Kontrolden çıkabilir: Acil eylem planı şart

Dünya Sağlık Örgütü (DSÖ), Afrika'da yayılmaya başlayan maymun çiçeği (Mpox) virüsü salgıı nedeniyle ‘‘acil durum’’ ilan etmesinin ardından "yeni bir salgın mı başlıyor?" endişeleri de beraberinde geldi. Sağlık Bakanlığı, vaka olmadığını ve herhangi bir kısıtlama veya ek tedbir ihtiyacının olmadığını açıkladı. Enfeksiyon ve halk sağlığı uzmanları, hastalığın kontrolden çıkabileceğini belirterek "Tedbir alınmalı. Sağlık Bakanlığı acil eylem planı oluşturmalı" dedi.

YAKIN TEMASLA BULAŞIR

Gazi Üniversitesi Tıp Fakültesi Enfeksiyon Hastalıkları ve Klinik Mikrobiyoloji Bölümü Öğretim Üyesi Prof. Dr. Esin Davutoğlu Şenol, maymun çiçeği (Mpox) hastalığının insandan insana çok yakın temasla bulaştığını söyledi. Şenol, hastalığın bulaş yollarına ilişkin şu bilgileri verdi:

‘‘Covid’den farklı olarak hava yoluyla bulaşmıyor. Hastalık cinsel yolla cilt teması ile bulaşıyor. Sonra yayılımı hızlanıyor, bunda da seks işçilerinin rolünün olduğu düşünülüyor. Yakın temasla, damlacık ve salgılarımız yoluyla yani dokunma ve öpüşme, ortak kullanılan eşyalarla bulaştığı düşünülüyor. Bazı dövme salonlarından da bulaşabilir. Hijyene dikkat etmeyen yani cilde değen ve dokunan şeylerle bulaştığını gösteriyor.’’

Hastalıkta kullanılan aşıya dikkat çeken Prof. Şenol, ‘‘Çiçek için hazırlanan aşının formu değiştiriliyor ve maymun çiçeği hastalığında kullanılıyor. Aşının üç versiyonu var. Biri DSÖ'nün en çok önerisini alan aşısı, en çok da o uygulanıyor’’ dedi. Risk gruplarının aşılanmasının çok önemli olduğunu belirten Şenol, özetle şunları söyledi: ‘‘Temas etmiş ya da temas etme riski olanlar aşılanıyor. Kritik eşiğe gelinirse hastalık daha çok bulaşabilir, daha çok bulaşırsa daha ölümcül olur. O bölgeye gidecek askeri birlikler, mpox olabilecek insanlarla ilişki kurmuş ve temas etmiş kişiler, sağlık çalışanları öncelikli risk grubu. Hastalığın kuluçka süreci 2-4 hafta. Bu durum kontrolü güçleştiriyor. O dönemde hastalık yayılabilir. Tedavisinde işe yarayacağını bazı şeyler olduğunu düşünüyoruz ama doğrudan bir tedavisi var diyemiyoruz. Eğer ölümcül seyretmezse kabarcıklar kendiliğinden geçer. Bu virüs, kalp kasının tutabilir, döküntülerin üzerine ikincil bakteri enfeksiyon eklenebilir, sepsise yol açarak ölümcül olabilir.’’

FARKINDALIK YOK

Sahada farkındalılık olmadığını söyleyen Prof. Şenol ‘‘Uyuz sandığımız vakaların bir kısmı ya da cinsel yolla bulaşan hastalık sandığımız vakalar maymun çiçeği olabilir. Her zaman tipik bulgularla hastalığın gelmediğiniz de biliyoruz. Sağlık Bakanlığı acil eylem planı oluşturmalı. Afrika'ya gidecek uçuşlar için maske önerisi, personelin bilgilendirilmesi, orada çalışanlar ile sağlıkçıların bilgilendirilmesi, 1. ve 3. basamak arasında iyi bir köprü kurulup tüm kamu sağlık kurumlarının bilgilendirilmesi, aktif taramaya geçilmesi ve aşı tedariğinin yapılması önemli. Hastalığın görülmediği olmayacağı anlamına gelmez. Önleme yoluna gidilmezse, fırtına geldiğinde kaçacak yer bulmak güç olabilir’’ dedi. Türk Klinik Mikrobiyoloji ve İnfeksiyon Hastalıkları Derneği (KLİMİK) Başkanı Prof. Dr. Serap Şimşek Yavuz da sosyal medya hesabından özetle şu açıklamaları yaptı: ‘‘2022'de tüm dünyayı etkileyen Mpox salgınında hem Türkiye'de, hem de dünyanın hemen hemen tüm ülkelerinde olgular görüldü, şu ana kadar dünya genelinde yüz bine yakın olgu tanımlandı. Türkiye’de saptanmış kesin olgu sayısını bilmiyoruz ama CDC sitesinde 12 olarak görülüyor. Salgın şu anda büyük oranda kontrol altında. Yeni Mpox salgınına yol açan soy 1b biraz daha hızlı bulaşıyor, biraz da daha ölümcül olabilir, biraz daha fazla kişiyi etkileyebilir, önlemlerinizi alın diye acil durum ilan edildi.’’

Türk Tabipleri Birliği de özetle şunlara yer verdi: ‘‘Gerek dünya gerekse ülkemiz sağlık otoriteleri hastalıkla ilgili gerekli izlem ve önleme çalışmalarını gerçekleştirmemiş durumda. Bu nedenle sorunun boyutları konusunda yeterli bilgiden mahrumuz. Sağlık Bakanlığı ve ilgili kuruluşları, Mpox salgını ile ilgili gerekli izlem ve önleme çalışmalarını yapmaya, tanı olanaklarını geliştirmeye, elde ettikleri bulguları hızlı ve şeffaf bir şekilde kamuoyu ile paylaşmaya davet ediyoruz.’’

BU BELİRTİLERLE ORTAYA ÇIKIYOR

• Vücutta içi sıvı dolu kabarcıkar, kabuklar

• Ciltte kızarıklıklar

• Yüzde, ağız içinde ve genital bölgede kızarıklıklar

• Halsizlik

• Eklem ağrıları

• Gözde kızarıklık

• Şiddetli baş ağrısı

ÖNLEM ALINMALI

CHP Genel Başkan Yardımcısı Zeliha Aksaz Şahbaz, DSÖ’nün maymun çiçeği virüsünün yeni varyantının 13 ülkede hızla yayıldığını, toplamda 14 bin vaka ve 524 ölüm bildirdiğini duyurduğunu anımsatarak "Ancak, Sağlık Bakanı Kemal Memişoğlu’nun, virüsün Afrika’dan dünyaya yayıldığını ve Türkiye’de şu an için herhangi bir alarm durumunun söz konusu olmadığını belirtmesi, doğal olarak endişeleri artırmaktadır. Sayın Bakan, önceki Sağlık Bakanının Covid-19 sürecinde yaptığı açıklamaları unutmuş olabilir. O dönemde de ‘herhangi bir alarm durumumuz yok’ denmişti, sonuç olarak ülkemiz büyük bir sağlık krizine girmişti" dedi. CHP Bursa milletvekili, Halk Sağlığı Uzmanı Prof. Dr. Kayıhan Pala ise Sağlık Bakanı Memişoğlu’na "Maymun çiçeği hastalığı ile ilgili acil eylem planı nedir?" diye sordu.