Kriz tarihsel, çözüm zorlu
Kosova’daki ‘barikat’ gerilimi atılan karşılıklı adımlarla şimdilik sona erdi. Prof. Dr. Caplan, gerginlik azalsa da sorunların hâlâ çözülemediğini aktardı.
Umut SERDAROĞLU
Kosova ile ülkedeki Sırplar arasında ‘plaka’ ile başlayan ‘barikatlar’ ile devam eden krizde tansiyon şimdilik düştü. Tansiyonun yükselmesine neden olan eski Sırp polis şefi Dejan Pantic’in cezasının ev hapsine çevrilmesinin ardından Kosova sınırındaki Raşka kışlasında Sırp azınlık ile görüşen Sırbistan Cumhurbaşkanı Aleksandar Vucic, ülkenin kuzeyinde kurulan barikatların kaldırılmaya başlanacağını açıkladı.
Görüşmenin ardından açıklamalarda bulunan Vucic, “Kosovalı Sırplar arasında güvensizlik duygusu devam ediyor ancak barikatlar kaldırılıyor. Bu iki saatte bitecek bir iş değil. Belki 24, belki de 48 saat sürebilir ama barikatlar kaldırılacak" dedi. Ayrıca yeni bir tutuklama yaşanmasına karşın Priştine hükümetine gözdağı veren Sırbistan Cumhurbaşkanı, “Böyle bir durumda barikatları bir daha kaldırmamak üzere kuracaklarını belirttiler" diye konuştu.
AB VE ABD’DEN GÜVENCE
Yaşanan gelişmelerin ardından Avrupa Birliği (AB) ve ABD de ortak bir açıklama yaptı. AB ve ABD’nin açıklamasının ardından Vucic ile bir araya gelen Sırbistan Hükûmeti Kosova Ofisi Direktörü Petar Petkovic, Kosovalı Sırpların taleplerinin yerine getirilmesi noktasında garanti aldıklarını belirtti.
TEMEL SORUN ÇÖZÜLEMEDİ
Konuya ilişkin BirGün’e değerlendirmede bulunan Oxford Üniversitesi Uluslararası İlişkiler ve Siyaset Öğretim Görevlisi Prof. Dr. Richard Caplan, her ne kadar tansiyon düşmüş gibi dursa da gerilimin tekrar yükselebileceğini belirtti. Yaşanan gerilimin tarihsel bir arka planı olduğunun altını çizen Caplan, “Kosova, 1990’larda parçalanan eski Yugoslavya’da Sırbistan’ın özerk bir eyaletiydi. Kosovalı Arnavutlar ile Sırplar arasında yaşanan gerilim sonrası NATO 1999’da müdahale etti. 1999’dan itibaren bölge BM tarafından yönetildi. 2008’de Kosova tek taraflı bağımsızlığını ilan etti. Nüfusun kabaca yüzde 6’sını oluşturan Sırplar ile Sırbistan ülkenin bağımsızlığını tanımayı reddetti. Kosova’nın statüsüne ilişkin yaşanan temel sorun hâlâ çözülemedi. AB taraflar arasında ‘normalleşme’ görüşmelerini teşvik etse de sorun sürüyor” dedi.
Prof. Dr. Richard Caplan, Oxford Üniversitesi öğretim üyesi
Gerilimin son zamanlarda Kosova’nın kuzeydeki otoritesini artırmaya çalışması ve orada yaşayan Sırp azınlıkların şiddetli muhalefetiyle tırmanışa geçtiğini dile getiren Prof. Dr. Caplan şöyle devam etti:
“Bunu asıl tetikleyen olay yaz aylarında Priştine hükümetinin çıkardığı araç plakası yasası oldu. Bu yasa ile Kosova plakalarının taşınması zorunlu hale getirildi. Ancak Kosovalı Sırplar yasalara saygı duymayı reddederek Sırp plakalarını kullanmaya devam etti. Artan gerilimler, Sırpların devlet kurumlarından istifa etmesine ve Kosova Sırp toplumunun yoğun olarak yaşadığı ülkenin kuzeyine barikatlar kurmasına yol açtı. Aslında yaşanan plaka tartışması çok daha büyük bir sorunun simgesi. Bu sorunlar aslında bir kez daha Kosova’daki Sırp toplumunun, Kosova’nın egemen bağımsızlığını tanımadığını gösterdi.”
Kosovalı Sırpların söylediğinin aksine bölgede aşırı bir baskının yaşanmadığını ifade eden Prof. Dr. Caplan, “Kosovalı Sırplar anayasa ve diğer yasalar sayesinde birçok korumaya sahip. Ancak şunu da söylemeden geçemeyiz ki bu hakların kullanılmasında belirli sorunlarla da karşılaşıyorlar. Bunların başında ayrımcılık, kimi alanlara sınırlı erişim gibi engeller yer alıyor” diye belirtti.
SICAK ÇATIŞMA YAŞANMAZ
İki ülke arasındaki gerilime ilişkin Batı’nın tutumuna ve mevcut gerilimin herhangi bir sıcak çatışmaya dönme ihtimaline de değinen Caplan, “Kosova’da şu anda konuşlandırılmış yaklaşık 3 bin 800 NATO askeri bulunuyor. Avrupa Birliği içerisinde 5 ülkenin Kosova’nın bağımsızlığını tanımamasına rağmen ülkeler bölgede düşmanlığın devam etmesini önleme çabası içinde. Ancak ufukta temel sorunun çözüleceğine dair bir işaret yok” ifadelerini kullandı.