığımız görüşmede de aktardık. Bu tüm işçileri ilgilendiren bir sorun. Bunu işçi konfederasyonları olarak gündeme alabiliriz. İşçi sınıfını ilgilendiren bu tür konularda ortak tutum almayı önemsiyoruz.

kod-29-zulmune-karsi-yasal-duzenleme-sart-832881-1.
TÜMTİS Genel Başkanı Kenan Öztürk

KONFEDERASYONLAR HAREKETE GEÇMELİ

TÜMTİS Genel Başkanı Kenan Öztürk: Sendikalaşma hakkını engellemek için Kod 29’u kullanmak ahlaksızlıktır. Mutlaka bu konuyla ilgili düzenleme yapılması lazım. İşverenler mevcut iktidarın tutumundan destek alıyor. Hiçbir denetim yapılmaması ve herhangi bir yaptırımın olmaması nedeniyle bu kadar serbest davranıyorlar. Bizim örgütlenme çalışması yürüttüğümüz yerlerde de işçiler Kod 29’dan çıkarılıyor ya da ücretsiz izne gönderiliyor. Bu bütün işkollarında yaşanan bir sıkıntı, sendikalaşma mücadelesi yürüten bütün işçilerin sorunu.

Bu nedenle tüm konfederasyonların harekete geçmesi lazım. Türk-İş, Hak-İş ve DİSK’in birlik olup bu konuda kampanya ve mücadele süreci başlatması gerekiyor. Böyle bir çalışmada biz de üzerimize düşen ne varsa yaparız.

kod-29-zulmune-karsi-yasal-duzenleme-sart-832879-1.
Baş İş Müfettişi ve İSG Müfettişleri Derneği Başkanı Mehmet Tekelioğlu

MUTLAKA YASAL DÜZENLEME GEREK

Baş İş Müfettişi ve İSG Müfettişleri Derneği Başkanı Mehmet Tekelioğlu: İşten çıkarmaların nedenleri açısından pandemi öncesi ve sonrası karşılaştırıldığında çok somut bir fark çıkacak ortaya. Bu nedenle siyasi erkin bir düzenleme yapması gerekiyor. Bu sorunu bürokrasi çözemez. Mutlaka bir yasal düzenleme yapılarak yasaya geçici madde eklenmesi, bu işin bürokrasiye ve yargıya bırakılmaması lazım. Kod 29 ile işten çıkarmalarda nedenlerin çok somut ortaya konulması gerekiyor. Disiplin sürecini yürütme işlemi de işverene bırakılmamalı. Hiçbir şüphe bırakmayacak şekilde bu işlemler yapılmalı. Düzenlemenin de bu şekilde olması gerekiyor.

kod-29-zulmune-karsi-yasal-duzenleme-sart-832878-1.
Birleşik Metal-İş Sendikası Avukatı Olcay Korkmaz

PATRONLAR SOMUT BELGE SUNMALI

Birleşik Metal-İş Sendikası Avukatı Olcay Korkmaz: Tazminatsız olarak işten çıkarılan işçi işsizlik ödeneğinden de yararlanamadığında ağır bir işsizlik süreci geçiriyor.

Bunun önüne geçilmesi için yapılacak yasa değişikliği ile işverenlerin çıkış bildirimi yaparken, çıkış nedenini sadece sisteme girip istedikleri gibi keyfi bir şekilde seçmeleri engellenmeli. İşveren çıkış bildirimi yaparken nedenini ortaya koyan somut belgeler sunmak zorunda olmalı ve bu bildirim sıkı bir denetimden geçirilmeli. Bu konuda işçinin de beyanı ve itirazları değerlendirmeye alınarak karar verilmeli.

Ayrıca ‘Kod 29’u içeren fesin nedenlerinin düzenlendiği İş Kanunu’nun 25 maddesinin 2. bendi çok belirsiz ve geniş maddeler içeriyor. İşten çıkarılan işçiye her durumda kıdem tazminatı ödenmesi gerektiğini savunmakla beraber, yaşanan duruma acil çözüm olarak, bu maddede belirtilen çıkış nedenleri sadeleştirilmeli ve sınırlandırılmalı.

ÇORUM'DA İŞÇİLER 47 GÜNDÜR DİRENİYOR

Çorum’daki Ekmekçioğulları Fabrikası’nda sendikalaştıkları için Kod 29 ile işten çıkarılan 90 işçinin direnişi bugün 47’nci gününde. İşçiler önümüzdeki günlerde bölge milletvekilleri ve siyasi parti başkanlarıyla görüşerek Kod 29 sorununa çözüm bulunmasını isteyecek. Birleşik Metal-İş Sendikası Genel Başkanı Adnan Serdaroğlu, bunun için müfettiş raporunu beklediklerini söylüyor. Bakanlık fabrikada yapılan incelemenin sonucunda hazırladığı raporu gönderince, mücadele hız kazanacak. Serdaroğlu, “Bu duruma siyasetin de el atması gerekiyor. Biz siyasi partilerin ve milletvekillerinin bu meselenin çözümü için konunun üzerine gitmelerini sağlayacağız” diyor.

kod-29-zulmune-karsi-yasal-duzenleme-sart-832844-1.

‘BİRİ BU REZİLLİĞE DUR DEMELİ’

Kod 29 ile ilgili CHP ve HDP milletvekilleri de harekete geçmiş durumda. CHP Milletvekili Nihat Yeşil, Kod 29 ile işçileri “ahlaksızlık” gerekçesiyle haksız şekilde işten çıkarılan patronlara ceza verilmesi ve bu patronların işçilere tazminat ödemesi talebiyle Meclis’e yasa teklifi verdi. Yeşil, “Emekçi hem işinden oluyor hem de ahlaksız damgası yiyor, birinin bu rezilliğe dur demesi gerekiyor” dedi.

HDP Milletvekili Züleyha Gülüm de geçtiğimiz günlerde Meclis’e yasa teklifi vermiş, Kod 29’a dayanak oluşturan İş Kanunu 25/2’nci maddesinin kapsamının daraltılmasını ve suiistimale açık olmayacak şekilde netleştirilmesini istemişti.