Küllerinden doğmak

Bir Christian Petzold filmi vizyona girmişse, o hafta ilk iş o filme gidilir. Petzold, Alman sinemasının son döneminin en iyi yönetmeni. Geçtiğimiz yıllarda “Barbara” adlı filmini de sinemalarımızda izleme şansı bulmuştuk. “Barbara”, Doğu Almanya’nın 70’li yıllarına bakıyordu. Bir yanda idealistler, bir yanda Batı tarzı tüketim toplumunun düşlerine kapılanlar, bir yanda sadece biraz daha fazla özgürlük isteyenler vardı filmde. “Barbara” kestirme sonuçlara ulaşmıyor, bir tabloyu olabildiğince ayrıntılı bir biçimde resmetmeye çalışıyordu. Gücü ve belki de güçsüzlüğü buradaydı.

HESAP GÖRÜLECEK Mİ?
“Yüzündeki Sır” savaş sonrasının Almanyası’na, yani daha geri bir tarihe bakıyor. Yenilginin ardından Amerikan askerlerinin denetim yaptığı Berlin’de, şaşkın, ne yapacağını ve kim olduğunu bilmeyen bir toplum var karşımızda. Zamana en iyi ayak uyduranlar, her zamanki gibi olağan şüpheliler: Yani, eski işbirlikçiler, “bana dokunmayan yılan bin yaşasın” diyenler. Ama Nazizm döneminde feleği şaşanlar, işkenceden ve toplama kamplarından geçenler için yeni hayata alışmak ve Nazizm öncesindeki kimliklerine sahip çıkmak hiç de kolay değil. Arada geçen ve yaşanan onca şey ne olacak? Hesabı verilecek mi? Eskiye dönmek, eski kimliğine sahip olmak mümkün mü?

YENİ ALMANYA'DA HAYAT
Eski kimliğe dönmek, filmin kahramanı Nelly (Nina Hoss) özelinde fiziksel bir niteliğe de bürünüyor. Nelly, Nazi faşizminde sadece kimliğini kaybedip A

uschwitz’de bileğine kazınan bir numaraya indirgenmemiş; Nelly eski yüzünü de kaybetmiş durumda. Yüzüne aldığı ağır yara Nelly’yi tanınmaz hale getirmiş. Estetik ameliyatını yapan doktora Nelly, tıpatıp eski yüzüme kavuşmak istiyorum diyor. Ama ne eski yüze, ne de eski Nelly’ye kavuşmak mümkün olacak. Çünkü ne kimse yakın geçmişte yaşananları hatırlamak ne de o dönemde yaptıklarının hesabını vermek isteyecektir. Eski Nelly, artık olmayan bir Almanya’ya ait. Arada yaşanmış korkunç dönem ise sessizlikle geçiştirilmek isteniyor. Nelly, yeni Almanya’da yalnız yol almak zorunda.
Almanya, Nazi geçmişiyle hesaplaşmış bir ülke olarak bilinir. Doğrusu, Almanya birçok ülkeden daha fazla yapmıştır bu hesaplaşmayı. Fransa’dan Vichy hükümetinin yaptıklarına dair pek bir şey görmeyiz ama direnişçilere dair çok şey görürüz örneğin. Ama Almanya’da da yapılması gerekenle yapılan arasında yine de büyük bir uçurum var. En tepedeki üç beş Nazi’yi yargılamakla bitmiş işler. “Yüzündeki Sır”ın anlattıkları arasında bunlar da var.

TÜRKİYE'DEKİ YAŞANMIŞLIKLAR
Nelly’nin Almanya’da yaşadıkları bize çok mu yabancı? 12 Eylül sonrasının Türkiyesi de biraz benzemiyor mu savaş sonrasının Almanyası’na? Özcan Alper’in Sonbaharı’nın kahramanının yalnızlığı ve çevresiyle uyumsuzluğunu hatırladım filmi düşünürken.

‘Yüzündeki Sır’ı seyredin. Filmin hikâyesinin inandırıcılık sorunlarına fazla takılmamaya çalışın. Nina Hoss’un mükemmel oyunculuğuna ve Petzold’un usta işi hikâye anlatıcılığına dalın. Film, bir Hitchcock gerilimi olarak da çok iyi işliyor.