KÖİ projeleri artık ‘mega’ değil ‘giga’: İhtiyaçtan projeye değil, projeden ihtiyaca gidildi
NURCAN GÖKDEMİR
Maliyetinin üzerinde ve uzun yıllara yayılan garanti ödemeleri, boş kalan otoyollar ve köprüler ile iktidara yakın müteahhitlere rant sağlama aracına dönüştüğü için eleştirilen kamu özel işbirliği projeleri ile ilgili önemli bir tespit, kalkınma planı nedeniyle hazırlanan raporlara yansıdı. Bu yılki garanti ödemesi 18,8 milyar lira olarak hesaplanan yatırımlarda “ihtiyaçtan projeye değil projeden ihtiyaca gidilmesinin” yarattığı sorunlara dikkat çekildi.
Kamu kurum ve kuruluşlarının, finansörlerin ve diğer sivil toplum kuruluşlarının temsilcilerinin katılımıyla yapılan toplantıya ilişkin hazırlanan ön raporda, artık “mega” değil “giga” büyüklüğe ulaştığı vurgulanan kamu özel işbirliği projelerinin uygulama sorunlarına yer verildi. Rapora göre uygulamada karşılaşılan sorunların nedenleri özetle şöyle:
► İhtiyaçtan projeye değil, projeden ihtiyaca gidilmesi,
► İhale öncesi hazırlıkların iyi yapılmaması,
► Fizibilite etüdü, diğer etütler, mevzuat gibi hususların paydaşlarla paylaşılmaması,
► İhaleye avan proje yerine daha ileri düzeyde bir proje ile çıkılmaması.
Raporda, projeler uygulanırken ihale değişikliklerine gidilmek durumunda kalınmaması için teknik hazırlıkların çok iyi yapılması, sözleşmenin ince detaylarına kadar programlanması gerektiği ifade edildi. Bu sayede, kamunun müzakere gücünün artacağının altı çizildi.
ŞEFFAFLIK İHTİYACI
Proje ihtiyaçlarının önceden tespit edilmesi ve kamuoyu ile paylaşılmasının projenin başarısı için önemli bir kriter olacağı da belirtildi.
Proje programlama ve planlama aşamalarında kamunun iletişim sorunu olduğu ifade edilen raporda, şeffaflıktan uzak, saydam olmayan ve bilgilerin paylaşılmadığı bir proje ortamında, modele karşı yıkıcı eleştirilerin gelmesinin mümkün olduğu görüşünün dile getirildiği belirtildi.