Kurt Cobain belgeseli
Bu sene başında Sundance Film Festivali'nde prömiyerini yapan belgesel 'Cobain: Montage of Heck' bir süredir sinemaseverlerin merakla beklediği bir yapımdı. Müzik tarihinin en ikonik figürlerinden biri olan ve "X kuşağının sesi" olarak kabul edilen Kurt Cobain'in hayatına çok içeriden bir bakış atıyor olması bu merakın kuşkusuz asıl nedeni. Fakat daha önce hiç bir yerde yayınlanmamış görüntüleri içermesi bir tarafa, belgeselin aldığı övgü dolu eleştiriler de bu merakı tetikleyen unsurlardandı. Türkiye'deki Nirvana hayranları ve sinemaseverler de bir süredir bu filmin hangi festivalde karşılarına çıkacağını merak ediyordu. Pek çok festivalde gösterilen ve örneğin önümüzdeki hafta Saraybosna Film Festivali'nde de gösterilecek olan filmi Türkiye'de gökte ararken yerde bulduk. 'Cobain: Montage of Heck' bu hafta Türkçe altyazılı DVD ve BluRay formatında yayınlandı. Derhal izlenmesi ve DVD'nin arşivlerdeki yerini alması gerek ama umuyoruz ki yine de bu belgesel önümüzdeki film festivallerinden birinde karşımıza çıkar. Böylelikle 2015'in en çok ses getiren belgesellerinden birini perdede de izleme şansına erişiriz.
İnternetteki DVD satışı yapan mağazalarda şimdilik talihsiz bir şekilde 'Cobain: Montage of Check' adıyla kayıtlı olan DVD'nin kapağı daha da talihsiz bir çeviri kazasına kurban gitmiş. DVD kapağında Roling Stone'dan bir alıntı var: "Tüm zamanların en samimi rock dosyası". Yurtdışındaki DVD baskısının kapağında görebileceğimiz gibi alıntının orijinali "The most intimate rock doc ever" yani "tüm zamanların en samimi rock belgeseli".
Bu "dosya"ya (!) arşivinizde hak ettiği bir yer ayırmak önemli. Çünkü filmi önemli kılan unsurların başını çeken şey daha önce hiçbir yerde kullanılmamış görüntüleri ve kayıtları içermesi. Müzik biyografileri ve belgeselleri riskli çalışmalardır. Hele de söz konusu sanatçı veya grup müzik tarihinin en önemli gruplarından biriyse. Haliyle Kurt Cobain'in intiharı sonrası onun hakkında veya grupla ilgili yazılıp çizilmeyen şey kalmadı, yüzlerce kitap ve makale yayınlandı. Müzik tarihinin en önemli gruplarından biri olan Nirvana'nın üzerinden 21 sene geçmişken hala keşfedilmemiş ve söylenmemiş ne olabilir ki? Yönetmenliğini Brett Morgen'in yaptığı belgeselin bu soruya çok net bir yanıtı var: Tahmin edebileceğinizden çok daha fazla şey.
GELENEKSEL BİR BELGESEL DEĞİL
İsmini, Kurt Cobain'in evinde kaydettiği ve şarkı kolajları, radyo alıntıları, ses kayıtlarından oluşan bir kasete verdiği isimden alan Cobain: Montage of Heck, Kurt Cobain'in ailesi tarafından onaylanan ve desteklenen ilk çalışma. Yönetmen Brett Morgen'e tüm aile arşivine sınırsız erişim verilmiş. "200 saatin üzerinde yayınlanmamış müzik ve ses kayıtları, saymakla bitmeyecek ev kamerası görüntüleri ve 4.000 sayfanın üzerinde yazılar ve çizimler"le karşılaştığını söylüyor yönetmen. Tüm bu malzemeler Kurt Cobain üzerine yeni bir perspektif yaratmak için imkân sağlamış. Kurt Cobain'in medyaya karşı tam bir kapalı kutu olmuş olması bu içeriği daha da değerli hale getiriyor.
Geleneksel bir müzik belgeseli değil 'Cobain: Montage of Heck'. Nitekim kurgu anlamında gelenekselleştiği ve konuşan kafaları (röportajları) bu amaç için kullandığı anlar belgeselin tökezlediği nadir anlar. Bu belgeselde medyadan bildiğiniz Kurt Cobain'i bulamayacaksınız. Onun mitleştirilmiş sahne personasını da. Çocukluğuna, kariyerine bakış açısına, evliliğine dair pek çok samimi ayrıntıyı bulacaksınız. Belgesel, tüm bunları ortaya yayarken, Cobain'in yaratıcılığını ve müziğini daha iyi anlayabileceğimiz bir evren yaratmayı başarıyor. Hikaye anlatımı açısından tıpkı ismi gibi bir kolaj bu çalışma. İllüstrasyonları ve animasyonlarıyla oluşturduğu tarzını fotoğrafları, belgeleri, günlükleri, not defterlerini ekrana getirirken de koruyor. Nihayetinde de Brett Morgen'in biçimsel tercihleri, Kurt Cobain'in iç dünyasını ve onu sarmalayan ortamı daha iyi anlamamızı sağlıyor.
"Sadece hayranları için" pek çok kötü müzik belgeseli için kullanılan bir tabir. 'Cobain: Montage of Heck' kötü bir belgesel değil, aksine oldukça iyi; fakat yine de benzer minvalde bir şeyi söylemekte fayda var. Bu belgesel Nirvana hayranları için bin kat daha değerli. Hem muazzam içeriği hem de bu içerikten nasıl faydalanması gerektiğini bilen biçimsel tercihleri nedeniyle. Tüm bunları düşününce de bu yılın hakikaten sinema olaylarından biri olarak sayılabilir 'Cobain: Montage of Heck'. Malum, belgeseller bizim ülkede hiç ilgi görmezler. Ama bu ilgisizliğe aldanmayın ve bu filmin gözünüzden kaçmasına izin vermeyin.