Kriz olsa da yaşam İstanbul'dan daha iyi

ULAŞ GÜRŞAT/ ATİNA

Yunanistan yol ayrımında. Tarihinin en büyük ekonomik krizlerinden birini yaşayan Yunanlılar, bir yandan da yine siyasi tarihlerinin en önemli yol ayrımlarından biri olan referanduma hazırlanıyor. Ülke dışından Yunanistan’la ilgili yorumlar yapılırken makro iktisadi terimler havada uçuşuyor, insandan ve hayattan uzak bu yorumlar Atina’nın sokaklarında ve evlerinde aslında olup bitenden bizi uzaklaştırıyor. Yarın yapılacak referandum öncesinde Atina’da sıradan bir Yunan’ın hayatında son günlerde olup biten, değişen şeyleri kısaca özetlemek gerekirse:

Günlük 60 avro limiti piyasada dönen nakit parayı en aza indirmiş durumda. İnsanlar temel ihtiyaçları için bile ellerindeki parayı korumaya çalışıyor.

Piyasada pek fazla para olmadığı için bir haftadır toplu ulaşım bedava ancak bu çok fazla bir şeyi değiştirmiş değil. Zaten toplu ulaşım araçlarına kontrolöre yakalanma riskini göze alarak biletsiz binebiliyorsunuz.

En büyük süpermarketler bile bankalardan paralarını alamadığı için kartlarla alışverişe izin vermiyor.

Dışarıda yemeyi seven Yunanlılar artık bunu biraz azaltmış durumda. Yine de mekânlar sinek avlamıyor.

Sadece Ulusal Yunan Bankası’nın ATM’leri çalıştığı için bu ATM’ler önünde para çekmek için yaklaşık 20-30 dakika sırada beklemek gerekiyor.

Gözler referandumda
Yunanistan’da şu an için göze çarpan çok büyük bir değişiklik yok. Halk büyük bir merakla pazar akşamını bekliyor. Yunanistan’da yaşayan bir Türkiyeli olarak insan ister istemez bir kıyaslama yapma ihtiyacı duyuyor. Yunanistan’da az olduğu söylenen asgari maaş, Türkiye’dekinin çok üstünde ve buna rağmen hayat pahalılığı Türkiye’ye göre Yunanistan’ın en kötü günlerinde bile daha düşük. Kısacası bir orta gelirli veya düşük gelirli olarak en büyük krizde bile Atina’da yaşamak ve geçinmek dünyanın en büyük ekonomilerinden biri olduğu iddia edilen Türkiye’nin en büyük şehri İstanbul’da yaşamaktan çok daha kolay. Bunu iki ülkenin asgari ücretleri arasındaki uçurum değil aynı zamanda iki ülkede de yaşayıp geçinenler de söylüyor ve rakamlar da ortaya koyuyor.

Standart fark var

Nazlı Usta Lazaris (Araştırma Görevlisi - Siyaset Bilimci): Beş yıldır sürekli Yunanistan’a gidip geliyorum, kesintisiz yaşadığım süre 1 yıl. İki ülkede yaşamak için de temel gereklilikleri hesaba kattığımızda, ikisinin de pozitif ve negatif yönlerini görüyoruz. Yunanistan’da kişi başına düşen milli gelir, krizin en derin zamanında bile Türkiye’dekinden yüksek. Ancak Yunanistan’daki insanların talep ettikleri yaşam standartları ile Türkiye’deki talepler arasında büyük fark var. Sadece temel ihtiyaçları karşılayacak ve ev dışında bir hayatı çok da mümkün kılmayan bir yaşam standardı Yunanistan’daki insanları çok da tatmin etmiyor.

İlke Bereketli (Araştırma Görevlisi): Kesintisiz bir yıl boyunca Yunanistan’da yaşadım ve sık sık gidip geliyorum. İstanbul’da kiralar çok yüksek, burada daha uygun. Türkiye ile Yunanistan’ın alt ve orta sınıflarının geçinme biçimleri arasındaki fark kredi kartı. Türkiye’de bakkaldan bir şişe sütü bile kredi kartıyla alabilirsiniz ama Yunanistan’da bu zor. Kartlar burada kısıtlı. Türkiye’de gerçekte cebimizde olmayan bir parayı kredi kartıyla harcayıp daha kolay geçindiğimiz yanılsamasına kapıldığımızı düşünüyorum.

Hilal Taşkın (Teknik Destek Uzmanı): Her iki ülkenin de en büyük şehirlerinde yaşamış ve çalışan biri olarak Atina’da haftanın beş günü günde sekiz saat yaptığım mesai ile İstanbul’da kendi evimi geçindiremeyeceğimi biliyorum.

Yetkin Sal (Ekonomist-2 yıldır Yunanistan’da):Vicdanen krizin etkisi çok. Her gün önünden geçerken selam verdiğin dükkân bir gün apar topar kapanmış olabiliyor ya da bir caddede yürürken 10 tane boş dükkânı görmek pek iç açıcı bir durum değil. Bunun dışında zaten genel yaşam pek değişmiyor dışarıdan habersiz birisi gelse Yunanistan’da kriz var demez. Yunanistan Avrupa’nın çoğu yerinden pahalı da olsa Türkiye’ye göre daha ucuz.

Boyun eğmenin faydası yok

Chrisa Paraschak (Türkiye’de yaşayan Yunanlı öğretmen):

Türkiye ve Yunanistan’daki ekonomik durumun mukayesesini sizden dinleyebilir miyiz?
Türkiye’de yaşayan bir Yunan olarak, Yunanistan’dan işsizlik yüzünden iş bulamadığım için tam karşılaştıramıyorum ama şunu söyleyebilirim: Avrodan dolayı günlük ihtiyaçlarını karşılamak için çok para lazım. Türkiye’de ise ve özellikle İstanbul’da, kiralar çok pahalı ve bazı şeyler yapmak için, mesela güzel bir restorantta yemek yemek için çok para harcamak lazım. Bence her iki ülkede geçinmek zor oluyor ama en azından Türkiye’de iş bulduğum için biraz daha kolay olduğunu diyebilirim. Yunanistan’da ise iş fırsatları kısıtlı olduğu için genç bir insan maddi açıdan ailesine bağlı oluyor.

Türkiye’nin Yunanistan’a borç verme teklifiyle ilgili olarak ne düşünüyorsunuz?
Komşunun komşusuna yardım etmesi güzel bir şey, ama komşular ülke olunca değişiyor çünkü araya milli menfaatleri giriyor. Böyle bir teklif için görüşmeler başlarsa da, anlaşmaya varmak çok zor gözüküyor.

Yunanistan’ın geleceğini nasıl görüyorsunuz?
Maalesef, zor ve karamsar en az önümüzdeki 10 sene için.

Referandumda oy kullanabilecek olsaydınız ne yönde olurdu ve neden?
Çok büyük ikilemdeyim. Bir taraftan, Yunanistan’nın geleceğini Avrupa Birliği’nin içinde görüyorum. Öteki taraftan, Avrupa Birliği’nin önerdiği önlemler Yunan toplumu mahvediyor. Toplum 5 senedir büyük zorluklar çekiyor. Boyun eğmenin, pes etmenin faydası yok. Onun için hayır diye oy verirdim.