Gündelik hayatın devam etmesini sağlayan zorunlu ve hemen tüketilen ürünlerde iç talep zorunluluktan devam ediyor. Ancak aynı durum dayanıklı tüketim malları için geçerli değil. Yurttaşlar hem gelecek beklentilerinin karamsar olması hem de alım güçlerinin düşmesi nedeniyle dayanıklı tüketim mallarını satın alamıyor. İç talebin sert şekilde düşmesi özellikle taşıt, konut, beyaz eşya, televizyon, cep telefonu ve […]

Krizin adı: Talep yetersizliği

Gündelik hayatın devam etmesini sağlayan zorunlu ve hemen tüketilen ürünlerde iç talep zorunluluktan devam ediyor. Ancak aynı durum dayanıklı tüketim malları için geçerli değil.

Yurttaşlar hem gelecek beklentilerinin karamsar olması hem de alım güçlerinin düşmesi nedeniyle dayanıklı tüketim mallarını satın alamıyor. İç talebin sert şekilde düşmesi özellikle taşıt, konut, beyaz eşya, televizyon, cep telefonu ve mobilya gibi dayanıklı malların satılamamasına yol açıyor. Çünkü bu mallarda talep ertelenebiliyor. Durum böyle olunca dayanaklı mal sektörleri çareyi ihracatta yani dış talepte arasalar da sektörler iflasın eşiğine geldi. Bu sektörlerdeki işsizlik ise sert şekilde yükseliyor.

1- KONUT

Türkiye İstatistik Kurumu dün haziran ayına ilişkin konut satış istatistiklerini yayımladı. Veriler konut sektöründe yaşanan krizi de gözler önüne serdi. Bu yıl içinde en az konut satılan ay haziran ayı olurken, geçen yılın haziranına göre konut satışları yüzde yüzde 48,6 oranında geriledi. Geçen yıl haziran ayında 119,4 bin konut satılırken bu yılın haziran ayında bu sayı 61,3 bine geriledi. Ancak asıl kriz kredili/ipotekli konut satışlarında yaşanıyor. Türkiye AKP döneminde edindiği borçla ev alma alışkanlığını faizlerin yükselmesiyle beraber terk etti. İpotekli konut satışları önceki hazirana göre yüzde 84,6 oranında azaldı. Geçen yılın haziranında 47,6 bin ipotekli konut satılırken bu sayı bu haziranda 7,3 bine geriledi.

2- TAŞIT

Yurttaşların talep etmeyi bıraktığı bir diğer önemli mal da otomobil oldu. Otomobilde 30 Haziran itibariyle KDV ve ÖTV indirimlerinin de bitmesi temmuz ayında otomobil satışlarını neredeyse durma noktasına getirdi. TÜİK’in motorlu kara taşıtları istatistiklerine göre mayıs ayında trafiğe kaydı yapılan taşıt sayısı önceki yılın aynı ayına göre yüzde 42,5 azaldı.

3- BEYAZ EŞYA

Beyaz eşyada da yurttaşın davranışı eskisiyle yetinmek olunca bu sektörde de kriz derinleşiyor. Ocak Mayıs döneminde iç satışlar önceki yılın aynı dönemine göre yüzde 12 azalarak 2.79 milyon birime geriledi. Öte yandan beyaz eşyada durgunluk 2018’de de mevcuttu. Türkiye Beyaz Eşya Sanayicilerinin verilerine göre 2018 yılında satışlar yüzde 19,7 düşmüştü. Buna rağmen 2019’da 2018 rakamlarının da altında iç satış gerçekleşiyor. Beyaz eşya üreticileri çareyi şimdilik ihracatta arıyorlar. Beyaz eşyada iç satış sayıları;

2017: 8,5 milyon adet

2018: 7,1 milyon adet

2019 ilk 5 ayı: 2,8 milyon adet

Satışlar aynı hızda devam ederse 2019 yılı sayısı 6,7 milyon adede gerileyecek.

*Verinin kapsadığı 6 beyaz eşya arasında buzdolabı, dondurucu, çamaşır makinesi, kurutucu, bulaşık makinesi ve ocak yer alıyor.

***

Ev almak istiyorsunuz fakat paranız mı yok?

Faizlerin yükselmesi öncelikle konut sektörünü etkiledi. Hazır parası olan yurttaş ev almıyor, parası olmayan ise kredi taksitlerinden korkuyor. Ev almayı düşünenler için piyasayı derledik, rakamlar konut krizini anlamaya yardımcı oluyor.

Paranız yok

300 bin TL’lik 10 yıl vadeli kredi çekmek isterseniz;

Toplam ödeme

660 bin TL ile 800 bin TL arası

Aylık taksidi

5 bin 500 TL ile 6 bin 500 TL arası

Toplam faiz ödemesi

360 bin TL ile 500 bin TL arası

Paranız var

300 bin TL nakdinizi ev alarak değerlendirmek isterseniz;

Aylık kira getirisi

Bin 250 TL ile bin 660 TL arası

Yıllık kira getirisi

15 bin TL ile 20 bin TL arası

Paranız var

300 bin TL nakdinizi vadeli mevduatta değerlendirmek isterseniz;

Aylık faiz geliri

4 bin 750 TL ile 5 bin 500 TL arası

Yıllık faiz geliri

57 bin TL ile 66 bin TL arası

***

Faiz düşmeden canlanma zor

Meral DANYILDIZ

Konut sektörünün en büyük sorunu yüksek faizler. Faizler düşmeden acil satışlar gündemde olur diyen İstanbul Emlakçılar Odası Başkanı Nizameddin Aşa’dan konut krizine ilişkin görüşünü istedik. Aşa şunları söyledi: “Faizler çok yüksek. Şu andaki konut satışlarının önündeki en büyük engel faiz. Mortgage’da psikolojik sınır ayda yüzde 1 olarak belirlenmiştir. Bunun altına düştüğü zaman piyasa açılır, üstüne çıkıldığında ise sıkıntı başlıyor demektir. Vatandaş kredi almaktan çekinir. Totalde ödeyeceği mebla iki misline yakın oluyor. Kaldı ki birçok banka kredi vermiyor. Ben bu süreçte birkaç şubeyle görüşme sağladım. Konut kredisi vermeyen bankalar var. Bankalar kredi vermekte istekli değil, vatandaşlar da faizden kaynaklı olarak konut almak istemiyor. Şu anda konut fiyatları uygun. Bunu uygun bir finansman modeliyle, uygun bir faiz oranıyla desteklediğiniz zaman piyasaların açılacağını öngörüyoruz.”

Diğer yandan yaşanan konut krizinden en çok etkilenenlerin emlakçılar olduğunu vurgulayan Aşa sektörün sorunlarının altını çizdi. Aşa “Emlakçılar ise satış yapamadığından dolayı sıkıntı yaşıyor, satış yapamıyor. Aylarca satış yapmayan, kapatan, başka sektöre geçen, ek iş yapmaya çalışan emlakçılarımız var. Şu anki problemin düzelip düzelmeme durumu tamamen faizlere bağlı. Konut fiyatlarını muhafaza edersek, faizler yüzde 1’in altına düşerse piyasa canlanır. Faiz düşmediği müddet ancak acil satışlar gündemde olur” dedi.