CHP, kamu özel işbirliği (KÖİ) projeleri kapsamında yapılan köprü ve otoyollar ile şehir hastanelerinin bütçeye getirdiği yükün belirlenmesi, garantiler için yapılacak ödemelerin ortaya çıkarılması için TBMM’de komisyon kurulmasını istedi

KÖİ projelerini  Meclis araştırmalı

CHP, AKP’li Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan’ın “Milletin cebinden bir kuruş çıkmadan yapılıyor” dediği ‘Kamu özel işbirliği (KÖİ) projeleri’ kapsamında yapılan köprü ve otoyollar ile şehir hastanelerinin bütçeye getirdiği yükün belirlenmesi, garantiler kapsamında yapılacak ödemelerin büyüklüğünün ortaya çıkarılması için

TBMM’de araştırma komisyonu kurulmasını istedi. CHP Grup Başkanvekilleri Engin Altay, Özgür Özel ve Engin Özkoç tarafından hazırlanan araştırma önergesi, TBMM Başkanlığı’na sunuldu.

TÜRKİYE KÖİ’DE ZİRVEYE OYNUYOR

Devletin yerine getirmesi gereken birçok zorunlu kamu hizmetine yönelik yatırımların son yıllarda giderek artan bir ivmeyle, KÖİ adı altında özel sektöre yaptırıldığına dikkat çekilen önergede, Türkiye’nin 2014-2018 yıllarını kapsayan dönemde Avrupa’da en fazla KÖİ projesini uygulamaya koyan ülke konumunda olduğu vurgulandı.
Türkiye’nin Brezilya, Hindistan ve Çin’den sonra dünyada en fazla KÖİ yatırımı yapılan ülke konumunda bulunduğuna vurgu yapılan önergede, 67 tanesi 1986-2019 döneminde, yatırım değeri 64,9 milyar dolar olan 243 KÖİ projesinin uygulandığı belirtildi. Önergede, “Daha çok ulaştırma, sağlık ve enerji alanlarında başvurulan bu yöntem, önümüzdeki yıllarda farklı altyapı alanlarına ve daha küçük ölçekli projelere de yaygınlaştırılmak istenmektedir. Oysa başta bu modelin yaratıcısı olan İngiltere olmak üzere gelişmiş ülkeler, doğru olmadığını görerek KÖİ uygulamasından vazgeçmeye başlamışken, Türkiye’nin daha küçük ölçekli projelere kadar yaygınlaştırma hedefinin doğru olup olmadığının araştırılması gerekmektedir” dendi.

BÜTÇE ÜZERİNDEKİ YÜK BÜYÜYOR

Önergede, projelerle ilgili “hiç kaynak harcanmadan gerçekleştirilen projeler” şeklinde kamuoyuna yanlış bilgi verildiği ifade edilerek, şu görüşlere yer verildi:
“Oysa bu projeler için verilen dış borç üstlenimi, alım, kiralama ve benzeri garantiler, devlet açısından ‘koşullu yükümlülük’ oluşturmaktadır. Bu yükümlülükler de nihayetinde devlet bütçesinden karşılanmaktadır. Köprü ve otoyollar için verilen araç geçiş garantileri, hastaneler için ödenen kiralar ve benzeri yükümlülükler bütçe üzerinde giderek artan yükler oluşturmaktadır. Devletin bu garantiler nedeniyle gelecekte ne kadar bir yükümlülükle karşılaşacağı bilinmemektedir.

Bu bilinmezlik ülke ekonomisi açısından büyük bir risk oluşturmaktadır. Büyüklüğü tam olarak bilinmeyen ve uygulama süreci yeterince şeffaf olmadığı için gelecek yıllarda ülkenin ne kadar bir yükümlülükle karşı karşıya kalacağının kestirilememesinden kaynaklanan bu risk algısı, büyük bir mali kırılganlık yaratmaktadır. Türkiye ekonomisinin son yıllarda sürekli bir kriz ortamında bulunmasının nedenlerinden biri de budur.”

TBMM BÜTÇE HAKKINA SAHİP ÇIKMALI

Söz konusu projeler için Hazine’nin, şirketlerin kullandığı 15,4 milyar dolarlık (88 milyar TL) krediye kefil yapıldığı bilgisi verilen önergede, şöyle devam edildi:
“Bu projelerin ihaleleri ve sözleşmeleri şeffaf değildir. Pek çok ihalenin şartname ya da sözleşmesinde, daha sonra şirketler lehine değişikler yapılabilmektedir. Bu değişikliklerle devletin üstleneceği yük daha da artırılmaktadır. Garantiler nedeniyle yapılan ve yapılacak ödemelerle ilgili açıklamalar birbiriyle çelişmektedir. Şeffaflık ve hesap verilebilirliğin kamu mali yönetiminin temelini oluşturduğu böyle bir çağda kamuoyuna konuyla ilgili olarak yeterince bilgi verilmemesi, bu konuyu TBMM’nin araştırması ihtiyacını doğurmaktadır. TBMM bütçe hakkının bir gereği olarak da konuyu araştırmak zorundadır.”