Krediyle sıfır konut alan yok
Ağustosta satılan konutların yüzde 30’u müteaahitlerin elindeki sıfır konutlar olurken yüzde 70’i ikinci el evler oldu. Ocak-ağustos arası satılan 801 bin konutun yalnızca 152 binini krediyle satılan evler oluşturdu.
Havva Gümüşkaya
Konut kiraları sosyal krizine neden olurken artan ev fiyatları nedeniyle satışlardaki azalma da devam ediyor. Türkiye İstatistik Kurumu’nun (TÜİK) verilerine göre konut satışları yıllık bazda 3 aydır düşmeye devam ediyor. Buna göre konut satışları ağustos ayında bir önceki yılın aynı ayına göre yüzde 17 azalarak 141 bin 400 oldu. Ocak- ağustos döneminde toplam 801 bin 995 konut satıldı.
Satışların azalması nedeniyle yüksek faiz, inşaat sektörünü zorlamaya devam ediyor. Türkiye, yüzde 19’luk politika faizi ile OECD ülkeleri içinde en yüksek faize sahip ülkelerden biri. Bu durum konut sektörüne de darbe vuruyor. Bir yandan maliyet krizi yaşayan sektör, elindeki konutları da satamıyor. Geçtiğimiz günlerde artan maliyetlerinden dolayı iş bırakılan inşaat sektöründe dört gözle faizlerin düşürülerek talebin canlandırılması bekleniyor. Zira ipotekli ve ilk el konut satışları dibi gördü. Geçen yıl uygulanan düşük faizli konut kredisi uygulaması ipotekli konut satışlarını artırdı ancak konut talebinin artmasıyla konut fiyatları da yükselmeye başladı. Böylece ücretliler için konut sahibi olmak hayal olmaya başladı.
Öte yandan AKP iktidarıyla ev sahibi olmak yalnızca kredi ile gerçekleşebilirken bankalarca açılan konut kredisi faizleri eylül başı itibarıyla yüzde 17,8’e çıkmış durumda. Yüksek faiz nedeniyle konut kredilerine talep de durmuş durumda.
SIFIR EVLERE RAĞBET YOK
TÜİK’in verileri de durumu doğrular nitelikte. Ağustos ayında ipotekli konut satışları bir önceki yılın aynı ayına göre yüzde 64 azalış göstererek 27 bin 375 oldu. Toplam konut satışları içinde ipotekli satışların payı yüzde 19,4 olarak gerçekleşti. Başka bir ifadeyle satılan her 100 konuttan yalnızca 19’u banka kredisiyle satılmış. Diğer konut satışları ise ağustos ayında bir önceki yılın aynı ayına göre yüzde 20,8 artarak 114 bin 25 oldu.
Üstelik ipotekli satışı yapılan konutlar da müteahhitlerin elinde kalan sıfır konutlar değil. Konut talebi sıfır konuta değil ikinci el konuta kaymış durumda. İkinci el konut satışları da geçen yılın ocak-ağustos dönemine göre yüzde 20,9 oranında azaldı. Geçen yıl ocak-ağustos döneminde 706 bin 702 adet ikinci el konut satılırken bu yıl 558 bin 806 adet ikinci el konut satıldı.
Bu yıl yüksek faizler konut kredilerine olan talebi düşürdü. Alım gücünü yitiren ücretliler için konut satın Hal böyle olunca ilk el konut kredisi ipotekli konut satışlarında azalma meydana geldi. Bu durum ikinci el konutlarda da aynı. Satılan 558 bin 806 ikinci el konutun 447 bin 275’i diğer satış yöntemleri ile satıldı.
Öte yandan ocak-ağustos döneminde satılan 801 bin 995 konutun yalnızca 243 bin 189’inini ilk kez satılan konutlar oluşturdu.
FİYATLAR BİR YILDA YÜZDE 38 ARTTI
Bahçeşehir Üniversitesi’nin sahibinden.com verileri üzerinden yaptığı hesaplamaya göre geçen yılın ağustos ayına kıyasla ülke genelinde ortalama satılık konut ilan metrekare cari fiyatı yüzde 38,9 oranında artarak 4.382 TL oldu. Bu hesapla 100 metrekarelik ortalama bir konutun fiyatı en az 438 bin 200 liraya yükselmiş durumda.
YABANCIYA KONUT SATIŞI ZİRVE YAPTI
Türk Lirası’ndaki değer kaybı yabancıların ülkede ev almasını kolaylaştırıyor. Yabancılara yapılan konut satışı 5 bin 866 ile yeni zirvesini gördü. Yabancı konut satışı geçen yılın aynı ayına göre yüzde 50,7 artış kaydetti. Yabancıya satılan konutlar en son 2018 yılında yaşanan Rahip Brunson krizinin ardından dolar kurunun zirveye çıkmasıyla 6 bin adeti geçmişti.
Yabancılara yapılan konut satışlarında, ilk sırayı 2 bin 729 konut satışı ile İstanbul aldı. İstanbul’u sırasıyla 976 konut satışı ile Antalya, 400 konut satışı ile Ankara, 242 konut satışı ile Mersin ve 233 konut satışı ile Yalova izledi.
Yabancılara yapılan konut satışları, ocak-ağustos döneminde ise bir önceki yılın aynı dönemine göre yüzde 47,6 artarak 30 bin 849 oldu.
Ağustos ayında İran vatandaşları Türkiye’den 911 konut satın aldı. İran vatandaşlarını sırasıyla, 900 konut ile Irak, 451 konut ile Rusya Federasyonu, 313 konut ile Afganistan ve 264 konut ile Kuveyt vatandaşları izledi.
***
Kiraya şirketli yöntem
Yükselen kira fiyatları ülkenin en yakıcı gündemlerinden biriyken AKP iktidarı bu sorunu şirketleri devreye sokarak çözmeye çalışacak. Avrupa ülkelerinde uygulanan formüle göre şirketler belli bir süre kiraya verilmek şartıyla ev veya işyeri üretecek.
Yapılacak düzenlemeler ile vergi istisnaları uygulanacağı için bu gayrimenkullerin maliyeti piyasadaki benzerlerinden daha düşük olacak. Gayrimenkul sahibi şirketler, kira geliri elde etmenin yanı sıra bu mülkleri bilançolarına değer olarak da işleyebilecek. Hürriyet’ten Nuray Babacan’ın haberine göre kira artışını frenlemesi beklenen bu sistemden şu anda sadece satmak için konut ve işyeri üreten TOKİ’nin de faydalanması ve kiralamak üzere de gayrimenkul üretmesi bekleniyor. TOKİ’nin yanı sıra gayrimenkul üreten belediye şirketlerinin de sisteme dahil edilmesi tartışılıyor.